Xe máy điện Việt Nam trước cơ hội lớn

Thị trường lớn

Theo số liệu được Motorcycles Data (chuyên trang dữ liệu xe máy toàn cầu) công bố, nửa đầu năm 2025, tổng doanh số bán xe máy hai bánh tại Việt Nam đạt hơn 1,6 triệu chiếc, tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài phân khúc mô tô phân khối lớn giảm thì các phân khúc khác đều tăng trưởng cao. Phân khúc xe tay ga cao cấp tăng 18,7%; xe phổ thông tăng 61,1%; xe máy điện nhóm L1 (tướng ứng với động cơ dưới 50 cc) tăng 112,6%, nhóm L3 (tương ứng với động cơ trên 50 cc) tăng 52,6%.

Với hơn 1,6 triệu xe bán ra, Việt Nam trở thành thị trường xe máy có tốc độ tăng trưởng cao nhất khu vực Đông Nam Á và tiếp tục xếp thứ 4 trong số các quốc gia tiêu thụ xe máy nhiều nhất thế giới hiện nay, Motorcycles Data nhận xét.

Ngân hàng thế giới nhận định, từ nay đến năm 2035, xe máy vẫn là phương tiện giao thông chính tại Việt Nam, dù nhu cầu tổng thể có xu hướng giảm. Ước tính có tổng cộng khoảng 32 triệu xe máy các loại sẽ được bán ra tại Việt Nam giai đoạn 2025-2035. Sau đó sẽ giảm xuống còn 9,6 triệu xe bán ra trong giai đoạn từ 2035-2050. Đến năm 2040, tổng số xe máy đăng ký cả nước sẽ vào khoảng 110 triệu chiếc.

Hiện tại xe máy xăng vẫn chiếm số lượng lớn, với hơn 70 triệu chiếc. Xe máy đóng góp 28% tổng lượng phát thải khí nhà kính của các phương tiện giao thông đường bộ tại Việt Nam, đứng thứ 2 sau xe tải. Để góp phần đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050, điện khí hóa phương tiện giao thông đường bộ, trong đó có xe máy là chiến lược quan trọng trong Chương trình hành động của Chính phủ.

Một khảo sát được Vero (Công ty tư vấn truyền thông thương hiệu tại ASEAN) thực hiện vào đầu năm 2023 cho thấy, với dân số 100 triệu người, Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc tiếp nhận xe máy điện, trở thành thị trường xe máy điện lớn thứ hai trên thế giới, sau Trung Quốc. Theo Vero, đa số người tiêu dùng Việt Nam đều thừa nhận, xe điện là phương tiện thân thiện với môi trường hơn hẳn, so với xe động cơ đốt trong truyền thống. Có hơn 60% số người tham gia khảo sát cho biết, lý do họ tìm hiểu và cân nhắc mua xe điện là để bảo vệ môi trường và 69% cho rằng, chi phí vận hành xe điện thấp hơn so với xe sử dụng xăng, dầu. “Có thể thấy, cơ hội để thay đổi thói quen, chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện đang diễn ra rất thuận lợi, nhìn từ sự đón nhận của người tiêu dùng”, Vero nhận định.

Cơ hội lớn

Tuy nhiên, đến thời điểm này, giá bán xe điện vẫn còn cao nên khó cạnh tranh với xe máy xăng, cùng với đó hạ tầng các trạm sạc, nhất là tại các chung cư cao tầng chưa phát triển, nên hạn chế người dân chuyển đổi sang xe máy điện. Nếu được hỗ trợ về thuế, phí và có chính sách phát triển hạ tầng trạm sạc, sẽ thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe máy điện.

Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20 /CT-TTg, theo đó với thành phố Hà Nội từ 1/7/2026, không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3. Tại Chỉ thị 20/CT-TTg, Thủ tướng Chính phủ còn yêu cầu thành phố Hà Nội nghiên cứu và xây dựng lộ trình tăng các loại phí với ô tô, xe máy chạy xăng, dầu, thực hiện bắt đầu từ quý 3/2025, có điều chỉnh hằng năm. Trong khi đó, TP HCM cũng đang tính toán lộ trình "chuyển đổi xanh" từ xe xăng sang xe điện, bắt đầu với xe buýt và tài xế công nghệ.

Hà Nội và TP HCM là 2 địa phương có số lượng xe máy lưu hành và là thị trường tiêu thụ xe máy lớn nhất cả nước. Giới chuyên môn nhận định, chính sách mới được dự báo sẽ tạo nên những thay đổi lớn trong tiêu dùng và sản xuất, kinh doanh xe máy, là cơ hội “vẽ lại bản đồ” thị trường xe máy Việt Nam.

Những "ông lớn" trong ngành xe máy như Honda, Yamaha, Suzuki hay Piaggio… có doanh số bán xe máy áp đảo, chiếm trên 90% thị phần, thời gian qua thờ ơ với việc chuyển đổi sang sản xuất, kinh doanh xe máy điện. Hàng chục năm qua những doanh nghiệp này đã đầu tư lớn cho sản xuất và tiếp thị xe máy xăng. Việc chuyển đổi sang xe máy điện có thể là một “ván cược” đầy rủi ro. Coi như phải làm lại từ đầu, chi phí dành cho phát triển, sản xuất và thương mại sẽ đội lên nhiều lần, đối mặt với nhiều nguy cơ.

Trong khi đó, từ 5 năm qua đã có một loạt các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào sản xuất kinh doanh xe máy điện. Nếu có chính sách tốt, các doanh nghiệp xe máy điện Việt Nam sẽ được tiếp thêm sức mạnh để vươn lên, ngành công nghiệp xe máy điện sẽ phát triển, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn có thể khai thác thị trường khu vực Đông Nam Á.