Chính phủ đề xuất thành lập Khu thương mại tự do TP.HCM

Một trong những nội dung đáng chú ý nhất lần này là đề xuất thành lập Khu thương mại tự do TP.HCM, mô hình thể chế mang tính đột phá nhằm tạo cực tăng trưởng mới cho siêu đô thị kinh tế lớn nhất cả nước.

Thiết lập không gian thể chế mới cho TP.HCM

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết việc sửa đổi nghị quyết hướng đến mục tiêu tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, bảo đảm tính khả thi và hiệu quả của các chính sách đặc thù. Trong bối cảnh TP.HCM đang cạnh tranh mạnh mẽ để thu hút nhà đầu tư chiến lược và cần thêm dư địa để bứt phá sau hợp nhất, việc mở rộng cơ chế vượt trội là yêu cầu cấp thiết.

Khu thương mại tự do TP.HCM, nếu được thông qua, sẽ sở hữu khung pháp lý hoàn chỉnh, bao trùm từ vị trí, cơ cấu chức năng, mô hình quản lý, chính sách đất đai đến ưu đãi đầu tư và cơ chế hải quan riêng biệt. Đây là mô hình được kỳ vọng tạo bước nhảy vọt về chất lượng môi trường đầu tư, tương tự kinh nghiệm đang triển khai tại Hải Phòng và Đà Nẵng – những địa phương đã sớm đề xuất các khu thương mại tự do để đón dòng vốn chất lượng cao.

Đặc biệt, dự thảo đề xuất trao thẩm quyền rất rộng cho UBND TP.HCM trong việc quyết định thành lập, mở rộng và điều chỉnh ranh giới khu thương mại tự do; đồng thời HĐND thành phố sẽ quy định quy trình triển khai. Đây là một trong những điểm thể hiện tư duy “mở khóa thể chế” mạnh mẽ cho đô thị lớn nhất nước.

Ưu đãi thuế chưa từng có

Dự thảo nghị quyết cũng đưa ra các ưu đãi thuế vượt trội nhằm thu hút doanh nghiệp đầu tư vào khu thương mại tự do. Trong đó đáng chú ý: Thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm. Miễn 4 năm, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm đối với chuyên gia, nhà khoa học và lao động chất lượng cao

Các mức ưu đãi này được đánh giá là cao hơn đáng kể so với các khu kinh tế hiện hành, tạo lợi thế cạnh tranh khu vực cho TP.HCM trong thu hút các tập đoàn quốc tế.

Cùng với đó, hàng loạt dự án hạ tầng quy mô lớn có thể được triển khai trong khu thương mại tự do như: bến cảng (từ 75.000 tỉ đồng), trung tâm logistics (từ 25.000 tỉ đồng), hay các tổ hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ (từ 20.000 tỉ đồng).

Đột phá từ chính sách TOD

Một điểm đột phá khác là việc điều chỉnh chính sách liên quan phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit Oriented Development). Theo dự thảo, TP.HCM được giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD để tái đầu tư cho các dự án đường sắt đô thị và hạ tầng giao thông liên quan - một cơ chế được kỳ vọng tạo dòng tài chính bền vững cho hệ thống metro.

Đặc biệt, UBND TP.HCM có thể quyết định triển khai các dự án kết hợp nhà ở, thương mại, dịch vụ tại các depot, ga metro và các nút giao theo mô hình TOD. Đây là bước mở rộng đáng kể, giúp tăng giá trị đất, gia tăng nguồn lực cho thành phố.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng lưu ý cần đánh giá kỹ tác động xã hội, môi trường và quản lý dân cư, tránh tình trạng phát triển nóng gây quá tải hạ tầng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết ủy ban cơ bản đồng thuận với các đề xuất, đặc biệt là việc giữ lại 100% nguồn thu TOD và việc hình thành khu thương mại tự do nhằm tạo không gian thể chế mới để TP.HCM bứt phá. Tuy nhiên, ủy ban đề nghị bổ sung đánh giá tác động đầy đủ, nhất là đối với 11 khu TOD đã được thành phố xác định quanh tuyến metro số 1, số 2 và Vành đai 3.

Góp ý thêm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng việc trao thêm nguồn lực cho các “địa phương đầu tàu” như TP.HCM hay Đà Nẵng là hoàn toàn phù hợp, đồng thời phù hợp với Luật Đường sắt trong việc giữ lại nguồn thu từ khai thác quỹ đất dọc tuyến.

Bảo Lam