Sửa Luật Quy hoạch: Hướng tới hệ thống quy hoạch đồng bộ, thống nhất
Việc sửa đổi Luật Quy hoạch lần này được kỳ vọng tạo ra bước chuyển quan trọng, giúp hệ thống quy hoạch quốc gia trở nên đồng bộ, hiện đại, minh bạch.
Trong bối cảnh hệ thống quy hoạch còn tồn tại nhiều điểm nghẽn, từ chồng chéo nội dung đến phân mảnh trong tổ chức thực hiện, việc sửa đổi Luật Quy hoạch được xem là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và khả thi của công tác quy hoạch quốc gia. Luật Quy hoạch sửa đổi đang được thảo luận tại Kỳ họp thứ 10, theo đó nhiều ý kiến đã tập trung phân tích những bất cập kéo dài thời gian qua và đề xuất nhiều giải pháp nhằm khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, tạo lập môi trường đầu tư minh bạch và thúc đẩy phát triển bền vững.
Góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật Quy hoạch sửa đổi (Dự thảo), đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh thực tế cho thấy nhiều ngành, lĩnh vực và địa phương vẫn đang tồn tại tình trạng quản lý phân mảnh, thiếu liên thông trong triển khai quy hoạch. Điều này dẫn đến chậm tiến độ phê duyệt dự án, phát sinh chi phí cho nhà đầu tư và làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực xã hội.
Từ thực trạng đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung cơ chế bắt buộc cập nhật, chia sẻ và đồng bộ hóa dữ liệu quy hoạch giữa các bộ, ngành và địa phương trên một hệ thống số hóa thống nhất. Đồng thời, cần quy định rõ trách nhiệm giải trình nếu tiến độ lập, điều chỉnh quy hoạch bị chậm hoặc thiếu khớp nối giữa các quy hoạch ngành.
“Việc này không chỉ khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, mà còn tạo môi trường đầu tư ổn định, minh bạch và có thể dự báo”, đại biểu nêu.
Liên quan đến cơ chế xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng mặc dù Dự thảo đã xác định thứ bậc ưu tiên, nhưng cách thức xử lý vẫn thiên về giải thích hành chính. Trong thực tiễn, xung đột giữa quy hoạch ngành, quy hoạch vùng, quy hoạch đô thị và quy hoạch sử dụng đất đã khiến nhiều dự án bị đình trệ, kéo dài thủ tục và gia tăng chi phí của doanh nghiệp.
Đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế điều phối và kết luận cuối cùng khi phát sinh tranh chấp về quy hoạch giữa các cấp, ngành; kèm theo thời hạn xử lý cụ thể và trách nhiệm giải trình rõ ràng. Cơ chế này không thay thế thẩm quyền của bất kỳ cơ quan nào, nhưng giúp các bất đồng được giải quyết dứt điểm, tránh tình trạng hồ sơ bị chuyển qua nhiều vòng, kéo dài thời gian thực hiện dự án.
Trong khi đó, ĐBQH Lê Thanh Hoàn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho biết quá trình thảo luận tổ cho thấy nhiều nội dung đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu và giải trình cụ thể. Một trong những điểm được đánh giá cao là việc tinh gọn danh mục quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành, theo hướng chỉ còn một danh mục duy nhất, qua đó giảm tới 37% số lượng quy hoạch của các ngành.
Báo cáo tiếp thu cũng chỉ rõ, trước khi Luật Quy hoạch 2017 ra đời, cụm từ “quy hoạch” bị lạm dụng rộng rãi. Nhiều ngành chỉ cần đề án, chương trình hay định hướng phát triển cũng được lập thành “quy hoạch”, gây lãng phí nguồn lực và làm phức tạp hệ thống pháp luật. Luật Quy hoạch 2017 đã xác định rõ “quy hoạch” là hoạt động sắp xếp và phân bố không gian, nhằm phân biệt với chiến lược, kế hoạch hay chương trình.
Tuy vậy, một số quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành trong phụ lục vẫn chưa thể hiện đúng bản chất “sắp xếp, phân bố không gian” mà chủ yếu mang tính định hướng mục tiêu và tiêu chí phát triển. Điển hình như Quy hoạch kho số viễn thông và tài nguyên Internet; Quy hoạch tần số vô tuyến điện; Quy hoạch ứng dụng năng lượng nguyên tử… Một số quy hoạch còn trùng lặp nội dung, như Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học với Quy hoạch lâm nghiệp, Quy hoạch bảo vệ nguồn lợi thủy sản, hay Quy hoạch khai thác bền vững tài nguyên vùng bờ.
Từ các bất cập trên, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục rà soát, hợp nhất những quy hoạch có nội dung liên quan chặt chẽ, đồng thời bãi bỏ các quy hoạch không cần thiết, không phù hợp với tính chất của “quy hoạch” theo định nghĩa pháp lý hiện hành. Việc này nhằm khắc phục tình trạng chồng lấn, bảo đảm tính khả thi, tránh lãng phí và đúng nguyên tắc “Một cơ quan làm nhiều việc; một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính”.