Nghiên cứu - Trao đổi
Tiếp tục cắt giảm ngành nghề kinh doanh có điều kiện
Nhiều ý kiến cho rằng, nhiều điều kiện không còn phù hợp, thậm chí trùng lặp với quy định chuyên ngành, cần được mạnh dạn loại bỏ để tạo dư địa phát triển mới.
Dự án Luật Đầu tư sửa đổi (Dự thảo) là một trong những dự án luật được thảo luận và lấy ý kiến tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội XV đang diễn ra, với nội dung nhận được nhiều ý kiến tập trung nhất là việc rà soát, cắt giảm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Đây được coi là một bước đi quan trọng nhằm tháo gỡ vướng mắc, giảm chi phí tuân thủ và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Lê Hoàng Anh, Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai hoàn toàn đồng tình với việc Chính phủ mạnh dạn cắt giảm nhiều ngành, nghề không còn phù hợp, đúng tinh thần cải cách theo Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68. Tuy nhiên, theo đại biểu, Phụ lục IV vẫn còn những nhóm ngành chưa thực sự hợp lý, khi nhiều nội dung bản chất chỉ là tiêu chuẩn kỹ thuật của sản phẩm và hoàn toàn có thể được điều chỉnh bằng luật chuyên ngành, chưa thật sự cần duy trì trong Luật Đầu tư.
Cụ thể, đại biểu Lê Hoàng Anh đề nghị thu hẹp nhóm kinh doanh thực phẩm, bởi phạm vi đang quá rộng; trong khi các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm đã được hệ thống pháp luật hiện hành quy định đầy đủ. Với thương mại điện tử, chỉ nên áp dụng điều kiện kinh doanh đối với các nền tảng lớn có lượng dữ liệu người tiêu dùng đáng kể, tránh tình trạng bao trùm sang logistics, thanh toán hay các sàn thương mại điện tử quy mô nhỏ.
Tương tự, các ngành nghề liên quan đến thức ăn chăn nuôi, thủy sản, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y và dịch vụ khảo nghiệm chủ yếu mang tính kỹ thuật, rủi ro đã được kiểm soát chặt chẽ thông qua cơ chế đăng ký lưu hành, kiểm nghiệm. Do vậy, theo đại biểu, không cần thiết tiếp tục giữ trong danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Đối với nhóm dịch vụ xây dựng, thử nghiệm, đánh giá sự phù hợp, đại biểu cho rằng đây là yêu cầu mang tính chuyên môn, đã có hệ thống chứng chỉ hành nghề và tiêu chuẩn kỹ thuật điều chỉnh. Việc đặt thêm điều kiện kinh doanh trong Luật Đầu tư sẽ vừa trùng lặp, vừa thiếu linh hoạt khi triển khai thực tế.
“Phụ lục IV chỉ liệt kê ngành nghề rủi ro cao cần kiểm soát bằng luật; còn tiêu chuẩn, điều kiện kỹ thuật phải đặt ở văn bản dưới luật để linh hoạt và cập nhật nhanh theo thực tiễn. Đồng thời, cần bổ sung cơ chế rà soát định kỳ 3 năm; ngành nghề không còn phù hợp thì tự động hết hiệu lực theo thông lệ OECD và nhiều nước ASEAN; bỏ cụm từ ‘các yêu cầu khác’ tại khoản 6 Điều 7 để tránh phát sinh giấy phép con ẩn”, đại biểu Lê Hoàng Anh nhấn mạnh.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, nhiều ngành, nghề trong Phụ lục IV của Dự thảo hiện nay chưa thực sự đáp ứng tiêu chí của “ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện”, bởi việc áp dụng điều kiện kinh doanh trong một số trường hợp không trực tiếp nhằm bảo vệ lợi ích công cộng hoặc đã được kiểm soát bằng các công cụ quản lý khác.
Từ đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc loại bỏ một số ngành, nghề cụ thể để bảo đảm tính hợp lý, minh bạch và đúng tinh thần cải cách thủ tục đầu tư kinh doanh.
Cụ thể, các hoạt động liên quan đến nghiên cứu, chế tạo UAV không cần đưa vào danh mục vì rủi ro an toàn – an ninh chủ yếu nằm ở khâu sử dụng, nếu áp điều kiện kinh doanh sẽ kìm hãm đổi mới và phát triển công nghiệp UAV.
Với hoạt động quản lý, vận hành cơ sở hỏa táng, VCCI nhận định điều kiện kinh doanh là không cần thiết do cơ chế lựa chọn đơn vị vận hành đã được quy định rõ, bảo đảm chủ đầu tư tự chọn đối tác đủ năng lực.
Trong lĩnh vực phân bón, chất lượng sản phẩm đã được kiểm soát qua quyết định công nhận lưu hành, nên yêu cầu điều kiện đối với hoạt động buôn bán là trùng lặp. Đối với dịch vụ phổ biến phim, Luật Điện ảnh 2022 đã kiểm soát từng bộ phim qua phân loại và cấp phép, nên không cần thêm điều kiện kinh doanh.
Với ngành vàng, VCCI đề nghị chỉ duy trì điều kiện với sản xuất vàng miếng, còn vàng trang sức – mỹ nghệ nên được coi là hàng hóa thông thường. Bên cạnh đó, hoạt động in, đúc tiền cũng được đề nghị loại khỏi danh mục vì không phù hợp về bản chất pháp lý khi xếp vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Đồng quan điểm, nhiều ý kiến nhận định rằng điểm yếu lớn nhất hiện nay là tiêu chí xác định “ngành, nghề kinh doanh có điều kiện” vẫn còn chung chung, dễ bị diễn giải mở rộng. Việc sửa Luật Đầu tư lần này là cơ hội để chuẩn hóa tiêu chí, chỉ giữ lại những ngành có rủi ro cao, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn, sức khỏe cộng đồng, an ninh – quốc phòng. Các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn lưu hành hay chứng chỉ chuyên môn cần được đưa hết về luật chuyên ngành để đảm bảo linh hoạt, giảm gánh nặng hành chính và phù hợp thông lệ quốc tế.