Chính sách - Quy hoạch
Quốc hội bổ sung ba trường hợp Nhà nước được thu hồi đất
Nghị quyết mới được Quốc hội thông qua sáng 11/12 bổ sung ba trường hợp thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng, trong đó có cơ chế thu hồi khi đạt thỏa thuận trên 75% diện tích.
Sáng 11/12, với 428/437 đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Một trong những nội dung trọng tâm là việc mở rộng các trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Thêm cơ sở pháp lý cho thu hồi đất
Theo nghị quyết, Nhà nước được thu hồi đất để làm cơ sở cai nghiện ma túy do lực lượng vũ trang nhân dân quản lý – một trường hợp hoàn toàn mới được bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu an sinh – xã hội và ổn định trật tự.
Bên cạnh đó, Quốc hội chốt thêm ba trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội.
Thứ nhất là, các dự án trong khu thương mại tự do và trung tâm tài chính quốc tế, phục vụ chiến lược hình thành các cực tăng trưởng mới.
Thứ hai, trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn mà thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.
Thứ ba là việc thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán cho các dự án theo hợp đồng BT, hoặc để tiếp tục cho thuê đất phục vụ sản xuất – kinh doanh đối với diện tích đất do tổ chức đang sử dụng.
Đây là bộ khung chính sách được kỳ vọng tháo gỡ điểm nghẽn trong triển khai dự án, nhất là các dự án quy mô lớn – nơi công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng thường chiếm phần lớn thời gian.
Làm rõ điều kiện thu hồi và nguyên tắc bồi thường, tái định cư
Nghị quyết cũng bổ sung điều kiện bắt buộc trước khi thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội: phải hoàn thành phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, trừ một số trường hợp đặc thù.
Cụ thể, việc thu hồi đất có thể tiến hành trước khi phê duyệt phương án bồi thường nếu dự án thuộc nhóm quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc nếu trên 75% người sử dụng đất đồng ý. Tương tự, thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư được chấp nhận đối với dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án tái định cư tại chỗ hoặc dự án bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính. Chính phủ sẽ hướng dẫn chi tiết các trường hợp này.
Về bồi thường, nghị quyết nêu rõ giá đất được tính theo bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất. Trường hợp khu tái định cư chưa có giá trong bảng giá đất, cơ quan có thẩm quyền sẽ căn cứ vị trí tương tự để xác định mức giá tính tiền sử dụng đất.
UBND cấp xã có trách nhiệm báo cáo UBND cấp tỉnh để trình HĐND điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất trong kỳ họp gần nhất. HĐND cấp tỉnh sẽ ban hành bảng giá đất áp dụng từ ngày 1/1/2026 và có thể sửa đổi khi cần thiết.
UBND tỉnh đồng thời được giao quyền quyết định hệ số điều chỉnh giá đất hằng năm, thậm chí điều chỉnh giữa năm nếu tình hình thị trường đòi hỏi.
Quy định thời hạn thông báo thu hồi đất
Nghị quyết yêu cầu cơ quan có thẩm quyền phải gửi thông báo thu hồi đất tới người có đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất và người liên quan ít nhất 60 ngày trước đối với đất nông nghiệp và 120 ngày đối với đất phi nông nghiệp. Quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch, tạo đủ thời gian để người dân chuẩn bị phương án di dời và thực hiện quyền khiếu nại nếu cần.
Ngoài ra, UBND cấp tỉnh được giao quy định cụ thể về bố trí tạm cư, bao gồm thời gian và kinh phí hỗ trợ đối với trường hợp thu hồi đất trước khi hoàn thành tái định cư. Thẩm quyền quyết định tiến độ thu hồi đất sẽ căn cứ vào tiến độ dự án hoặc tiến độ bồi thường, hỗ trợ tái định cư.
Nghị quyết có hiệu lực từ 1/1/2026