Doanh nghiệp

Ngày 22/12/2025, tại Hà Nội, Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 với chủ đề “Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững” do báo Dân trí tổ chức đã chính thức diễn ra.

Chất lượng phát triển trong kỷ nguyên mới

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Hà đã đặt vấn đề một cách trực diện về vị thế của quốc gia trong dòng chảy thời đại. Theo Thứ trưởng, Việt Nam đang đứng trước thời khắc chuẩn bị bước sang năm 2026 - năm khởi đầu kỷ nguyên mới của đất nước và dân tộc. Đây không chỉ là câu chuyện của những con số tăng trưởng GDP thuần túy mà là câu chuyện về chất lượng và sự bền vững.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh: “Khi nói đến khoa học công nghệ, chúng ta không chỉ nói về yếu tố thúc đẩy tăng trưởng hay tăng năng suất lao động, mà sâu xa hơn là chất lượng của sự phát triển. Một nền kinh tế phát triển bền vững không thể chỉ dựa vào khai thác tài nguyên, mở rộng quy mô hay lợi thế chi phí thấp, mà còn phải dựa trên tri thức, công nghệ, quản trị hiện đại và trách nhiệm xã hội”.

Thông điệp này đã định hình trục nội dung xuyên suốt của diễn đàn: ESG không phải là một phong trào nhất thời, mà là hệ giá trị cốt lõi để doanh nghiệp tồn tại trong kỷ nguyên tri thức. Thứ trưởng cho rằng diễn đàn là không gian đối thoại quan trọng để nhìn thẳng vào thực tiễn, cùng tìm lời giải cho 3 vấn đề trọng tâm: khẳng định vai trò quyết định của công nghệ; tháo gỡ điểm nghẽn thể chế; và đánh giá đúng thực trạng áp dụng ESG để nhận diện rõ thách thức trong giai đoạn hội nhập sâu rộng.

Tiếp nối góc nhìn vĩ mô, Tiến sĩ Trần Văn Khải – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội khẳng định, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị chính là “kim chỉ nam” xác lập nền tảng chính trị cho công cuộc này. Dưới góc độ nhà hoạch định chính sách, TS Trần Văn Khải trình bày một định hướng rõ ràng: “Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt của phát triển nhanh, bền vững. ESG chính là chiếc cầu nối để biến những động lực đó thành kết quả cụ thể trong doanh nghiệp, từ quản trị minh bạch, sử dụng hiệu quả tài nguyên, đến trách nhiệm xã hội và môi trường”.

Ông Khải cũng đưa ra một nhận định đầy sức nặng: “Doanh nghiệp muốn đi xa phải làm thật ESG”. Ông cảnh báo rằng trong tương lai gần, ESG sẽ không còn dừng lại ở mức khuyến khích mà sẽ gắn chặt với các yêu cầu pháp lý và mang tính bắt buộc theo tinh thần Nghị quyết 57.

Công nghệ là lời giải cho bài toán “đo – đếm” và “tẩy xanh”

Một trong những phần kịch tính nhất của diễn đàn diễn ra tại phiên thảo luận do TS Lê Thái Hà – Giám đốc điều hành Quỹ VinFuture điều phối. Bà Hà đã đặt ra một câu hỏi phản biện mà hầu hết doanh nghiệp đang trăn trở: “ESG thường bị coi là bài toán chi phí, từ đầu tư hệ thống, phần mềm đo đếm đến lập báo cáo... tốn tiền nhưng chờ tiền về chưa thấy đâu. Làm sao để ESG có thể biến từ chi phí thành giá trị hiện hữu?”

Đáp lại băn khoăn này, ông Nguyễn Hưng – Tổng Giám đốc Ngân hàng TPBank đã mang đến những dẫn chứng thực tiễn đầy thuyết phục từ hành trình chuyển đổi số của ngân hàng mình. Ông Hưng thừa nhận rằng với nhiều doanh nghiệp, ESG vẫn đang được làm theo kiểu “đối phó” vào cuối năm bằng cách tổng hợp dữ liệu thủ công, dẫn đến tình trạng sai lệch và thiếu giá trị cải thiện vận hành.

Ông Nguyễn Hưng chia sẻ: “Cách đây vài năm, khách hàng phải in, ký và sao y nhiều giấy tờ cho một giao dịch. Với hàng trăm nghìn giao dịch mỗi ngày, lượng lãng phí là không thể đo đếm nếu chưa số hóa. Tại TPBank, chúng tôi xác định ESG chỉ có thể thực thi hiệu quả khi được tích hợp vào quy trình vận hành và được đo lường bằng dữ liệu. Nếu ESG không đo được thì rất khó quản trị. Muốn đo được, cần có dữ liệu, công nghệ và các quy trình số hóa xuyên suốt”.

Thực tế tại TPBank cho thấy, việc số hóa không chỉ đơn thuần là bảo vệ môi trường (giảm giấy tờ) mà còn là quản trị (giảm sai sót, tăng tốc độ) và xã hội (tăng trải nghiệm khách hàng). Ông Hưng khẳng định, khi công nghệ được ứng dụng sâu, doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được những khoản chi phí khổng lồ, từ đó biến đầu tư công nghệ “từ tốn tiền thành hái tiền”.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Hải Bình – Tổng giám đốc STP Group – chia sẻ về nỗi lo của các doanh nghiệp sản xuất khi triển khai ESG. Theo bà, điểm nghẽn lớn nhất là không “đo – đếm” được các chỉ số, đặc biệt là các chỉ số về xã hội (S) và quản trị (G). Bà Bình khẳng định: “Việc lượng hóa các chỉ số bằng dữ liệu giúp xóa bỏ tính cảm tính, tạo ra một môi trường làm việc công bằng và bền vững hơn. ESG là một con đường hạnh phúc, nên chúng ta phải nỗ lực để ‘đóng gói’ ESG thành văn hóa bên trong doanh nghiệp”.

Sự minh bạch mà công nghệ mang lại cũng là vũ khí sắc bén nhất để chống lại làn sóng “tẩy xanh” (greenwashing). TS Trần Văn Khải nhấn mạnh rằng chỉ có dữ liệu thực, được lưu vết bằng công nghệ số mới giúp doanh nghiệp chứng minh được sự chân thực trong các cam kết bền vững với đối tác quốc tế.

Lộ trình chuyển hoá và “cú hích” từ tín dụng xanh

Nếu công nghệ là công cụ, thì lộ trình thực hiện chính là chiến lược để doanh nghiệp không bị “đuối sức” giữa đường. Ông David Edgardo Falcon Adasme – Giám đốc ESG của VinFast đã chia sẻ mô hình Net Zero dựa trên ba trụ cột: Điện hóa, Tiết kiệm năng lượng và Xanh hóa năng lượng.

Điểm đáng chú ý trong tham luận của ông David là tính kỷ luật trong thực thi: “Điều quan trọng nhất là chuyển thông điệp ESG trên giấy thành hoạt động, thành chính sách, thành thói quen vận hành của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể đặt mục tiêu 6 tháng, 1 năm hay 2 năm, nhưng cái khó là xây dựng được lộ trình chuyển hóa dài hạn và làm cho nó bền bỉ qua từng giai đoạn”. Tại VinFast, ESG không chỉ là việc của ban lãnh đạo mà được gắn với trách nhiệm cá nhân của từng cán bộ công nhân viên thông qua các mục tiêu cải tiến cụ thể hàng ngày.

Tuy nhiên, để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào lộ trình này, sự hỗ trợ về tài chính là yếu tố không thể thiếu. Ông Nguyễn Hưng (TPBank) đã hé lộ một động lực kinh tế quan trọng: “Các doanh nghiệp có chứng chỉ xanh hoặc cam kết ESG thực chất có thể tiếp cận nguồn tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi thấp hơn khoảng 1,5% so với thông thường. Đây không chỉ là ưu đãi, mà là xu hướng tất yếu khi các định chế tài chính quốc tế cũng đang thắt chặt tiêu chuẩn cho vay dựa trên xếp hạng ESG”.

Điều này cho thấy, ESG đang dần trở thành một loại “tài sản vô hình” nhưng có khả năng quy đổi thành giá trị tài chính hữu hình, giúp doanh nghiệp giảm chi phí vốn và nâng cao vị thế trên thị trường.

Tháo gỡ “điểm nghẽ” thể chế và xây dựng hệ sinh thái đồng bộ

Mặc dù doanh nghiệp đã bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng của ESG, nhưng hành trình này vẫn còn nhiều rào cản từ phía hạ tầng và chính sách. TS Mạc Quốc Anh – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội đã có những kiến nghị thẳng thắn về vai trò của Nhà nước.

Ông Quốc Anh chỉ ra: “Với doanh nghiệp, cái quan trọng nhất vẫn là hiệu quả. Chính phủ cần khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi số gắn với ESG bằng các chính sách đồng hành cụ thể. Chỉ khi chính sách sát với thực tiễn, chúng ta mới kiến tạo được hạ tầng số, không gian số và hệ thống dữ liệu dùng chung, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu”.

TS Trần Văn Khải cũng thừa nhận Nhà nước đang nỗ lực triển khai nhiều chính sách hỗ trợ xanh hóa theo tinh thần Nghị quyết 57, nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng doanh nghiệp cần chủ động tận dụng tối đa những hỗ trợ này thay vì chờ đợi. Ông nhấn mạnh chủ đề Diễn đàn năm nay chính là một “lời hiệu triệu” gửi tới cộng đồng doanh nghiệp: hãy coi công nghệ là người bạn đồng hành, biến thách thức tuân thủ thành cơ hội để bứt phá.

Diễn đàn khép lại với Lễ Vinh danh Vietnam ESG Awards 2025, nơi những doanh nghiệp tiên phong được xướng tên. Đây không chỉ là sự ghi nhận thành tích mà còn là cách để lan tỏa những mô hình thành công, tạo cảm hứng cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Tựu trung lại, thông điệp từ Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 rất rõ ràng: Trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng, khoa học công nghệ không chỉ là động lực tăng trưởng mà còn là bộ lọc để sàng lọc những doanh nghiệp thực chất. ESG, với sự hỗ trợ của chuyển đổi số, sẽ không còn là một gánh nặng chi phí mà chính là “tấm hộ chiếu” quyền lực nhất để doanh nghiệp Việt Nam tự tin bước ra biển lớn, đóng góp vào một kỷ nguyên phát triển bền vững và thịnh vượng của dân tộc.

Nguyễn Minh