Nghiên cứu - Trao đổi
Cần tiếp tục gỡ khó về thuế cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh
Ghi nhận những cải cách tích cực của ngành thuế trong chuyển đổi số, tuy nhiên, theo chuyên gia, doanh nghiệp và hộ kinh doanh vẫn còn những vướng mắc, cần tiếp tục tháo gỡ.
Theo đó, năm 2025, Bộ Tài chính đã trình cấp có thẩm quyền và triển khai các giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất với tổng quy mô khoảng 241.740 tỷ đồng. Trong đó, số tiền thuế và tiền thuê đất được gia hạn ước khoảng 116.100 tỷ đồng, số tiền được giảm khoảng 125.640 tỷ đồng.
Trong lĩnh vực thuế, số lượng thủ tục hành chính đã được cắt giảm từ 235 xuống còn 223 thủ tục; 100% thủ tục được cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình, trong đó có 102 thủ tục được tích hợp lên Cổng Dịch vụ công quốc gia.
Các hệ thống eTax, eTax Mobile tiếp tục được nâng cấp; hệ thống hóa đơn điện tử đã xử lý hơn 20 tỷ hóa đơn. Hoàn thuế thu nhập cá nhân tự động được triển khai từ tháng 4/2025; việc kết nối dữ liệu dân cư để sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế từ ngày 01/7/2025 đánh dấu bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa quản lý thuế. Việc ứng dụng AI và Big Data trong quản lý rủi ro, giám sát hoàn thuế và hỗ trợ người nộp thuế tiếp tục được đẩy mạnh.
Ghi nhận những cải cách tích cực của ngành thuế trong chuyển đổi số đã giúp cộng đồng người nộp thuế tiếp cận chính sách nhanh và chính xác hơn, tuy nhiên, để tạo thuận lợi thực chất hơn cho người nộp thuế, một số ý kiến đề xuất cần tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.
Chia sẻ về vấn đề này, bà Lê Thị Duyên Hải - Phó tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), hiện nay người nộp thuế còn ba vướng mắc: về việc thực hiện hóa đơn, chứng từ điện tử và thuế giá trị gia tăng; về xử phạt hành vi vi phạm trong lĩnh vực thuế; về việc xuất hóa đơn đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên thương mại điện tử (TMĐT).
Cụ thể, đối với việc thực hiện hóa đơn, chứng từ điện tử và thuế giá trị gia tăng. Theo bà Hải, quy định tại Điều 9 về thời điểm lập hóa đơn điện tử tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 123/2020/NĐ-CP, hiện một số ngành rất khó khăn để có thể tuân thủ đúng, dẫn đến khả năng bị xử phạt hóa đơn là rất lớn.
Vì vậy, bà kiến nghị Bộ Tài chính xem xét mở rộng phạm vi điểm a khoản 4 Điều 9 cho phép một số lĩnh vực ngành nghề được lập hóa đơn đối soát trên cơ sở bảng kê vào thời điểm cuối tháng hoặc khi kết thúc cung cấp dịch vụ đối với một số trường hợp bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ với số lượng lớn, phát sinh thường xuyên, cần có thời gian đối soát số liệu giữa doanh nghiệp bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ và khách hàng, đối tác mà người nộp thuế có hệ thống phần mềm quản lý, giám sát để cơ quan thuế có thể truy cập, kết xuất thông tin hậu kiểm như: dịch vụ vận chuyển hàng hóa, hành khách có dữ liệu giám sát hành trình được gửi đến cơ quan nhà nước hoặc có phần mềm lưu giữ từng hành trình điểm đi, điểm đến; hoạt động cung cấp dịch vụ của nhà chung cư; hoạt động ngân hàng, chứng khoán; bảo hiểm…
Bên cạnh đó, mở rộng phạm vi không phải lập hóa đơn đối với các khoản thanh toán khi đặt cọc đảm bảo thực hiện hợp đồng đối với các dịch vụ mà tại Hợp đồng, khoản đặt cọc được hoàn trả toàn bộ khi thực hiện hợp đồng…
Bên cạnh đó, về xử phạt hành vi vi phạm trong lĩnh vực thuế, bà Hải cho hay, mặc dù Nghị định 310/2025/NĐ-CP vừa mới ban hành đã có nhiều sửa đổi và giảm mức xử phạt cho người nộp thuế. Tuy nhiên, mức xử phạt cần tiếp tục nghiên cứu theo hướng để khắc phục và giảm nhẹ hơn nữa đối với các hành vi lỗi về thủ tục và không ảnh hưởng đến số nộp ngân sách Nhà nước hoặc mức xử phạt cần tương ứng với số tiền phải nộp ngân sách Nhà nước, đặc biệt đối với cá nhân và hộ kinh doanh.
“Khoản 3 Điều 12, xử phạt hành vi khai sai, khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ thuế không dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc không dẫn đến tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn nhưng vẫn bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng là chưa phù hợp; hoặc như khoản 2 Điều 24 về xử phạt hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm chỉ căn cứ số lượng hóa đơn mà không căn cứ doanh số hay số thuế tương ứng trên hóa đơn…”, bà Hải dẫn chứng.
Đồng thời kiến nghị, các quy định xử phạt và mức xử phạt cần phải tính đến hành vi đó gây hậu quả cho ngân sách Nhà nước như thế nào để đảm bảo tính khách quan, công bằng cho người nộp thuế.
Ngoài ra, bà Hải cũng cho biết, hiện nay nhiều hộ kinh doanh online bán hàng qua các sàn TMĐT có chức năng thanh toán đã được khấu trừ, nộp thuế thay. Tuy nhiên, các sàn TMĐT chưa nhận ủy nhiệm lập hóa đơn, dẫn đến việc hộ kinh doanh phải trực tiếp xuất hóa đơn cho người mua. Đây là nỗi lo và khó khăn lớn đối với nhiều hộ kinh doanh cá thể.
Do đó, bà Hải đề xuất, thời gian tới nên xem xét theo hướng các sàn TMĐT đã được ủy nhiệm và thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay thì được phép xuất hóa đơn cho người mua thay cho hộ kinh doanh, nhằm giảm bớt thủ tục hành chính. Trường hợp chưa thể thực hiện ngay, cần nghiên cứu cơ chế miễn trừ phù hợp khi sàn đã cung cấp đầy đủ thông tin giao dịch và thanh toán.