Luật thuế thu nhập cá nhân đang được người lao động mong mỏi để giảm gánh nặng. Tuy nhiên, để chính sách thực sự hiệu quả và công bằng, cần có hướng dẫn thi hành sớm, minh bạch và khả thi.
Những ngày cuối năm 2025, chính sách thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tiếp tục là chủ đề được người nộp thuế và doanh nghiệp quan tâm khi Luật Thuế TNCN sửa đổi dự kiến chính thức áp dụng từ ngày 1/1/2026.
Theo đó, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, đi kèm là biểu thuế lũy tiến 5 bậc thay vì 7 bậc như trước đây. Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ giảm bớt áp lực thuế cho nhóm thu nhập trung bình và các hộ gia đình có người phụ thuộc.
Cụ thể, với các quy định mới, một người độc thân có thu nhập 17 triệu đồng/tháng sẽ không phải nộp thuế TNCN kể từ năm 2026. Đối với người có một người phụ thuộc, thu nhập lên tới hơn 24 triệu đồng/tháng cũng không phát sinh nghĩa vụ thuế. Ngoài ra, việc điều chỉnh thuế suất ở các bậc thuế cao hơn giúp người lao động có thu nhập khá và cao hơn giảm số tiền phải nộp theo cách tính mới.
Đáng chú ý, Luật mới còn bổ sung cơ chế cho phép khấu trừ các khoản chi phí y tế và giáo dục của người nộp thuế và người phụ thuộc trước khi tính thu nhập chịu thuế, theo mức do Chính phủ quy định. Đồng thời, các khoản chi này phải đáp ứng điều kiện về hóa đơn, chứng từ hợp lệ và không được chi trả từ các nguồn khác để được khấu trừ khi quyết toán.
Trao đổi với báo chí, TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho rằng việc đưa vào các khoản chi phí thiết yếu như y tế, giáo dục được trừ trước khi tính thu nhập chịu thuế là một bước tiến lớn, giúp người nộp thuế phản ánh đúng chi phí thực tế đã chi trả trong cuộc sống.
Thế nhưng ông Tú cũng nhấn mạnh rằng, chỉ còn vài ngày nữa là hết năm 2025 nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể về cách thực hiện các quy định này, nên người đóng thuế đang rất trông ngóng. Ông nêu ra các đề xuất cụ thể cho từng trường hợp: với chi phí y tế đối với các bệnh hiểm nghèo theo danh sách quy định, nên cho phép trừ toàn bộ chi phí trước khi tính thuế; với bệnh thông thường, có thể quy định mức trần trừ theo từng lần, như 5‑10 triệu đồng mỗi lần và được trừ nhiều lần trong năm. Tương tự, đối với chi phí giáo dục, cần có mức cố định để khi quyết toán thuế có thể dễ thực hiện. Những chi phí này, theo ông Tú, cần được xem xét cả cho người phụ thuộc.
Thực tế, ngoài việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh và biểu thuế, điểm được chờ đợi nhất là cơ chế khấu trừ chi phí y tế và giáo dục - đào tạo khi quyết toán thuế. Theo luật mới, các khoản chi này sẽ được khấu trừ theo mức do Chính phủ quy định, đồng thời phải đáp ứng điều kiện về hóa đơn, chứng từ hợp lệ và không được chi trả từ các nguồn khác.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Lê Thị Nhung - Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts cho rằng, việc Quốc hội sửa Luật Thuế TNCN để mở rộng phạm vi khấu trừ chi phí y tế và giáo dục - đào tạo là bước đi phù hợp với xu hướng hiện đại hóa hệ thống thuế và nguyên tắc đánh thuế trên thu nhập thực tế của người nộp thuế. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh, quy định nguyên tắc chung trong luật chỉ là bước đầu; điểm quyết định để chính sách thực sự hiệu quả là khung hướng dẫn chi tiết và rõ ràng.
Luật sư Nhung lưu ý, luật đã nêu rõ các khoản chi muốn được khấu trừ phải có hóa đơn, chứng từ theo quy định và không được chi trả từ các nguồn khác. Vì vậy, nếu không có văn bản hướng dẫn cụ thể, sẽ phát sinh nhiều cách hiểu khác nhau khi triển khai, gây khó cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế trong quá trình thực hiện cũng như kiểm tra.
Theo bà, đây không chỉ là câu chuyện chuyên môn thuế, mà còn là vấn đề về tính công bằng và minh bạch của chính sách. Nếu hướng dẫn chưa xác định rõ loại chứng từ được chấp nhận, phạm vi và thời điểm chi tiêu được tính vào thu nhập chịu thuế, người nộp thuế rất dễ rơi vào tình huống không biết hồ sơ của mình có hợp lệ hay không khi quyết toán.
Luật sư Nhung nhấn mạnh, với chi phí y tế cần quy định rõ phạm vi “bệnh hiểm nghèo” và cách xác minh chứng từ; với chi phí giáo dục nên có mức khấu trừ cố định theo năm và danh mục chứng từ được chấp nhận để tránh tình trạng hồ sơ quyết toán bị trả lại nhiều lần hoặc bị áp dụng sai.
Theo Luật sư, giảm thuế là điều cần thiết và mang tính nhân văn, nhưng nếu thiếu khung hướng dẫn chi tiết thì sẽ mở ra kẽ hở để lợi dụng chính sách. Người nộp thuế làm đúng cũng không biết mình đang tuân thủ ra sao, cơ quan thuế thì dễ lúng túng khi kiểm tra. Điều này ảnh hưởng ngay tới niềm tin tuân thủ của người dân, vốn là nền tảng để chính sách thuế bền vững”.
“Một chính sách thuế tốt phải vừa dễ thực hiện, vừa công bằng; việc hướng dẫn sớm và rõ ràng sẽ giúp người nộp thuế được giảm thuế đúng đối tượng, đồng thời giảm những lo ngại trong quá trình quyết toán. Đó mới là yếu tố quyết định để cải cách thuế lần này phát huy hiệu lực trong thực tiễn”, Luật sư Nhung chia sẻ.
