Gửi bình luận
Trong quá trình góp ý dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi, Bộ Công an đã đưa ra một đề xuất đáng chú ý.
Theo đó, Bộ Công an đề xuất miễn thuế đối với tiền lương, các khoản có tính chất tiền công được trả từ nguồn ngân sách nhà nước. Đây là điểm mới, gây tranh luận, bởi liên quan trực tiếp đến nguyên tắc bình đẳng trong thực hiện nghĩa vụ thuế, đồng thời chạm đến lợi ích của hàng triệu lao động hưởng lương từ ngân sách.
Theo Bộ Công an, tiền lương, tiền công trả từ ngân sách là khoản chi của Nhà nước, trong khi thuế TNCN cũng là nguồn thu ngân sách. Do đó, việc chi lương rồi lại thu thuế để nộp vào ngân sách chẳng khác nào “chi ra rồi lại thu vào”, vừa không hiệu quả, vừa phát sinh thêm quy trình, thủ tục, nhân sự.
Bộ này dẫn Luật Ngân sách nhà nước 2025 để củng cố quan điểm: thu từ thuế, trong đó có TNCN, là nguồn thu ngân sách, nên xét về bản chất, việc thu thuế với tiền lương ngân sách là vòng luẩn quẩn.
Ngoài ra, Bộ Công an cũng kiến nghị nghiên cứu miễn thuế đối với tiền làm thêm giờ, trợ cấp khó khăn hay thôi việc. Đây là các khoản có tính chất động viên, bù đắp rủi ro, nếu đánh thuế sẽ làm giảm ý nghĩa khuyến khích, gây thiệt thòi cho người lao động, nhất là nhóm làm thêm giờ, làm ca đêm.
Phản hồi, Bộ Tài chính khẳng định thuế TNCN áp dụng thống nhất với mọi cá nhân có thu nhập đến ngưỡng chịu thuế, không phân biệt đơn vị chi trả thuộc khu vực công hay tư. Nếu miễn thuế cho người nhận lương từ ngân sách, sẽ phá vỡ nguyên tắc công bằng, gây phản ứng trong xã hội.
Theo Bộ Tài chính, đã đến ngưỡng thu nhập tính thuế thì mọi cá nhân đều phải đóng thuế bình đẳng. Mức giảm trừ gia cảnh hiện nay cũng được áp dụng thống nhất theo nguyên tắc này.
Tuy nhiên, cơ quan này cũng mở ra hướng tiếp thu một phần: xem xét miễn thuế đối với khoản lương, tiền công chi trả từ ngân sách cho nhiệm vụ khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là các khoản nhằm khuyến khích nghiên cứu, sáng chế, có ý nghĩa thúc đẩy phát triển đất nước.
Bộ Công Thương bổ sung một kiến nghị khác: các khoản sinh hoạt phí, phụ cấp chiến tranh, kiêm nhiệm hay các chế độ cho cán bộ Việt Nam ở nước ngoài không nên coi là lương, do đó cần miễn thuế.
Theo Bộ này, đây là khoản hỗ trợ đặc thù, nếu đánh thuế sẽ không còn phù hợp với bản chất chi trả. Bộ Tài chính ghi nhận ý kiến và cho biết sẽ nghiên cứu, bổ sung ở cấp nghị định khi luật được ban hành.
Một khía cạnh quan trọng không thể bỏ qua là vai trò của thuế TNCN trong cơ cấu thu ngân sách. Theo số liệu, năm 2024 tổng thu ngân sách lần đầu vượt mốc 2 triệu tỷ đồng, trong đó thuế TNCN đạt 189.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước, chiếm 9,3% tổng thu ngân sách. Tỷ trọng này đã tăng mạnh so với mức 5,3% vào năm 2011, phản ánh vai trò ngày càng lớn của thuế TNCN trong cân đối tài chính quốc gia.
Nếu miễn thuế cho hàng triệu lao động hưởng lương từ ngân sách, số hụt thu không hề nhỏ. Dù Nhà nước có thể “chi ra - thu vào”, nhưng thực tế, khoản thuế này đã trở thành nguồn đóng góp ổn định cho ngân sách nhiều năm qua. Do đó, quyết định miễn thuế cần được cân nhắc kỹ về tác động dài hạn đến cân đối thu - chi.
Tranh luận quanh đề xuất của Bộ Công an cho thấy sự giằng co giữa hai nguyên tắc: công bằng và khuyến khích.
Về công bằng, rõ ràng nếu miễn thuế cho người nhận lương ngân sách mà không áp dụng cho khu vực tư, dễ gây phản ứng trái chiều. Người làm việc tại doanh nghiệp tư nhân với mức thu nhập tương đương sẽ cảm thấy bất công khi vẫn phải nộp thuế.
Về khuyến khích, việc giảm hoặc miễn thuế với các khoản đặc thù như làm thêm giờ, ca đêm, trợ cấp khó khăn lại có ý nghĩa động viên, tạo công bằng xã hội hơn. Đây cũng là xu hướng nhiều nước áp dụng để bảo vệ người lao động ở nhóm yếu thế.
Do đó, giải pháp cân bằng có thể là mở rộng các khoản miễn thuế cho những thu nhập mang tính chất bù đắp rủi ro hoặc khuyến khích sáng tạo, thay vì miễn toàn bộ thuế lương ngân sách.
Dự án Luật Thuế TNCN (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10 tới. Thời gian không còn nhiều, nhưng những tranh luận xoay quanh đề xuất của Bộ Công an cho thấy, luật mới cần mang tinh thần cải cách, đột phá, chứ không chỉ dừng ở việc điều chỉnh kỹ thuật.
Và Luật thuế, xét đến cùng, không chỉ là công cụ tài chính mà còn là chính sách xã hội. Một đạo luật vừa bảo đảm công bằng, vừa khuyến khích phát triển sẽ góp phần tạo ra động lực cho nền kinh tế và niềm tin cho người dân.
