Có nên miễn thuế thu nhập cá nhân với tiền làm thêm giờ, trợ cấp?

Trong văn bản góp ý dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Công an cho biết thực tế hàng triệu lao động Việt Nam phải làm thêm giờ, làm ca đêm để tăng thu nhập nhưng các khoản này đang bị tính thuế như thu nhập chính.

Theo cơ quan này, việc đánh thuế toàn bộ tiền làm thêm giờ, trợ cấp khó khăn và trợ cấp thôi việc khiến mục tiêu khuyến khích người lao động không đạt được, làm giảm động lực làm việc trong khi chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.

Đề xuất chỉ ra rằng tiền làm thêm giờ và ca đêm mang tính chất đặc thù, bù đắp sức khỏe, điều kiện làm việc và thời gian gia đình của người lao động, chứ không phải khoản lợi tức thông thường. Tương tự, trợ cấp thôi việc và trợ cấp khó khăn nhằm giúp người lao động vượt qua biến cố, ổn định cuộc sống. “Nếu coi đây là thu nhập chịu thuế như lương cơ bản sẽ không phù hợp bản chất của các khoản hỗ trợ này”, văn bản nêu rõ.

Bộ Công an cũng cho rằng miễn thuế các khoản này sẽ có tác động lan tỏa, giúp doanh nghiệp dễ bố trí ca kíp, người lao động an tâm nhận thêm giờ, Nhà nước giảm chi phí hành chính trong khấu trừ thuế từng khoản nhỏ lẻ. Cơ quan này đồng thời kiến nghị nghiên cứu miễn thuế với tiền lương, tiền công chi trả từ ngân sách nhà nước, lập luận rằng thu thuế ngay từ khoản ngân sách đã chi ra tạo ra thủ tục vòng tròn và không đem lại hiệu quả thu đáng kể.

Hiện pháp luật đã có quy định miễn thuế phần tăng thêm do làm ban đêm hoặc làm thêm giờ, song cách ghi còn chung chung, chưa rõ ràng, dễ dẫn tới cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan thuế và doanh nghiệp. Vì vậy, Bộ Công an nhấn mạnh cần làm rõ phạm vi miễn thuế ngay trong luật và các văn bản hướng dẫn để tránh tranh cãi, đồng thời bảo đảm tính minh bạch và công bằng cho cả người lao động lẫn doanh nghiệp.

Xung quanh nội dung này, nhiều ý kiến chuyên gia cũng cho rằng đề xuất này có cơ sở. Miễn thuế đối với tiền làm thêm giờ và trợ cấp khó khăn có thể giúp người lao động cải thiện thu nhập, khuyến khích họ nhận ca kíp linh hoạt, qua đó hỗ trợ năng suất và ổn định thị trường lao động. Nếu thiết kế hợp lý, chính sách cũng giúp doanh nghiệp trả lương minh bạch hơn, hạn chế “trả chui” và giảm khối lượng thủ tục cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan thuế.

Ủng hộ đề xuất này, trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, luật sư Lê Thị Nhung - Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts đánh giá đề xuất này là hướng đi tích cực, nhắm trúng nhóm người lao động chịu áp lực chi phí sinh hoạt và điều kiện làm việc khắc nghiệt.

“Trong bối cảnh giá cả leo thang, nhiều người buộc phải làm thêm giờ hoặc nhận trợ cấp khó khăn mới đủ trang trải cuộc sống. Nếu miễn thuế các khoản này, đó là sự hỗ trợ kịp thời và mang tính nhân văn”, bà Nhung nói.

Theo luật sư Nhung, miễn thuế các khoản phụ cấp và trợ cấp còn có thể khuyến khích lao động linh hoạt hơn, sẵn sàng nhận ca đêm, từ đó tăng năng suất. Chính sách này không chỉ giúp người lao động có thêm thu nhập ròng mà còn tạo môi trường minh bạch hơn cho doanh nghiệp trong việc trả lương, giảm tranh cãi về khấu trừ và hạn chế tình trạng lách luật.

Bà cũng lưu ý vài điểm nhỏ để tránh rủi ro khi triển khai. Thứ nhất, cần xác định rõ phạm vi miễn thuế: phần nào của “tiền làm thêm giờ, ca đêm, trợ cấp thôi việc, trợ cấp khó khăn” được miễn, toàn bộ hay một phần. Đồng thời dẫn chiếu khung “giờ ban đêm” theo Bộ luật Lao động để tránh lạm dụng hoặc khai báo sai. Thứ hai, cần tính toán tác động ngân sách vì miễn thuế đồng nghĩa giảm thu. Cơ quan soạn thảo nên có ước tính mức giảm và phương án phù hợp để bảo đảm nguồn chi cho dịch vụ công.

Cuối cùng, bà Nhung nhấn mạnh tính minh bạch, cần công khai, liệt kê rõ các khoản được miễn và đối tượng được hưởng để người lao động hiểu quyền lợi, cơ quan chi trả và cơ quan thuế áp dụng thống nhất. Khi đó, chính sách mới thực sự đi vào đời sống, hỗ trợ đúng đối tượng mà không tạo kẽ hở gian lận.