Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế): Cân nhắc bỏ mức thuế suất 35%

Dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (thay thế) đang nhận được sự quan tâm rất lớn từ dư luận, trong đó, việc sửa đổi các quy định liên quan đến bậc thuế thu nhập cá nhân và mức thuế suất của từng bậc nhận được sự quan tâm đặc biệt.

Cụ thể, tại Dự thảo Luật (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất 2 phương án sửa đổi biểu thuế thu nhập cá nhân lũy tiến từng phần theo hướng giảm số bậc và nới rộng khoảng cách giữa các ngưỡng thu nhập chịu thuế.

Tuy nhiên, ở cả hai phương án, mức thuế tối thiểu 5% tương ứng với thu nhập tính thuế trong tháng là 10 triệu đồng (sau khi giảm trừ gia cảnh, các chi phí tính thuế khác). Thuế suất tối đa là 35%, với thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng (phương án 1) và 100 triệu đồng trở lên (phương án 2).

Nhìn nhận về đề xuất của cơ quan soạn thảo, nhiều ý kiến cho rằng, việc duy trì một mức thuế suất quá cao không những không khuyến khích được sự phát triển mà còn tạo ra những hệ lụy tiêu cực như hành vi gian lận, trốn thuế.

Theo PGS, TS Phạm Thế Anh - Đại học Kinh tế Quốc dân, mức thuế suất cao nhất lên đến 35% sẽ không khuyến khích những người giỏi, trình độ cao làm việc, hay doanh nghiệp thuê tuyển những người như vậy vì chi phí quá đắt đỏ.

Vị chuyên gia này cho rằng, mức 30-35% chỉ nên áp dụng ở các quốc gia có chính sách phúc lợi xã hội phát triển, nơi các dịch vụ y tế, giáo dục và an sinh xã hội được cung cấp đầy đủ, chất lượng.

“Trường hợp Singapore, nước có thu nhập bình quân đầu người vượt 87.000 USD vào năm ngoái, mức thuế cao nhất hiện là 24%”, vị chuyên gia này dẫn chứng.

Đồng thời bày tỏ, Việt Nam nếu muốn phát triển như Singapore thì phải làm như họ, đừng nhìn vào những nước kém phát triển hơn hoặc ngang để so sánh.

Do đó, vị chuyên gia này đề xuất, áp dụng mức thuế cao nhất là 20%, thay vì 35% như hiện nay. Bởi, mức này bằng với thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, với tinh thần “mỗi người dân là một doanh nghiệp, 50 triệu dân trưởng thành là 50 doanh nghiệp cho tăng trưởng hai chữ số”.

Đồng quan điểm, trước đó, không ít ý kiến cũng cho rằng, biểu thuế hiện hành có các bậc thuế quá gần nhau ở mức thu nhập thấp và trung bình, khiến người lao động nhanh chóng nhảy sang bậc thuế cao hơn khi được tăng lương một chút.

Vì vậy, thay vì thuế suất cao nhất 35% hiện nay thì giảm mức thuế suất tối đa xuống còn 30% để tăng tính cạnh tranh trong việc thu hút nhân tài, chuyên gia nước ngoài và lao động chất lượng cao so với các nước trong khu vực. Cụ thể, bậc 1, đến 15 triệu đồng/tháng, thuế suất 5%. Bậc 2, trên 15 triệu đến 30 triệu đồng/tháng, thuế suất 10%. Bậc 3, trên 30 triệu đến 50 triệu đồng/tháng, thuế suất 15%. Bậc 4, trên 50 triệu đến 80 triệu đồng/tháng, thuế suất 20%. Bậc 5, trên 80 triệu đồng/tháng, thuế suất 25 - 30%.

Không chỉ mức thuế suất, liên quan đến đề xuất tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), không ít ý kiến cũng bày tỏ, việc tăng thuế quá nhanh ở ngưỡng đầu còn có nguy cơ khuyến khích tình trạng tránh thuế, trốn thuế hoặc lách thuế. Như vậy, thay vì tăng thu ngân sách, chính sách có thể tạo ra tác dụng ngược, làm suy giảm tính minh bạch và công bằng của hệ thống thuế.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Văn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas cho rằng, thuế thu nhập cá nhân là một loại thuế nhạy cảm. Nhạy cảm không chỉ vì nghĩa vụ thuế thu trực tiếp từ thu nhập của người lao động, mà còn phải cân nhắc yếu tố thu nhập thực của người lao động, sao cho không bị suy giảm khi thực hiện nghĩa vụ thuế. Do đó, khi xây dựng bậc thuế thu nhập cá nhân, cần cân nhắc đồng thời cả ba yếu tố: công bằng, khả năng nộp thuế và thu nhập thực của người lao động.

“Phương án 2 của Bộ Tài chính đưa ra đáng để cân nhắc. Tuy nhiên, ở phương án này, khoảng cách bậc thuế suất tăng nhanh (10%) ở các mức thuế đầu tiên, điều này sẽ tạo ra gánh nặng nghĩa vụ thuế cho những người có thu nhập trung bình trong xã hội. Trong khi thu nhập thực của người lao động tích lũy không nhiều”, vị chuyên gia này phân tích.

Đồng thời cho hay, nên điều chỉnh khoảng cách những bậc thuế đầu tiên chậm hơn so với phương án 2. Cụ thể, bậc thuế suất có thể cân nhắc là 5%, 10%, 15%, 20%, 30%. Điều này giúp những người thu nhập trung bình trong xã hội bớt gánh nặng nghĩa vụ thuế.