Pháp luật

Đây là chia sẻ của bà Lê Thị Hà, Trưởng phòng Quản lý hoạt động Thương mại điện tử, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) tại Diễn đàn “Gian lận thương mại trên không gian mạng: Thách thức và giải pháp ngăn chặn” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức vào chiều ngày 30/12.

Theo bà Lê Thị Hà, chỉ riêng trong năm 2025, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã yêu cầu gỡ bỏ trên 47.000 thông tin liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và các dấu hiệu vi phạm khác trên môi trường trực tuyến. Đáng chú ý, khoảng 17% số thông tin vi phạm này xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử, cho thấy mức độ phức tạp và thách thức trong công tác quản lý.

Trước thực trạng đó, việc Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Thương mại điện tử vào ngày 10/12/2025 đã đánh dấu bước hoàn thiện quan trọng của hành lang pháp lý trong bối cảnh kinh tế số và thương mại số tại Việt Nam phát triển ngày càng mạnh mẽ.

Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Thương mại điện tử là phạm vi điều chỉnh được mở rộng đáng kể so với Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP. Theo đó, luật không chỉ điều chỉnh các sàn thương mại điện tử truyền thống, mà còn bao quát nhiều loại hình nền tảng mới, như nền tảng cung cấp dịch vụ số trong lĩnh vực xổ số, bảo hiểm, các nền tảng trung gian thông tin số có yếu tố thương mại.

“Việc mở rộng này được thiết kế theo hướng không gây chồng chéo trong quản lý, bảo đảm phân định rõ phạm vi điều chỉnh của Luật Thương mại điện tử với các luật chuyên ngành khác, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để quản lý hiệu quả các mô hình kinh doanh mới đang phát triển nhanh trên môi trường số”, đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số nhận định.

Bên cạnh đó, Luật Thương mại điện tử mới lần đầu tiên đưa ra cách tiếp cận phân tầng quản lý nền tảng, thay vì áp dụng một cơ chế chung cho tất cả các mô hình. Theo đó, các nền tảng thương mại điện tử được chia thành 4 mô hình cơ bản: nền tảng kinh doanh trực tiếp; nền tảng thương mại điện tử trung gian; mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử; và nền tảng thương mại điện tử tích hợp. Việc phân tầng này dựa trên 3 nhóm chức năng cốt lõi, gồm chức năng đặt hàng trực tuyến; chức năng livestream bán hàng; và chức năng liên lạc, trao đổi trực tuyến giữa các chủ thể. Trên cơ sở đó, luật tiếp tục phân loại nền tảng theo quy mô gồm nền tảng thương mại điện tử thông thường và nền tảng thương mại điện tử lớn.

Theo bà Lê Thị Hà, đối với nền tảng thương mại điện tử thông thường, yêu cầu định danh người bán trên nền tảng là bắt buộc, nhằm tăng tính minh bạch và trách nhiệm của các chủ thể tham gia. Trong khi đó, nền tảng thương mại điện tử lớn phải thực hiện các nghĩa vụ cao hơn như tăng cường cơ chế giải quyết khiếu nại, phản ánh của người tiêu dùng; lưu trữ thông tin giao dịch; phối hợp cung cấp dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước khi cần thiết.

Một nội dung đáng chú ý khác là quy định quản lý thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài, vốn là “điểm nóng” trong thời gian qua. Ngoài ra, Luật Thương mại điện tử cũng nhấn mạnh vai trò của xây dựng cơ sở dữ liệu, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, từ truy xuất nguồn gốc, theo dõi giao dịch đến phối hợp liên thông dữ liệu giữa các cơ quan quản lý.

“Đặc biệt, lần đầu tiên Luật Thương mại điện tử dành riêng một chương về phát triển thương mại điện tử, trong đó Nhà nước khuyến khích hoạt động xuất khẩu thông qua thương mại điện tử, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường số”, bà Hà nhấn mạnh.

Theo đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, với cách tiếp cận vừa “siết” quản lý, vừa “mở” không gian phát triển, Luật Thương mại điện tử được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ quan trọng để lập lại trật tự thị trường, ngăn chặn gian lận thương mại, đồng thời thúc đẩy thương mại điện tử Việt Nam phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Bài: Yến Nhung - Ảnh: Gia Thỏa