Quan hệ Mỹ- Cuba: Đoạn trường chông gai

Mỹ và Cuba từng có quan hệ tốt đẹp. Khi tầm ảnh hưởng của đế quốc Tây Ban Nha yếu đi trong vùng Caribe, Washington dần thế chân trở thành đối tác quan trọng về đầu tư, thương mại.

Cuộc cách mạng giải phóng dân tộc do lãnh tụ Fidel Castro khởi xướng đã đưa đất nước Cuba theo con đường xã hội chủ nghĩa. Trong con mắt người Mỹ - họ cảm thấy bất an nếu có một chế độ chính trị khác biệt tồn tại sát nách.

Những mâu thuẫn chính trị lan sang kinh tế. Cuối năm 1960, Tổng thống Eisenhower khởi động lệnh cấm vận láng giềng Cuba, đến thời D. Trump có tổng cộng 243 biện pháp cấm vận được áp dụng, trong đó có 50 biện pháp khắt khe. Mỹ đã ngăn chặn đồng minh giao dịch với Cuba về các mặt hàng phi lương thực.

Cuba thật sự khó khăn sau hơn 60 năm bị Mỹ kìm kẹp, hầu hết các mặt hàng chiến lược không thể mua từ bên ngoài; thiếu nguyên, nhiên liệu sản xuất để phát triển kinh tế.

Kinh tế Cuba đang suy thoái, nước này đối mặt với làn sóng biểu tình ở thủ đô Havana do thiếu lương thực, thuốc men và lạm phát tăng cao.

Có thể nói, cấm vận Cuba là một trong những hành động ngoại giao của Mỹ bị phản đối nhiều nhất trên thế giới. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lên án, đây là một biện pháp ngoài lãnh thổ đi ngược lại “quyền bình đẳng chủ quyền của các quốc gia, can thiệp vào công việc nội bộ của họ, cũng như tự do thương mại và hàng hải.

Năm 2009, Đại hội đồng LHQ một lần nữa biểu quyết với hầu hết các nước thành viên thúc giục Hoa Kỳ hãy bãi bỏ việc phong tỏa kinh tế chống lại Cuba từ gần nửa thế kỷ nay.

Năm 2018, Tổng thống Obama đến thăm Cuba, mở ra cơ hội bình thường hóa quan hệ giữa 2 nước. Cựu Tổng thống Mỹ Obama nói: “lệnh cấm vận sẽ được gỡ bỏ”. Tuy nhiên sau khi ông Obama đã rời Nhà trắng, ông Trump tiếp thêm một nhiệm kỳ và mọi thứ có vẻ nặng nề hơn. Tất cả trông chờ vào người đương nhiệm Joe Biden.

Ngày 15/7, AP đưa tin, Tổng thống Joe Biden nói Mỹ đang chuẩn bị gửi đến Cuba “một lượng đáng kể vaccine nếu một tổ chức quốc tế quản lý số vaccine này theo cách người dân bình thường có thể tiếp cận”.

Mỹ và Cuba còn rất nhiều khác biệt để có thể chung sống hòa bình. Cùng bối cảnh như Việt Nam, nhưng hai bên nhanh chóng thu xếp lịch sử, hướng tới tương lai. Với Cuba, đoàn trường rất cam go.

Một trong những lý do quan trọng nhất không phải mâu thuẫn lịch sử mà là thiên định đặt đất nước Cuba quá gần Mỹ - chỉ cách bang Florida 120km, trong bối cảnh Trung và Nam Mỹ là vùng đệm chính trị rất quan trọng với Washington.

Một quốc gia châu Mỹ khác - cũng rất rõ ràng, Washington không ưa thích chính phủ Hugo Chavez khi Venezuela thực hiện quốc hữu hóa các mỏ dầu. Đến lượt Tổng thống Nicolas Maduro - người được xem là thân Trung Quốc, không được lòng Mỹ. Lệnh cấm vận khắt khe lập tức ập xuống, nền kinh tế từng giàu nhất Nam Mỹ đã sụp đổ!

Có thể nói, Cuba, Venezuela hay bất cứ quốc gia nào ở châu Mỹ sẽ bị Washington “đặt vấn đề” nếu như họ để cho người Mỹ cảm thấy lo ngại. Chính vì thế, chặng đường bình thường hóa quan hệ Cuba - Mỹ không hề đơn giản.