Đã đến lúc “khai tử” cụm cảng Km6, Cẩm Phả - Quảng Ninh (Kỳ I): “Bức tử” môi trường vịnh Bái Tử Long

Và trên thực tế thì hàng loạt dự án về du lịch sinh thái đã được khởi công; tuyến đường bao biển “đẹp nhất vịnh bắc bộ” nối Hạ Long với Cẩm Phả sắp hoàn thiện.

Chân dung điểm du lịch lý tưởng, đẳng cấp trong thời gian tới đang hình thành rõ nét. Nhưng oái oăm một nỗi, cụm cảng Km6, một trong những cụm cảng tập kết than lớn nhất Quảng Ninh và được mệnh danh là “thiên đường than lậu” với sự ô nhiễm từ hoạt động bốc, rót than lại tại vị nơi đây gây những ảnh hưởng không hề nhỏ cho môi trường du lịch của Vịnh.?

Cảng hàng hóa hay cảng than lậu?

Những năm trước, nhiều bến cảng của tư nhân tại cảng Km6 mục đích quy hoạch là cảng hàng hóa. Nhưng nó đã “biến hình” thành nơi tập kết, chế biến than. Điển hình như cảng hàng hóa tổng hợp của Công ty Tư vấn thiết kế và xây dựng Quảng Bình và Công ty TNHH MTV Kinh doanh và thương mại Đạt Thành Công.

Mặc dù đang trong quá trình lập quy hoạch chi tiết xây dựng nhưng hiện trạng cho thấy đã có hoạt động đầu tư tập kết, chế biến, vận chuyển than. Thậm chí, tại một số khu vực của cảng người ta đã cho xây dựng hàng rào kiên cố, lắp đặt hệ thống sàng tuyển than. Mọi hoạt động của cảng than này diễn ra nhộn nhịp ngay trước mắt chính quyền sở tại. Còn chính quyền thì dường như "không thấy, không nghe, không biết”.

Chỉ đến khi, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh thời điểm đó là ông Nguyễn Văn Đọc, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh ngày 15/8/2018, đi kiểm tra cụm cảng Km6 đã phát hiện, chỉ ra hàng loạt sai phạm đang diễn ra tại đây, như: Sử dụng sai quy hoạch cảng bến được cấp phép; chưa được giao đất nhưng đã xuất hiện hoạt động đầu tư, khai thác; dự án đang trong quá trình lập quy hoạch chi tiết xây dựng, song đã diễn ra các hoạt động tập kết, chế biến, tiêu thụ than.

Cuộc kiểm tra cũng cho thấy những vi  phạm quy hoạch, sự “biến tướng” mục đích sử dụng cảng km6 đã  khiến  môi trường bị ảnh hưởng và gây ngập lụt trong khu vực nội thành. Chỉ rõ sự buông lỏng quản lý, thiếu kiên quyết kiểm tra, xử lý sai phạm của chính quyền địa phương tại cảng này, lãnh đạo tỉnh yêu cầu chính quyền Cẩm Phả  phải nhanh chóng vào cuộc, lập lại trật tự.

Việc kiểm tra, xử lý hoạt động chế biến, tập kết, vận chuyển than trái phép tại cảng đã được cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh và thành phố Cẩm Phả tiến hành sau ý kiến chỉ đạo đó. Những tưởng trật tự sẽ được thiết lập trở lại.

Nhưng không! Chỉ một một thời gian, hoạt động tập kết, bốc rót than tại cụm cảng Km6 lại tiếp tục như chưa hề có các hoạt động kiểm tra, xử lí... Người dân địa phương cho rằng việc xử lý đó là “bắt cóc bỏ đĩa” mà thôi. Đầu năm 2020, báo chí vào cuộc với hình ảnh rõ ràng về những điểm tập kết than bất thường và các hoạt động chế biến, vận chuyển và tiêu thụ than không rõ nguồn gốc đang diễn ra tại đây.

Hàng loạt xe container đã vận chuyển một số lượng than lớn từ khu vực Km6 tới các điểm tập kết tại huyện Kinh Môn, Hải Dương. Một lần nữa tỉnh Quảng Ninh lại có ý kiến chỉ đạo thành phố Cẩm Phả tổ chức cưỡng chế các bãi tập kết than trái xây dựng trái phép tại cảng Km6. Hàng loạt cán bộ liên quan cũng đã bị kỷ luật, cảnh cáo.

Liệu có “bắt cóc bỏ đĩa”?

Nhưng mọi thứ lại dường như đang có nguy cơ trở về vạch xuất phát. Bởi, thực tế ghi nhận của DĐDN tại cảng Km6, những ngày này đang có một lượng than khổng lồ được vận chuyển vào đây tập kết, bụi than phát tán lớn uy hiếp đến môi trường xung quanh. Đặc biệt, tại bến cảng này cho thấy hệ thống kè chắn, một trong những yêu cầu bắt buộc và cần thiết để đảm bảo cho môi trường vịnh Bái Tử Long vẫn chưa hoàn thiện.

Theo tìm hiểu được biết, UBND tỉnh Quảng Ninh đồng ý để chủ đầu tư một cảng trong cụm cảng Km6 cho Tổng công ty Đông Bắc thuê làm điểm tập kết than đến hết ngày 31/12/2020. Để đảm bảo các điều kiện về cảng than, tỉnh Quảng Ninh yêu cầu chủ đầu tư phải hoàn thiện các thủ tục pháp lý, đáp ứng đầy đủ các quy định, đặc biệt về bảo vệ môi trường mới được hoạt động.

Nhưng, những gì ghi nhận tại đây cho thấy, chủ đầu tư không đáp ứng những yêu cầu trên và môi trường vịnh Bái Tử Long đang tiếp tục bị “bức tử”.

Viễn cảnh đẹp về sự phát triển tiềm năng du lịch to lớn của vịnh biển này đang bị “bóng mây đen” của cảng than Km6 che phủ.

Hiện thực này khiến dư luận tiếp tục hoài nghi việc xử lý những sai phạm tại cụm cảng này, suy cho cùng, chỉ là hành động “bắt cóc bỏ đĩa” mà thôi . Có một câu hỏi dư luận đang đặc biệt quan tâm và cần làm rõ đó là: Ai là chủ của những bến bãi than trái phép đó? Số lượng than chở đi có phải than lậu hay không? Nguồn gốc từ đâu và sự thất thoát tài nguyên quốc gia là bao nhiêu? Những ảnh hưởng đến môi trường tại đây khi nào chấm dứt? Tại sao chủ trương thì kiên quyết mà các hoạt động sai phạm thì vẫn tái diễn, do địa phương thiếu năng lực hay do lý do khác? Cho đến nay vẫn chưa có câu trả lời.

Nhưng, thời gian là không chờ đợi và yêu cầu phát triển tiềm năng du lịch Bái Tử Long là bức thiết. Hãy hình dung một vùng non nước tuyệt đẹp như vậy, nơi khiến bao du khách ngẩn ngơ, nơi bao địa phương khác thèm muốn có được sẽ đóng vai trò thế nào với kinh tế du lịch Quảng Ninh nếu dịch vụ phát triển và môi trường được đảm bảo?

Chắc chắn nó sẽ là “con gà đẻ trứng vàng” cần được nâng niu, bảo vệ. Đã đến lúc, những tiêu cực về tài nguyên than và những hệ lụy xấu đến môi trường vịnh Bái Tử Long tại cảng Km6 cần phải nhanh chóng chấm dứt.

KỲ II: Người dân Cẩm Phả nói gì về những bất cập cảng Km6?