Quảng Ninh: Hướng tới trung tâm hàng hải hiện đại

Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam vừa trình Bộ Xây dựng Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Quảng Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Với lợi thế địa lý chiến lược, nằm tại giao điểm của các tuyến cao tốc huyết mạch và sở hữu bờ biển dài, Quảng Ninh đang có những bước tiến mạnh mẽ trong việc xây dựng và phát triển hệ thống cảng biển hiện đại, từng bước khẳng định vị thế là cửa ngõ hàng hải quan trọng của khu vực.

Sự tăng trưởng ấn tượng

Những con số thống kê ấn tượng trong giai đoạn 2020 - 2024 đã minh chứng cho sự tăng trưởng vượt bậc của hệ thống cảng biển Quảng Ninh. Theo Thống kê của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, giai đoạn 2020 - 2024 sản lượng hàng hóa thông qua các bến cảng tại Quảng Ninh đạt khoảng 627,7 triệu tấn, với tốc độ tăng trưởng bình quân 9,02%/năm. Đặc biệt, số lượt tàu biển ra vào cảng tăng trưởng đột phá hơn 126%/năm, cho thấy sự nhộn nhịp và vai trò ngày càng lớn của các cảng biển tại đây trong hoạt động giao thương. Không chỉ vậy, lĩnh vực cảng biển du lịch cũng ghi nhận những kết quả tích cực với gần 300.000 lượt hành khách, khẳng định tiềm năng đa dạng của kinh tế biển Quảng Ninh.

Hiện tại, hệ thống cảng biển Quảng Ninh đang đảm nhận khoảng 40,5% tổng lượng hàng hóa thông qua các cảng biển khu vực phía Bắc. Con số này không chỉ khẳng định vị thế hiện tại mà còn cho thấy dư địa phát triển còn rất lớn.

Sự tăng trưởng này không đến một cách ngẫu nhiên. Trong giai đoạn 2019 - 2024, Quảng Ninh đã chủ động và quyết liệt trong việc thu hút đầu tư vào hệ thống cảng biển và dịch vụ cảng biển thông qua hàng loạt các dự án quy mô lớn như Cảng Cái Lân, Cảng Cửa Ông, Cảng Hòn Gai, Cảng Km6... Hiện tại, tỉnh Quảng Ninh đang đẩy mạnh đầu tư cảng hàng lỏng Yên Hưng với tổng mức đầu tư gần 800 tỷ đồng. Bến cảng đa năng đảo Hòn Miều, tổng mức đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng. Bến cảng sông Chanh 3 với 6 bến cảng tiếp nhận tàu tải trọng đến 50.000 DWT, tổng công suất thông qua 12 triệu tấn hàng hóa/năm, tổng mức đầu tư khoảng 7.700 tỷ đồng. Cùng với đó Quảng Ninh cũng đặc biệt chú trọng đến phát triển các cảng phục vụ du lịch, như Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu và Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long.

Ông Phạm Xuân Đài - Trưởng Ban Quản lý KKT Quảng Ninh cho biết, Ban đang tích cực hỗ trợ, đồng hành với các nhà đầu tư trong việc triển khai đầu tư hệ thống các bến cảng tại khu kinh tế ven biển Quảng Yên, nổi bật là dự án bến cảng khu công nghiệp Nam Tiền Phong do Deep C làm chủ đầu tư. Hệ thống các bến cảng tại đây khi được đầu tư đảm bảo trung chuyển, lưu kho, xuất nhập khẩu hàng hóa, phục vụ toàn bộ hoạt động của các khu công nghiệp tại địa bàn Quảng Yên, qua đó góp phần giảm chi phí logistics của các doanh nghiệp.

Quy hoạch “khủng”

Theo Quy hoạch phát triển cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong tổng số 34 cảng biển Việt Nam, cảng Quảng Ninh thuộc nhóm cảng biển loại I, là cảng nước sâu có quy mô cảng tổng hợp quốc gia.

Đến năm 2030, cảng biển Quảng Ninh sẽ có từ 27 - 30 bến cảng, gồm từ 54 - 60 cầu cảng với tổng chiều dài từ 12.285 - 13.616m (chưa bao gồm các bến cảng khác). Tổng nhu cầu sử dụng đất trong giai đoạn này khoảng 1.755 ha, sử dụng mặt nước khoảng 115.136 ha, với nhu cầu vốn đầu tư hơn 34.500 tỷ đồng, gồm 6.300 tỷ đồng cho hạ tầng hàng hải công cộng và khoảng 28.278 tỷ đồng cho các bến cảng kinh doanh dịch vụ xếp dỡ hàng hóa.

Bản quy hoạch đặt mục tiêu đến năm 2030, hệ thống các cảng biển Quảng Ninh sẽ đáp ứng cho lượng hàng hóa thông qua từ 137,25 triệu tấn đến 157,3 triệu tấn/năm, trong đó hàng container đạt từ 0,65 triệu đến 0,93 triệu TEU. Sản lượng hành khách đạt từ 260.300 - 279.600 lượt/năm.

Quy hoạch cũng xác định một số ưu tiên đầu tư cho những dự án hạ tầng bảo đảm an toàn hàng hải, cải tạo nâng cấp các tuyến luồng hàng hải, như luồng vào các cảng khu vực Cẩm Phả và khu chuyển tải Hòn Nét cho tàu trọng tải đến 200.000 tấn, luồng Hòn Gai - Cái Lân cho tàu đến 50.000 tấn, luồng Sông Chanh cho tàu đến 50.000 tấn, luồng Vạn Gia cho tàu đến 20.000 tấn…

Theo ông Lê Quang Trung - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam, Quảng Ninh tuy có nhiều tiềm năng và lợi thế, nhưng việc phát triển cảng biển của Quảng Ninh còn nhiều hạn chế, bất cập. Trong đó, cơ cấu hạ tầng cảng biển logistics còn bất hợp lý, hầu hết các bến cảng đều là bến tổng hợp và bến container chiếm số lượng rất ít tại khu vực tỉnh Quảng Ninh. Chính vì sự bất hợp lí này mà tình trạng thừa, thiếu vẫn diễn ra.

Việc phát triển kinh tế cảng biển không phụ thuộc vào việc có nhiều cảng biển hay không. Theo ông Trung, các địa phương có cảng thì phải giải quyết được 2 yếu tố được coi là "cốt tử", đó là bài toán chi phí và nguồn hàng.

Cơ hội mới của cảng biển Quảng Ninh đã bắt đầu, tuy nhiên để nắm bắt tốt cơ hội này không dễ dàng, bởi sức cạnh tranh của cảng biển Quảng Ninh còn yếu với khá nhiều lý do. Một trong những thách thức lớn nhất chính là sự cạnh tranh gay gắt từ các cảng biển lân cận, đặc biệt là cụm cảng Hải Phòng, vốn đã có lịch sử phát triển lâu đời, hạ tầng đồng bộ và mạng lưới kết nối sâu rộng với các khu công nghiệp lớn. Như vậy, dù cơ hội đang rộng mở, Quảng Ninh vẫn cần một chiến lược phát triển toàn diện, đồng bộ và bền vững, giải quyết hiệu quả những thách thức hiện tại để thực sự vươn mình trở thành một trung tâm cảng biển mạnh mẽ và cạnh tranh trong khu vực.