Quy hoạch điện VIII: Cần nâng tỷ trọng điện gió

Dự thảo Đề án Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021 - 2030 có xét đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII) đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến rộng rãi nhiều Bộ, ngành và doanh nghiệp. Xung quanh vấn đề này, Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Tài chính Tập đoàn Halcom. 

- Ở góc độ nhà đầu tư, điều ông mong đợi nhất trong Quy hoạch điện VIII so với quy hoạch điện VII là gì, thưa ông?

Quy hoạch điện VIII đã dành tỷ trọng lớn cho điện tái tạo. Theo đó, điện gió, mặt trời và năng lượng tái tạo khác chiếm khoảng 29% tổng công suất nguồn điện. Đây là điều hết sức tích cực và phù hợp với quy luật phát triển chung của thế giới. Các loại hình năng lượng tái tạo được thế giới tập trung phát triển những năm gần đây vẫn là điện gió và điện mặt trời. Tại quốc gia gần Việt Nam là Đài Loan, điện gió ngoài khơi sẽ có tổng công suất 4,5GW vào năm 2025, 10GW năm 2030 và 15GW năm 2035.

Theo tôi, Chính phủ Việt Nam cũng chú trọng tới phát triển điện gió. Trong Quy hoạch điện VIII công suất điện gió ngoài khơi chỉ từ 2-3 GW đến năm 2030, chiếm từ 1,45% đến 2% trong tổng công suất điện đến năm 2030. Mục tiêu này đưa ra vẫn chưa tương xứng với tiềm năng về điện gió tại Việt Nam.

Tôi cho rằng, các loại hình năng lượng kém thân thiện với môi trường cần có lộ trình để giảm tỷ trọng trong tổng công suất điện quốc gia để thay thế bằng các hình thức năng lượng mới hiệu quả hơn như điện gió, điện rác, điện mặt trời.

- Đâu là những khó khăn của các dự án điện gió nói riêng và năng lượng tái tạo nói chung phải đối mặt hiện nay, thưa ông?

Các dự án năng lượng tái tạo đang gặp nhiều khó khăn, trước tiên là khả năng đấu nối vào hệ thống điện quốc gia. Nhiều dự án đã không thể kết nối vào hệ thống điện quốc gia dẫn tới không thể thực hiện được hoặc thiệt hại về kinh tế. Chính vì vấn đề cắt giảm sản lượng, việc dư thừa nguồn cung tại nhiều thời điểm gây khó khăn cho tính khả thi của dự án.

Quy hoạch điện VIII dự kiến sẽ được Bộ Công Thương trình Chính phủ trước ngày 15/6/2021.

Các thủ tục pháp lý liên quan như vấn đề hoàn thuế VAT cũng khiến các chủ đầu tư hết sức vất vả, thiệt hại lớn về tài chính. Về mặt tài chính, chi phí đầu tư cho năng lượng tái tạo còn cao, đặc biệt là các dự án điện gió. Lãi suất ngân hàng, chi phí thiết bị đều cao khiến dự án kém hiệu quả về tài chính. Một phần nguyên nhân nữa là việc nội địa hóa thiết bị hầu như chưa thực hiện được dẫn tới giá thành cao. Sự yếu kém về khả năng kỹ thuật, ví dụ thi công điện gió trên biển cùng thời tiết biển động là cản trở cho việc hoàn thành đúng hạn COD.

- Thưa ông, để đạt được mục tiêu năng lượng tái tạo và đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Cần điều chỉnh cơ chế đầu thầu, khuyến khích như thế nào để thu hút các nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư tư nhân?

Sự tham gia của các nhà đầu tư tư nhân là cần thiết. Kinh nghiệm cho thấy khu vực tư nhân có thể chủ động đầu tư và rút ngắn thời gian thực hiện dự án đáng kể, như trường hợp công ty Trung Nam. Các nhà đầu tư quan tâm đến một quy hoạch và thực thi chính sách rõ ràng từ phía Nhà nước để tránh những rủi ro chính sách ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính dự án. Đặc biệt những chính sách khuyến khích nội địa hóa việc sản xuất trong nước, chính sách và thực thi chính sách hoàn thuế VAT.

Tuy nhiên trong đối với một số loại hình năng lượng tái tạo như điện gió vẫn cần sự ưu tiên về chính sách do chi phí đầu tư vẫn còn lớn, chưa thể cạnh tranh bằng chi phí đầu tư các loại hình năng lượng ô nhiễm hơn khác.

- Xin cảm ơn ông!