Rào cản Trung Quốc gia nhập CPTPP

CPTPP sẽ là đòn bẩy tăng vị thế của Trung Quốc tiếp theo sau Hiệp định RCEP ký hồi năm ngoái.

Tranh thủ cơ hội

CPTPP tạo ra các khung khổ cam kết sâu rộng hơn giữa các thành viên, là những nền kinh tế lớn và rất tiềm năng ở Châu Á, Châu Mỹ, Châu Đại Dương. Trong bối cảnh Mỹ và Ấn Độ dường như không muốn gia nhập CPTPP, nếu gia nhập FTA này, Trung Quốc có thể sẽ “cầm trịch” CPTPP. Đây sẽ là đòn “tiên phát chế nhân”, tranh thủ cơ hội giành thế chủ động tại khu vực này.

Trong khi đó, trở ngại lớn nhất đối với Trung Quốc khi gia nhập FTA thế hệ mới là quốc gia này không thể từ bỏ sự hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhà nước cũng như không sẵn sàng tuân thủ các yêu cầu cao hơn về sở hữu trí tuệ, bảo vệ môi trường hoặc công đoàn. Tuy nhiên, các thành viên CPTPP đã tạm hoãn thực thi các điều khoản này, nên hiện nay là thời cơ tốt cho Trung Quốc xin gia nhập CPTPP.

Ông Hosuk Lee Makiyama, Chuyên gia Kinh tế và Chính trị tại Brussels cho rằng: “Vị thế của Trung Quốc chưa bao giờ mạnh mẽ như hiện nay. Do đó, việc từ chối nước này gia nhập CPTPP lúc này sẽ thật đáng tiếc”.

Thách thức vô cùng lớn

Về lý thuyết, mọi thành viên đều có quyền và lợi ích như nhau, song về cơ bản, tất cả các cam kết thương mại đều mang lại thách thức lớn hơn cho các nền kinh tế nhỏ hơn.

Trên thực tế, thương mại với Trung Quốc chưa bao giờ là bền vững và công bằng. Điều này chủ yếu do hàng hóa Trung Quốc quá rẻ, dồi dào và có những “con đường giao thương” đặc biệt, đi kèm với những cam kết. Do đó, hàng hóa của nước này sẽ cạnh tranh kịch liệt tại Việt Nam, Brunei, Peru, Chile, New Zealand…

Việt Nam đã tham gia RCEP, nên việc có thêm Trung Quốc trong CPTPP cũng “không thay đổi gì nhiều về hiện trạng thương mại”. Vì hiện nay các FTA mà chúng ta ký kết vẫn còn dư địa rất lớn chưa sử dụng hết.

Tuy nhiên, căng thẳng ngoại giao và khác biệt chính sách giữa Trung Quốc và Nhật Bản, Canada là những rào cản không hề nhỏ. Bên cạnh đó, Canada và Mexico đã tham gia Thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA). Theo đó, bất kỳ thành viên nào phải thông báo cho các thành viên còn lại nếu họ muốn đàm phán thương mại với một "nền kinh tế phi thị trường". Nếu không, các thành viên khác có thể đơn phương rút khỏi USMCA. Trong khi đó, Trung Quốc bị coi là nền kinh tế phi thị trường. Bởi vậy, Trung Quốc sẽ khó được Canada và Mexico chấp thuận cho gia nhập CPTPP.

Ngoài ra, mối quan hệ Trung- Úc đang ở mức xấu nhất lịch sử, hai bên mâu thuẫn ngoại giao kịch liệt và suýt xảy ra chiến tranh thương mại.

Như vậy, Trung Quốc đang gặp khá nhiều rào cản khi gia nhập CPTPP. Chúng ta hãy chờ xem liệu các thành viên CPTPP vượt qua thách thức hiện nay để chấp thuận cho Trung Quốc gia nhập FTA này?.