Sửa Luật Các tổ chức tín dụng: Thêm nguồn lực “tiếp sức” cho doanh nghiệp

Theo thống kê, tốc độ xử lý nợ xấu thời gian qua đang có dấu hiệu chậm lại rõ rệt kể từ khi Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu hết hiệu lực, quyền thu giữ tài sản đảm bảo không được luật hóa, việc thu hồi nợ của các ngân hàng vô cùng khó khăn, do nhiều khách hàng cố tình trốn tránh trả nợ, không chịu bàn giao tài sản cho ngân hàng xử lý.

Thực tế cho thấy, hiện nay quy mô nợ xấu toàn hệ thống đã lên tới trên 1 triệu tỷ đồng. Cuối năm 2023, tỷ lệ nợ xấu tăng dần, đến 31/12/2024 đã lên 5,36% và đầu năm 2025 tăng lên 5,47%, tương đương thêm 34.000 tỷ đồng nợ xấu.

Trước bối cảnh đã nêu, việc sửa đổi, bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 được kỳ vọng sẽ mang lại những tác động tích cực cho hệ thống tài chính - ngân hàng khi tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý nợ xấu.

Theo đó, Dự thảo Luật (sửa đổi) đã mở rộng phạm vi áp dụng cho mọi khoản nợ xấu, không giới hạn thời điểm phát sinh, từ đó xử lý cả nợ mới hiệu quả hơn. Đồng thời, tăng quyền cho tổ chức tín dụng bằng cách tiếp tục cho phép thu giữ tài sản bảo đảm, cho phép kê biên tài sản bảo đảm dù đang là vật chứng trong vụ án; bổ sung quy định hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật hành chính hoặc hình sự khi không còn nhu cầu xử lý nhằm nâng cao hiệu quả thu hồi nợ.

Đồng thời, cho phép các tổ chức tín dụng thu giữ tài sản bảo đảm trong mọi trường hợp, kể cả có tranh chấp vẫn được quyền thu giữ.

Không chỉ có vậy, để tránh việc lạm quyền, Dự thảo Luật đảm bảo minh bạch quy trình thu giữ tài sản bảo đảm, bảo vệ quyền lợi người vay và hạn chế lạm dụng. Cụ thể, Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) quy định, tổ chức tín dụng không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội, không hạn chế quyền khiếu nại của các bên, đặc biệt là bên bảo đảm và bên đang giữ tài sản bảo đảm.

Hoạt động thu giữ tài sản bảo đảm và hoạt động của tổ chức tín dụng nói chung chịu sự quản lý, kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước, trong đó có Ngân hàng Nhà nước.

Đánh giá cao những nội dung được đề xuất tại Dự thảo Luật (sửa đổi), đặc biệt là việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14, không ít ý kiến cho rằng, việc nợ xấu đã phình to lên tới trên 1 triệu tỷ đồng gây lãng phí nguồn lực trong bối cảnh nền kinh tế thiếu vốn hiện nay. Nợ xấu lớn ảnh hưởng đến chất lượng tài sản ngân hàng, là nguyên nhân khiến mặt bằng lãi suất của Việt Nam cao hơn nhiều nước trong khu vực.

Vì vậy, nếu Dự thảo Luật được thông qua, các quy định sẽ mang lại nhiều tác động tích cực đối với kinh tế - xã hội, đặc biệt là tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của cá nhân và doanh nghiệp, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước.

Theo ông Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, Dự thảo luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 trong kịch bản lạc quan sẽ giúp đưa tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống về dưới ngưỡng 3%. Nếu mục tiêu này thành hiện thực, tác động sẽ mang tính lan tỏa mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt là mặt bằng lãi suất, khả năng cung ứng tín dụng và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.

Vị chuyên gia này cho rằng, mặt bằng lãi suất là yếu tố đầu tiên hưởng lợi từ sự ổn định nợ xấu. Trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi chậm sau đại dịch COVID-19 và tiếp tục chịu áp lực từ các cú sốc kinh tế những năm qua, việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp là điều kiện tiên quyết để hỗ trợ tăng trưởng bền vững, cũng là chủ trương xuyên suốt của Chính phủ và Bộ Chính trị.

Khi tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát tốt hơn nhờ khuôn khổ pháp lý minh bạch, các ngân hàng sẽ có dư địa giữ lãi suất ổn định trong dài hạn, tạo thuận lợi để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn giá rẻ. Không chỉ vậy, một hệ thống tín dụng lành mạnh với tỷ lệ nợ xấu thấp sẽ cải thiện khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế, đặc biệt là khu vực sản xuất - xuất khẩu.

“Nhóm doanh nghiệp sản xuất đang đối mặt với chi phí đầu vào tăng cao và khó khăn về đầu ra, khiến nhu cầu tín dụng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính mà còn khơi thông dòng vốn đúng hướng, qua đó thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng sản xuất, xuất khẩu”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, không ít ý kiến cũng cho rằng, quy trình xử lý nợ minh bạch và rút ngắn thời gian thu hồi tài sản sẽ giúp ngân hàng giảm chi phí vốn, mở rộng tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa - nhóm rất cần vốn phát triển. Đây là bước hỗ trợ thiết yếu cho phục hồi kinh tế từ gốc.

Không chỉ có vậy, việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 còn giúp phân bổ nguồn lực tín dụng hiệu quả hơn khi chuẩn hóa quy trình xử lý nợ trên toàn hệ thống, giúp các ngân hàng nhỏ nâng cao năng lực, giảm rủi ro chung và tạo sự phát triển đồng đều trong ngành Tài chính.

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp ngày hôm nay 18/6, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.