Tăng cường sử dụng chính sách tài khóa để hỗ trợ kinh tế năm 2026

Thế giới đang trải qua giai đoạn chuyển đổi toàn diện. Công nghệ, dòng vốn, an ninh và cấu trúc xã hội đồng thời được tái định hình. Khi cạnh tranh quyền lực giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gay gắt, kỷ nguyên toàn cầu hóa đang dần khép lại, thế giới bước vào giai đoạn chuyển đổi phức tạp, diễn ra đồng thời trên nhiều lĩnh vực, ông Paik SeokHyun, Chuyên gia kinh tế cấp cao Trung tâm giải pháp và giao dịch Ngân hàng Shinhan (Shinhan Bank) nhận định.

Bối cảnh quốc tế thay đổi trên nhiều phương diện theo đó, dẫn đến những thay đổi cụ thể trong bức tranh tài chính - tiền tệ. Đó trước hết là quyền bá chủ của USD đang lung lay thể hiện qua xu hướng mở rộng các hệ thống thanh toán phi USD (Nhân dân tệ, đồng Rúp, tiền kỹ thuật số…).

Số hóa tài chính với việc thể chế hóa tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (Nhân dân tệ số, đồng Rúp điện tử, Euro kỹ thuật số) cùng với các đồng tiền kỹ thuật số khác khiến trật tự tiền tệ có khả năng thay đổi.

Bên cạnh đó là biến động dòng vốn. Lãi suất cao ở các nước mới nổi gây áp lực rút vốn; ngược lại các nước mới nổi phải đa dạng hóa chuỗi cung ứng để duy trì FDI.

Kinh tế xã hội cũng thay đổi với phi toàn cầu hóa và tái cấu trúc chuỗi cung ứng: Bán dẫn, pin, khoáng sản trở thành tài nguyên chiến lược. Gia tăng xu hướng "friendshoring" – chuyển chuỗi cung ứng sang nước đồng minh.

Đồng thời thay đổi cấu trúc dân số khi ân số già hóa ở các nước phát triển, trong khi các nước mới nổi (Ấn Độ, châu Phi) có dân số trẻ tăng, dẫn đến sự dịch chuyển của trung tâm tăng trưởng.

Gia tăng bất bình đẳng và phân cực xã hội: AI, tập trung vốn, chủ nghĩa dân túy chính trị và xung đột xã hội do phi toàn cầu hóa gia tăng.

Bối cảnh đó cũng dẫn đến nhiều thay đổi đáng kể với Việt Nam, trước hết là sự thay đổi trong cơ cấu tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam. Kể từ tháng 5/2025, xuất khẩu của các doanh nghiệp nội địa Việt Nam đã giảm, trong khi xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI lại tăng mạnh. Nguyên do xuất phát từ việc Mỹ tăng cường thuế quan và siết chặt các quy định về xuất xứ hàng hóa. Việc Mỹ áp thuế suất 40% đối với các sản phẩm vốn không thực sự có xuất xứ Việt Nam, được trung chuyển từ nước thứ ba như Trung Quốc, Hàn Quốc…, khiến nhiều doanh nghiệp trong nước cũng chịu ảnh hưởng nặng nề.

Trong khi đó, theo ông Paik SeokHyun, nhiều doanh nghiệp nội địa quy mô nhỏ chưa tách bạch rõ giữa các khâu sản xuất và gia công, và phụ thuộc nhiều vào các giao dịch trung chuyển hàng hóa hoặc xuất khẩu gián tiếp. Do đó, họ trở thành đối tượng bị hải quan Mỹ tăng cường giám sát.

Việt Nam theo đó đã và đang có những cải cách kinh tế về quản trị. Các quy định đối với doanh nghiệp và phát triển nguồn nhân lực cũng cần được cải thiện. Điều này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết cải thiện hiệu quả quản trị, minh bạch thể chế, phòng chống tham nhũng, nâng cao môi trường kinh doanh và giảm bất cập trên thị trường lao động để vươn lên nhóm nước thu nhập cao. Các tổ chức quốc tế lớn (IMF, WB, ADB) đều dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2026 sẽ chậm lại so với năm 2025 nhưng vẫn duy trì ở mức cao trong khu vực, ông Paik SeokHyun nhận định.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ các yếu tố bên ngoài như thuế quan, hạn chế thương mại, đà giảm tốc của kinh tế toàn cầu và xu hướng phi toàn cầu hóa.

Theo đó, động lực tiêu dùng tư nhân và đầu tư công trong nước được kỳ vọng sẽ giúp giữ vững tốc độ tăng trưởng. Việt Nam cần củng cố động lực nội địa, chuyên gia Ngân hàng Shinhan nhấn mạnh.

Đối với chính sách tiền tệ, ngoại hối, theo chuyên gia, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đang có xu hướng ưu tiên ổn định tỷ giá hơn là cạnh tranh xuất khẩu. Từ 2022, Việt Nam duy trì lập trường bảo vệ giá trị của VND trước xu hướng mất giá.

Kể từ nhiệm kỳ thứ hai của Chính quyền Trump, NHNN duy trì lập trường thận trọng và cảnh giác đối với khả năng VND bị mất giá, do lo ngại nguy cơ Mỹ có thể tái liệt Việt Nam vào danh sách “Quốc gia thao túng tiền tệ”. (Trước đó vào tháng 12/2020, Việt Nam từng bị gán mác này).

Tuy nhiên, căn cứ trên các tiêu chí để đánh giá và gán mác "thao túng tiền tệ", chuyên gia cho rằng khả năng Mỹ đưa Việt Nam trở lại danh sách này được đánh giá là thấp

Sau khi Tổng thống Trump tuyên bố áp thuế 46% đối với hàng hóa Việt Nam nhân “Ngày Giải phóng” (2/4/2025), hai bên đã đạt thỏa thuận giảm xuống 20% vào tháng 7. Chính sách bảo hộ của Mỹ gây bất lợi đặc biệt cho VND. Dù xu hướng giảm giá của VND là phản ứng hợp lý, nhưng tốc độ mất giá diễn ra quá nhanh, do đó khả năng xuất hiện giai đoạn điều chỉnh và hồi phục trong thời gian tới là khá cao.

VND suy yếu rõ rệt trong năm 2025, nhưng được kỳ vọng sẽ hạ nhiệt và phục hồi trong thời gian tới nhờ các yếu tố khách quan về cuối năm.

Với mặt bằng lãi suất đang ở gần mức thấp nhất lịch sử, dư địa chính sách tiền tệ hạn chế. Việt Nam nhiều khả năng sẽ tăng cường sử dụng chính sách tài khóa (đẩy mạnh đầu tư công) để hỗ trợ tăng trưởng năm 2026, ông nhận định.

Việt Nam được kỳ vọng sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng tốt và hướng tới ổn định tài chính. Xu hướng VND suy yếu dự báo vẫn tiếp diễn nhưng tốc độ giảm sẽ được điều tiết hợp lý. Tỷ lệ nợ xấu (NPL) khoảng 5% khiến việc xử lý nợ xấu và tăng vốn điều lệ trở nên cấp thiết. Việt Nam được kỳ vọng duy trì động lực cải cách (thể chế, khu vực tư nhân, AI, bán dẫn) để điều tiết tốc độ mất giá VND và giữ ổn định vĩ mô, chuyên gia Ngân hàng Shinhan dự báo.

Theo dự báo của Ngân hàng Shinhan, triển vọng tỷ giá USD/VND sẽ là: Tháng 12/2025: 26.342 VND; Cuối quý 1/2026: 26.100 VND; Cuối quý 2/2026: 26.200 VND; Cuối quý 3/2026: 26.300 VND; Cuối năm 2026: 26.400 VND.