Tăng thuế, phí để hạn chế xe máy xăng?

KHOA TRẦN• 08/07/2024 04:40

Kiểm soát khí thải xe máy là cần thiết nhưng chưa phải là giải pháp tối ưu để giảm ô nhiễm môi trường.

>> Dân mua nhiều xe máy xăng, ô nhiễm nặng nề, lợi nhuận doanh nghiệp nước ngoài hưởng

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, vừa được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ 1/1/2025 quy định, xe máy phải kiểm định khí thải. Theo đó từ 1/1/2025, môtô, xe gắn máy (gọi chung là xe máy) phải thực hiện kiểm định khí thải. Việc kiểm định khí thải được sẽ do các các đăng kiểm viên của các trung tâm đăng kiểm thực hiện. Sau đó, giấy chứng nhận sẽ được cấp cho chủ xe máy khi hoàn tất thủ tục.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải sẽ quy định trình tự, thủ tục cấp mới, cấp lại, tạm đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động cho cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy; quy định trình tự, thủ tục kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở vật chất kỹ thuật và vị trí cơ sở đăng kiểm xe cơ giới, cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.

xxx

Với mức tiêu thụ bình quân khoảng 2,5 triệu xe máy/năm, Việt Nam sẽ tiến tới mốc 100 triệu xe máy trong 10 năm tới.

Xe máy hiện vẫn là phương tiện giao thông chính tại Việt Nam. Số liệu của Bộ Giao thông Vận tải cho thấy, hiện có khoảng 73 triệu xe máy đăng ký lưu hành, trong đó xe máy xăng khoảng 70 triệu chiếc. Doanh số bán xe máy mới hàng năm ở Việt Nam đạt khoảng 3 triệu chiếc, trong đó các 5 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) là Honda, Yamaha, Suzuki, SYM và Piaggio chiếm trên 90% thị phần, riêng Công ty Honda Việt Nam chiếm 70% thị phần.

Sử dụng càng nhiều xe máy xăng thì càng gây ô nhiễm nghiêm trọng. Lấy ví dụ, một chiếc xe máy được coi là tiết kiệm xăng nhất hiện nay, sẽ tiêu tốn khoảng 1,6 lít/100km. Trong khi đó, mỗi lít xăng thải ra hơn 2kg CO2 (carbon dioxide) vào khí quyển. Với 70 triệu xe máy mức độ gây ô nhiễm môi trường vô cùng lớn.

Khí CO2 trực tiếp làm giảm nồng độ oxy trong không khí. Tác hại lớn nhất là ảnh hưởng sức khỏe của con người, với các triệu chứng như: mệt mỏi, gây rối loạn các cơ quan cơ thể, thậm chí làm giảm chức năng phổi và tệ nhất là gây tử vong. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 10 người sống ở khu vực ô nhiễm không khí vượt mức an toàn thì 9 người bị ảnh hưởng tới sức khỏe.

Theo kết quả từ 3 chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy tại 3 thành phố: Hà Nội, Đà Nẵng và Hồ Chí Minh cho thấy, xe máy sử dụng trên 5 năm có xu hướng vượt tiêu chuẩn khí thải hiện hành và xe trên 10 năm có tỷ lệ phát thải rất lớn. Trong khi đó, xe có tuổi đời trên 10 năm tại cả 3 thành phố đều chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số xe máy trên địa bàn. Cụ thể, tại Hà Nội chiếm 72,58%, tại tp Hồ Chí Minh chiếm 68% và tại Đà Nẵng chiếm trên 59%.

ccc

Người dân càng nhiều xe máy xăng thì càng gây ô nhiễm nghiêm trọng. (Ảnh minh họa)

Nghiên cứu của Đại học Bách Khoa tp Hồ Chí Minh vào năm 2015 tại tuyến đường: An Sương, Cộng Hòa, Bến Bạch Đằng (tp Hồ Chí Minh) cho thấy, lượng tiêu hao nhiên liệu, tính theo hành khách/km trong 1 ngày của xe gắn máy cao gấp 92 lần so với xe bus. Thiệt hại do lãng phí nhiên liệu khoảng 5.472 tỷ đồng/năm.

Dự báo xe máy vẫn là phương tiện giao thông chính tại Việt Nam trong nhiều năm nữa. Với mức tiêu thụ bình quân khoảng 2,5 triệu xe máy/năm, Việt Nam sẽ tiến tới mốc 100 triệu xe máy trong 10 năm tới.

Vì vậy, việc kiểm soát khí thải xe máy là cần thiết nhằm giảm lượng phát thải, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tuy nhiên, theo chuyên gia Nguyễn Minh Đồng, kiểm soát khí thải xe máy chưa phải là giải pháp tối ưu để giảm ô nhiễm môi trường. Cơ quan chức năng cần xem xét các nhóm giải pháp khác như: tăng thuế, phí để hạn chế xe máy xăng; khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng xe máy điện, cùng các phương tiện giao thông công cộng.

Tiêu thụ xe máy xăng càng nhiều thì các doanh nghiệp FDI càng hưởng lợi. Với gần 30 năm phát triển và được ưu đãi quá nhiều, đã mang lại lợi nhuận béo bở cho các doanh nghiệp sản xuất xe máy xăng FDI. Kiếm nhiều lợi nhuận, ô nhiễm môi trường tăng, nhưng đến nay các doanh nghiệp này không phải chịu bất kỳ sức ép chuyển đổi nào.