Tăng trưởng kinh tế Việt Nam: Xuất hiện một số tín hiệu cảnh báo!

Nông nghiệp, thủy sản khởi sắc nhờ lúa gạo và cá tra

Theo báo cáo, hưởng lợi từ diễn biến thời tiết và thị trường xuất khẩu thuận lợi, ngành nông nghiệp tiếp tục có tăng trưởng khả quan trong tháng 5.

Cụ thể, năng suất lúa đông xuân vùng Đồng bằng sông Cửu Long ước tính đạt 68.9 tạ/ha, tăng 6.3 tạ/ha so với vụ đông xuân 2017, trong đó Kiên Giang tăng cao nhất, 10.5 tạ/ha, tiếp đến là Đồng Tháp 9.9 tạ/ha, Long An 5.3 tạ/ha. Năng suất tăng đã giúp sản lượng lúa đông xuân của ĐBSCL đạt 10.8 triệu tấn, tăng 954 nghìn tấn (9.7%) trong khi diện tích lúa giảm nhẹ do xâm nhập mặn vùng cuối nguồn.

Xuất khẩu gạo tháng 5 đạt 600 nghìn tấn và 460 triệu USD, đưa tổng xuất khẩu gạo 5 tháng lên 2.8 triệu tấn và 1.56 tỷ USD, tăng 20% YoY về lượng và 51% YoY về giá trị. Giá gạo xuất khẩu của Việt nam cuối tháng 5 với loại 5% tấm đã tăng lên 460-465 USD/tấn, mức cao nhất 4 năm một phần nhờ nhu cầu nhập khẩu tăng và một phần nhờ chất lượng gạo xuất khẩu đã cải thiện sau một thời gian chuyển đổi giống lúa. 

Trung Quốc đứng đầu về nhập khẩu gạo nhưng giá trị xuất khẩu giảm nhẹ, bù lại, một thị trường lâu nay không nhập khẩu là Indonesia lại mở cửa mua gạo.

Giá trị xuất khẩu gạo của Việt nam sang Indonesia 4 tháng tăng vọt, gấp 333 lần so với cùng kỳ (từ 0.5 triệu USD lên 180 triệu USD). Một số thị trường khác cũng có mức tăng cao là Iraq tăng 16 lần, Malaysia 3 lần, Gana +42%. Gần đây Việt nam tiếp tục trúng thầu 300 nghìn tấn gạo cho Indonesia, 130 nghìn tấn cho Philippines và 50 nghìn tấn gạo chất lượng cao cho Hàn Quốc, hứa hẹn một kết quả khả quan của sản xuất lúa gạo trong quý 2.

Tương tự như lúa gạo, thị trường xuất khẩu ổn định đã giúp thúc đẩy ngành thủy sản, cụ thể là nuôi trồng, chế biến tôm và cá.

Theo đó, giá trị xuất khẩu thủy sản tháng 5 năm 2018 ước đạt 700 triệu USD, đưa tổng xuất khẩu thủy sản 5 tháng đầu năm 2018 lên 3.1 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2017. Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc là 4 thị trường nhập khẩu hàng đầu của thủy sản Việt Nam, chiếm hơn 50% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản. 

Giá cá tra duy trì ở mức cao (giữa tháng 5 đạt mức kỷ lục 32-33.000đ/kg) đã kích thích nguồn cung. Sản lượng cá tra tháng 5 ước tính 104 nghìn tấn, tăng 11,6% YoY, cao nhất nhiều năm (cùng kỳ 2017 chỉ tăng 3.8%). Khu vực có sản lượng tăng cao là An Giang, 33%, Cần Thơ, 10%. Trung Quốc vẫn là thị trường chính của cá tra Việt nam, chiếm khoảng 30% tổng giá trị xuất khẩu.

Bên cạnh đó, nuôi tôm nước lợ thuận lợi về thời tiết nên sản lượng tôm sú tháng 5 ước tính đạt 23 nghìn tấn, tăng 7% YoY, sản lượng tôm thẻ chân trắng đạt 32 nghìn tấn, tăng 16.4%. 

Tăng trưởng sản xuất công nghiệp chậm lại do điện tử, điện thoại

Theo báo cáo của SSI, chỉ số công nghiệp tháng 5 tăng 7.1%, là tháng 5 có tăng trưởng công nghiệp thấp nhất trong vòng 4 năm gần đây. Tuy vậy nhờ các tháng đầu năm có tăng trưởng cao nên tính chung 5 tháng, tăng trưởng công nghiệp vẫn đạt 9.7%, là 5 tháng có mức tăng cao nhất nhiều năm.

Sỡ dĩ chỉ số công nghiệp tăng chậm lại là do Ngành Điện tử chỉ tăng 2.2%. Cùng kỳ 2017 là mùa cao điểm sản xuất Samsung Galaxy S8 trong khi năm nay Galaxy S9 đã ra mắt sớm hơn và tạo ra tăng trưởng rất cao trong quý 1. Xuất khẩu Điện thoại trong tháng 5 đạt 3.4 tỷ USD, giảm 17.6% YoY trong khi xuất khẩu điện thoại của quý 1 tăng 62.3% YoY. Cộng gộp 2 tháng 4 và 5, tổng xuất khẩu điện thoại là 6.8 tỷ USD, giảm 19% YoY.

“Do nền cao của cùng kỳ, tăng trưởng sản xuất, xuất khẩu điện thoại trong quý 2/2018 sẽ thấp, từ đó kéo giảm tăng trưởng GDP”. – báo cáo của SSI nhận định.

Cũng theo báo cáo này, chính sách thuế mới của Donald Trump rất có thể đã và đang ảnh hưởng đến sản xuất của các doanh nghiệp điện tử trong đó chủ lực là Samsung và LG, buộc các hãng này phải mở nhà máy tại Mỹ, đồng nghĩa giảm quy mô sản xuất tại Việt Nam. Đây là rủi ro mới phát sinh cần theo dõi chặt chẽ bởi nó sẽ khiến GDP của Việt Nam khó giữ được đà tăng như 4 quý vừa qua.

Tựu chung lại, SSI cho rằng các số liệu kinh tế tháng 5 đang đưa ra một số tín hiệu cảnh báo về tăng trưởng trong quý 2 cũng như thời gian còn lại của năm 2018. Nổi lên rõ nhất rủi ro từ những cuộc chiến thương mại.

“Chính sách bảo hộ đang có tác động ngày một rõ đến các doanh nghiệp FDI, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử trong khi đây lại là nhóm tạo động lực tăng trưởng chính cho Việt nam. Hệ quả có thể nhận thấy là sự sụt giảm đầu tư và hoạt động sản xuất kinh doanh của khối FDI, kéo theo tăng trưởng việc làm và sức cầu tiêu dùng chung”. – SSI nêu quan điểm.

SSI nhìn nhận, tăng trưởng trong lĩnh vực nông nghiệp và một số ngành thuộc lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo là những điểm sáng trong quý 2, tạo ra hy vọng về những hướng đi mới giúp cân bằng các động lực tăng trưởng trong tương lai.

Tuy nhiên cũng cần lưu ý rằng sự phát triển của một vài ngành công nghiệp trong nước là kết quả của chính sách bảo hộ hoặc may mắn hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại giữa các nước lớn. Các doanh nghiệp Việt Nam vì vậy cần phải tận dụng nhanh thời cơ để chiếm thị phần trước khi luật chơi lại thay đổi.

Theo góc nhìn của SSI, sau quý 1 khởi đầu thuận lợi, lực cản cho tăng trưởng kinh tế Việt nam đã xuất hiện nhiều hơn khiến tăng trưởng của quý 2 giảm tốc và có thể xuống dưới 7%. Bối cảnh quốc tế thay đổi nhanh trong khi sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế và đầu tư trong nước chưa theo kịp có thể làm nhỡ nhịp tăng trưởng trong một vài quý.

Điều này càng cho thấy nhu cầu cấp bách phải phát triển nhanh “đàn sếu lớn”, những doanh nghiệp nội địa mạnh, sức cạnh tranh cao để làm hạt nhân, từ đó tạo được thế tăng trưởng cao và bền vững hơn cho kinh tế Việt Nam trong dài hạn.