Tại Đông Nam Á, bão lũ dồn dập không chỉ để lại những mất mát về người và tài sản mà còn tạo sức ép lớn lên tăng trưởng, lạm phát và cân đối ngân sách của nhiều quốc gia.
Trong vòng một tháng qua, thiên tai đã gây thiệt hại kinh tế lên tới khoảng 20 tỷ USD trên khắp châu Á, đồng thời cướp đi sinh mạng của khoảng 1.300 người. Riêng tại Đông Nam Á, rủi ro lũ lụt đang ở mức đáng lo ngại khi 21% dân số Malaysia, gần 20% tại Indonesia và khoảng 15% tại Singapore, Việt Nam, Philippines, Sri Lanka sinh sống trong các khu vực có nguy cơ ngập lụt cao.
Để so sánh, suốt mùa mưa lũ năm 2024, tổng thiệt hại kinh tế do thiên tai trên toàn khu vực châu Á – Thái Bình Dương ước khoảng 25 tỷ USD, theo dữ liệu của công ty môi giới bảo hiểm Aon Plc. Như vậy, chỉ trong thời gian ngắn, quy mô thiệt hại đã tiệm cận mức của cả một mùa mưa lũ trước đó.
Chuỗi bão nhiệt đới trùng với gió mùa Đông Bắc đã mang đến lượng mưa kỷ lục tại nhiều địa phương, gây thiệt hại trên diện rộng từ Sri Lanka đến Indonesia. Hàng loạt nhà cửa, công trình hạ tầng bị hư hỏng, mùa màng bị tàn phá, sản lượng công nghiệp suy giảm và nhiều điểm du lịch buộc phải tạm ngừng đón khách.
Các nhà phân tích nhận định, dù tác động đến chuỗi cung ứng và sản xuất công nghiệp hiện chưa quá nghiêm trọng, song rủi ro thiệt hại mùa màng có thể đẩy giá lương thực tăng cao trong thời gian tới, qua đó gây áp lực lên lạm phát.
Việc ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai cũng sẽ tạo thêm áp lực cho chính sách kích thích kinh tế của Thái Lan và Indonesia. Đặc biệt, với Sri Lanka – quốc gia còn đang trong quá trình phục hồi sau cú vỡ nợ năm 2022 – những thách thức này càng trở nên nặng nề hơn.
Ở góc độ dài hạn, Đông Nam Á đang phải chi ngày càng nhiều cho công tác phòng chống và khắc phục thiên tai. Đối với các nền kinh tế nghèo hơn, điều này kéo theo những bài toán khó khi nguồn lực ngân sách buộc phải san sẻ từ các lĩnh vực thiết yếu như y tế, giáo dục, an sinh xã hội.
Các nhà khoa học cho rằng biến đổi khí hậu đang khiến lũ lụt diễn biến nghiêm trọng hơn, trong khi nạn phá rừng, hạn chế trong công tác phòng chống thiên tai và thiếu nguồn lực cho phục hồi sau thảm họa càng làm gia tăng rủi ro. Theo công ty nghiên cứu BMI thuộc Fitch Solutions, Đông Nam Á đang đối mặt với nguy cơ “đa thảm họa”, khi nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra đồng thời và có xu hướng lặp lại với mức độ ngày càng nghiêm trọng trong những năm tới.
Báo cáo của Germanwatch năm ngoái cho thấy Philippines, Myanmar và Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia chịu tác động nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu. Tuy vậy, tiến độ nâng cao khả năng chống chịu tại nhiều quốc gia trong khu vực vẫn chậm hơn so với các khu vực khác trên thế giới.
Theo bà Helen Nguyen, Giáo sư kỹ thuật môi trường tại Đại học Illinois Urbana-Champaign, một trong những nguyên nhân là nhiều quốc gia Đông Nam Á vẫn ưu tiên mục tiêu tăng trưởng kinh tế hơn là đầu tư cho quy hoạch dài hạn và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Mối liên hệ giữa chính trị và những khó khăn trong công tác thích ứng với biến đổi khí hậu thể hiện rõ tại Philippines. Gần đây, dư luận nước này đặc biệt quan tâm đến một vụ việc liên quan đến quản lý ngân sách cho các dự án giảm thiểu lũ lụt quy mô hàng tỷ USD, làm dấy lên nhiều hoài nghi về hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Một số vướng mắc trong quản lý dự án đã khiến nhiều công trình hạ tầng phải tạm dừng triển khai, đồng thời làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư. Hệ quả là tăng trưởng kinh tế bị chững lại, rơi xuống mức thấp nhất trong vòng bốn năm qua.
