Thiếu xăng dầu hay lấy cớ để găm hàng?

Đó là thông tin hết sức “nghịch lý” về thị trường xăng dầu trong nước những ngày qua. Dù lãnh đạo các tập đoàn đã trả lời rõ rằng "đủ nguồn cung xăng dầu trong nước", nhưng nguyên nhân vì sao hàng loạt cửa hàng xăng dầu ở miền Tây phải đóng cửa, hoặc treo biển bán hàng theo giờ vì… không thể nhập được hàng thì vẫn chưa được làm rõ?

Tại buổi làm việc giữa Bộ Công Thương và các địa phương và doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chiều 9/2, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định "có tình trạng găm hàng để chờ tăng giá". Tuy nhiên, hàng loạt lãnh đạo các địa phương từ TPHCM, Long An, Đắk Lắk... lại khẳng định - các cửa hàng đóng cửa, với các lý do nhân viên nghỉ Tết, chiết khấu thấp, nguồn cung chưa ổn định, chưa phát hiện tình trạng găm hàng, chờ nâng giá.

Trở lại vấn đề nguồn cung xăng dầu trong buổi làm việc giữa Bộ Công Thương và các địa phương và doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chiều 9/2, theo ông Lê Mạnh Hùng - Tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), cho biết trong tháng 1/2022, nguồn cung từ Nhà máy lọc hóa dầu Dung Quất bán ra đã cao hơn 18% so với hợp đồng đã ký và cả tháng qua đã luôn chạy từ 103 - 105% công suất; dự kiến tới đây sẽ chạy tới 108% công suất.

Đối với nhà máy Lọc hoá dầu Nghi Sơn, theo ông Hùng, dù có những trục trặc nội bộ, nhưng sản lượng xăng dầu bán ra của nhà máy này thông qua đơn vị bao tiêu sản phẩm là Chi nhánh Phân phối sản phẩm lọc dầu Nghi Sơn cũng vượt 12% so với các hợp đồng đã ký.

Dù vậy, theo ông Trần Ngọc Năm, Phó tổng phụ trách Tập đoàn xăng dầu (Petrolimex), với dầu diesel thì Petrolimex chỉ nhận được từ Nghi Sơn vẻn vẹn 31% theo hợp đồng. Trong khi lượng hàng mua từ Nghi Sơn chiếm tới 45% hàng nhập của tập đoàn này. Do đó, doanh nghiệp phải tăng nhập khẩu để thị trường không bị gián đoạn và điều này là vô cùng rủi ro cho doanh nghiệp nếu chẳng may tới đây giá giảm.

“Mỗi ngày trung bình chúng tôi bán khoảng 23.000 m3 các loại. Thế mà trong ngày 7, 8/2 vừa qua, con số bán ra mỗi ngày lên đến 32.000 m3, tức tăng 30% so với ngày thường. Cho nên đầu mối khác thế nào không biết, cửa hàng hệ thống khác thế nào không biết, chứ hệ thống của Petrolimex không có chuyện thiếu hàng, ngừng bán”, ông Năm nói.

>>Bộ Công Thương họp khẩn làm rõ nguyên nhân xăng dầu khan hiếm

Chia sẻ với báo chí, phó giám đốc một công ty đầu mối xăng dầu phía nam cho rằng, giá xăng dầu thế giới đang tăng mạnh, trong khi giá trong nước đến nay lại chưa được điều chỉnh theo quy định tại Nghị định 95/2021 là lý do chính khiến nguồn cung xăng dầu tại một số địa phương trong thời gian qua xảy ra khan hàng, đóng cửa, thiếu cục bộ.

Vị này phân tích: “Trong cuộc họp mới đây với Sở Công Thương TP.HCM, một số thương nhân cho rằng tình trạng khan hàng do Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn tạm dừng nhập khẩu dầu thô nguyên liệu đã tác động không nhỏ đến thị trường xăng dầu là chưa chính xác đâu. Nói đúng hơn đó chỉ là cái cớ để găm hàng. Thứ sáu này (11/2) tại kỳ điều chỉnh giá xăng dầu, khả năng cao là ém hàng để bán giá cao chứ thiếu thì không phải”.

Theo Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu, tổng nguồn không hề thiếu nhưng rõ ràng có sự không đồng đều.

“Đặc biệt là mạng lưới thuộc các doanh nghiệp đầu mối nhỏ có hiện tượng đứt gãy, găm hàng. Cho nên quan trọng là phải rất rõ ràng, làm rõ đứt ở đâu, khan ở đâu. Ở đầu mối hay thương nhân phân phối, rồi cuối cùng là đại lý, cửa hàng. Cơ quan quản lý cần mạnh tay với người không tuân thủ”, ông Bảo nói.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cũng khẳng định, nguồn cung hiện tại đủ cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của người dân. Thừa nhận “có trục trặc một chút”, Nhà máy Nghi Sơn giảm công suất từ 105% xuống còn 80% cách đây 20 ngày, ông Hải đề nghị Nhà máy Nghi Sơn cần thông báo sớm, chính thức cho đầu mối để họ chủ động nhập khẩu bù vào phần thiếu hụt. Ông Hải nhấn mạnh rằng, trước đây ta nhập khẩu 100% cũng không thiếu, thì giờ đây trong nước đã tự chủ 70% thì càng không có lý gì để thiếu hàng.

Tại cuộc họp chiều 9/2, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, xăng dầu là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, lại là mặt hàng chiến lược, nên không thể “lãi thì bán, lỗ thì ngưng”. Thậm chí ông Diên tuyên bố tập thể lãnh đạo Bộ Công thương đã thống nhất sẽ áp dụng các biện pháp mạnh nhất theo quy định và xin ý kiến Thủ tướng cả biện pháp vượt khung để xử lý với hành vi găm hàng. “Chúng tôi tin có rất nhiều thương nhân, doanh nghiệp đang rất mong muốn được thay thế, để tham gia kinh doanh làm đầu mối hoặc thương nhân phân phối”, ông Diên nói. Kết luận cuộc họp, tư lệnh ngành công thương yêu cầu Tổng cục Quản lý thị trường cùng Vụ Thị trường trong nước phối hợp các sở công thương địa phương thành lập tổ công tác liên ngành, tăng cường kiểm tra đột xuất 1 - 2 lần/ngày đối với các cửa hàng, thương nhân và doanh nghiệp đầu mối. “Phải truy đến cùng khan hàng là do đại lý, cửa hàng không nhập được hàng hay còn hàng mà không bán, chờ tăng giá. Nếu còn hàng mà không bán thì phải rút giấy phép cửa hàng. Không thể chấp nhận được những lý do ngừng bán như là vì đi ăn giỗ, cột bơm hỏng được. Còn nếu thiếu hàng thật thì phải truy xem ông lấy hàng từ thương nhân nào, đầu mối nào. Nếu đầu mối không cấp đủ hàng thì xử lý đầu mối. Còn nếu kiểm tra thấy đầu mối nào trong 6 tháng vừa qua không nhập hàng thì phải xử lý đầu mối, điều chỉnh hoặc kiên quyết rút giấy phép”, Bộ trưởng Diên nói.