Thượng đỉnh NATO: Ukraine vẫn còn cơ hội gia nhập NATO

>>Tổng thống Mỹ và chiến thắng tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO

Tại Hội nghị thượng đỉnh NATO năm ngoái ở Madrid, NATO đã chính thức mời Thụy Điển và Phần Lan gia nhập hàng ngũ của mình. Tại hội nghị thượng đỉnh năm nay ở Vilnius, Latvia, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã hy vọng liên minh sẽ mở rộng sự ưu ái tương tự cho đất nước của ông.

Nhưng điều đó đã không xảy ra. Trong thông cáo chung được đưa ra, NATO tuyên bố rằng “tương lai của Ukraine nằm trong NATO”, nhưng không cho biết khi nào tương lai đó có thể bắt đầu.

Trong suốt chiến sự Nga- Ukraine, các đồng minh phương Tây đã đau đầu về việc liệu có chấp thuận những điều mà Kiev yêu cầu hay không: Đầu tiên là pháo binh, sau đó là xe tăng Leopard, rồi máy bay chiến đấu F-16, bom chùm... Mỗi lần như vậy, ban đầu yêu cầu của Ukraine có vẻ gây nhiều tranh cãi nhưng cuối cùng lại được một số thành viên coi là hợp lý.

Tuy nhiên, theo ông Frederik Mertens, nhà phân tích chiến lược của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Hague đánh giá, tham vọng của ông Zelensky rất rõ ràng: ông ấy sẽ không đòi hỏi gì khác ngoài việc Ukraine trở thành thành viên đầy đủ của NATO.

Hội nghị thượng đỉnh Vilnius là lần đầu tiên vấn đề Ukraine gia nhập NATO được đưa vào chương trình nghị sự của liên minh. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ, ý nghĩa của tư cách thành viên NATO nằm ở Điều 5 của Hiệp ước quy định nguyên tắc phòng thủ tập thể, nghĩa là một cuộc tấn công vào một thành viên là một cuộc tấn công vào tất cả. Tuy nhiên, các thành viên của NATO sẽ không chấp nhận tham gia chiến tranh vào thời điểm hiện tại. Do đó, yêu cầu của Ukraine chưa được NATO chấp thuận. Hơn nữa, tính đến thời điểm này, Ukraine vẫn chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện gia nhập NATO. 

>>Quan hệ NATO - Ukraine sẽ thế nào sau thượng đỉnh Vilnius?

Ông Mertens nói, bản thân Tổng thống Ukraine cũng nhận thức được điều này khi đến hội nghị thượng đỉnh tại Vilnius. Chính vì vậy, điều ông Zelensky thực sự muốn là đặt ra một lộ trình rõ ràng để Ukraine gia nhập NATO mà không gặp trở ngại nào sau khi xung đột kết thúc.

Nhưng điều này đã không đạt được. Việc NATO từ chối hoặc không có khả năng đưa ra mốc thời gian nói trên là điều dễ hiểu. Trên thực tế, câu trả lời cho "Khi nào Ukraine sẽ gia nhập NATO?" giống như "Khi nào Ukraine sẽ chiến thắng trong cuộc chiến?"

Mặc dù vậy, NATO thực sự đã có những nhượng bộ nhất định trong câu chuyện của Ukraine bằng cách loại bỏ một rào cản quan trọng trong quá trình đăng ký tư cách thành viên. “Chúng tôi đã đồng ý loại bỏ yêu cầu Ukraine phải hoàn thành Kế hoạch hành động thành viên. Điều này sẽ thay đổi lộ trình trở thành thành viên của Ukraine từ quy trình hai bước thành quy trình một bước”, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói với các phóng viên.

Kế hoạch Hành động Thành viên (MAP) là một chương trình cải cách kinh tế, quốc phòng và an ninh mà các quốc gia được kết nạp gần đây phải trải qua trước khi gia nhập NATO. 

Tuy nhiên, việc loại bỏ MAP không có nghĩa là loại bỏ yêu cầu cải cách. Trong một thông cáo riêng do G7 đưa ra hôm thứ Tư vừa qua, các đồng minh tuyên bố rằng tư cách thành viên NATO của Ukraine vẫn sẽ có điều kiện nếu nước này thực hiện một chương trình cải cách “nhấn mạnh các cam kết đối với dân chủ, pháp quyền, tôn trọng nhân quyền và tự do truyền thông, đồng thời đưa ra biện pháp phát triển nền kinh tế trên con đường bền vững.”

Giới quan sát cho rằng, mặc dù mục đích của ông Zelensky không đạt được, nhưng chặng đường này đã không còn xa vời. Trước hội nghị thượng đỉnh NATO, câu hỏi về tư cách thành viên NATO của Ukraine vẫn là một chữ “nếu”. Bây giờ, đó chỉ còn là vấn đề thời gian.