Xét duyệt tư cách thành viên của Ukraine: Thế khó của NATO

>> NATO sẽ hỗ trợ Ukraine thực hiện "chiến lược con nhím"?

Theo các chuyên gia, việc NATO xem xét kết nạp Ukraine trong bối cảnh chiến sự Nga- Ukraine đang diễn biến phức tạp sẽ là một việc làm rủi ro, vì tư cách thành viên NATO bao gồm cam kết của các đồng minh chiến đấu và hy sinh vì nhau. Trên thực tế, các nhà lãnh đạo NATO cũng sớm hiểu rằng việc kết nạp Ukraine đồng nghĩa với khả năng xảy ra chiến tranh giữa NATO với Nga. Tuy nhiên, rất ít người tin rằng NATO muốn xảy ra viễn cảnh này, nhưng nhiều người ủng hộ việc cam kết của NATO về an ninh tương lai của Ukraine.

Ngày 8/7 vừa qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu trên CNN rằng Ukraine "chưa sẵn sàng" để gia nhập NATO. Những lợi ích an ninh của việc Ukraine trở thành thành viên của NATO không đáng kể so với những rủi ro khi nước này gia nhập liên minh này. Việc kết nạp Ukraine vào NATO sẽ dẫn đến một sự lựa chọn khó khăn: tiến hành chiến tranh với Nga, với những hậu quả tàn khốc, hoặc thừa nhận và làm suy giảm các đảm bảo an ninh của NATO cho toàn bộ liên minh. 

Trong khi đó, có một số quan điểm cho rằng gia nhập NATO là cách duy nhất để bảo vệ Ukraine trước Nga. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những tuyên bố này hoàn toàn sai lầm. Một mặt, sự phản kháng của Ukraine đối với sự tấn công của Nga là cao cả, nhưng tự chúng không biện minh cho những cam kết rủi ro cao của NATO đối với an ninh vô thời hạn. Hơn nữa, những rủi ro ngày nay không biện minh cho tư cách thành viên NATO của Ukraine. Cuộc giao tranh kể từ tháng 2 năm 2022 cho thấy Ukraine không cần phải gia nhập NATO, nhưng Mỹ cùng các đồng minh có thể giúp nước này chống lại lực lượng Nga một cách hiệu quả.

>> NATO sẽ giải “bài toán” Ukraine như thế nào?

Việc kết nạp Ukraine vào NATO cũng sẽ đặt ra nhiều vấn đề cho liên minh này, đặc biệt là các đảm bảo an ninh theo quy định tại Điều 5 của hiệp ước thành lập liên minh (các đồng minh NATO coi một cuộc tấn công vào một quốc gia thành viên của NATO là một cuộc tấn công vào tất cả các quốc gia thành viên khác của liên minh này). Các nhà hoạch định chính sách của Mỹ cho rằng việc kết nạp Ukraine vào NATO có thể ngăn chặn sự tấn công của Nga đối với Ukraine trong tương lai, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ xảy ra chiến tranh thế giới thứ ba.

Ngoài ra còn có câu hỏi về chi phí bảo vệ Ukraine. NATO đang phải vật lộn để tìm kiếm thêm các nguồn lực thực hiện các cam kết hiện có của liên minh. Chiến sự Nga- Ukraine đã chứng minh rõ ràng rằng xung đột cường độ cao tiêu tốn nguồn lực khổng lồ. Từ quan điểm này, việc kết nạp Ukraine vào NATO sẽ làm trầm trọng thêm khoảng cách giữa cam kết của liên minh và thực lực của liên minh này.

Trong khi đó, nếu NATO mở đường cho Ukraine gia nhập liên minh có thể khiến Nga có lý do để tiếp tục kéo dài cuộc chiến, khiến Ukraine khó đáp ứng được các điều kiện gia nhập NATO…

Như vậy, nhiều chuyên gia cho rằng các nước thành viên NATO có thể sẽ chưa xem xét việc kết nạp Ukraine vào liên minh này tại Hội nghị thượng đỉnh sắp tới, cũng như trong dài hạn. Bởi điều này có nguy cơ xảy ra đối đầu trực tiếp giữa NATO và Nga. Do đó, nhiều khả năng các nước thành viên NATO sẽ thống nhất hỗ trợ tăng năng lực quốc phòng của Ukraine, giống như Mỹ đã hỗ trợ Israel. Điều này giống như “chiến lược con nhím”, giúp Ukraine có đủ năng lực chống lại các cuộc tấn công từ bên ngoài.