Gửi bình luận
Các mô hình tiền ảo trá hình liên tục xuất hiện với nhiều biến tướng mới. Khi thị trường chưa được quản lý rõ ràng, người dân luôn đứng trước nguy cơ mất trắng.
Tiền ảo hiện chưa được pháp luật Việt Nam công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp và chưa có khung quản lý đầy đủ, trong khi các nền tảng giao dịch tự phát lại nở rộ với tốc độ khó kiểm soát. Hàng loạt sàn “ảo” được dựng lên chỉ trong vài ngày để lừa đảo gắn mác công nghệ cao, hứa hẹn lãi suất phi thực tế và nhắm vào những người ít kiến thức tài chính.
Diễn biến tại Thái Nguyên mới đây là một ví dụ cho thấy độ nguy hiểm của các mô hình này. Cụ thể, ngày 15/11, Công an tỉnh đã khởi tố vụ án, bắt tạm giam 6 đối tượng vận hành hệ thống SPIN, một mô hình đa cấp gồm 16 tầng, thu lợi bất chính khoảng 12 tỷ đồng. Cơ quan điều tra xác định SPIN có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản và vi phạm quy định về kinh doanh đa cấp theo Bộ luật Hình sự.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh vụ án này, Luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La cho đánh giá, bản chất của SPIN và nhiều mô hình tương tự nằm ở sự lợi dụng khoảng trống quản lý. “Tiền thật của người dân được đổi lấy những con số ảo do nhóm vận hành tự tạo trên ứng dụng. Những con số này không gắn với bất kỳ tài sản thật nào và có thể bị điều chỉnh, đóng băng hoặc xóa bỏ bất cứ lúc nào”, ông Biên phân tích.
Một thủ thuật thường thấy là nhóm vận hành tạo giao diện bắt mắt, hiển thị lợi nhuận tăng liên tục, cho rút thử vài lần để tạo niềm tin. Khi dòng tiền mới chững lại, hệ thống đột ngột khóa rút, xóa dữ liệu hoặc đóng sàn. “Người dân tưởng mình đầu tư tài sản số, nhưng thực chất chỉ đang chuyển tiền cho một nhóm cá nhân đứng sau một hệ thống không đăng ký, không pháp nhân, không chịu bất kỳ trách nhiệm nào”, luật sư Biên nói.
Ông cho biết thêm, một dấu hiệu quan trọng của lừa đảo tiền ảo là mô hình trả thưởng đa cấp. Việc phân tầng hoa hồng, trả lợi nhuận dựa trên lượng người lôi kéo được chính là cấu trúc huy động vốn trái phép. “Khi mô hình phình to và không còn người mới tham gia, hệ thống lập tức sụp đổ. Bản chất không phải đầu tư tài chính mà chỉ là chuyển tiền từ người sau trả cho người trước”, ông phân tích.
Nhìn lại từ những vụ án liên tiếp xảy ra trong thời gian qua, Luật sư Biên cho rằng Việt Nam cần sớm thiết lập cơ chế quản lý tối thiểu cho các nền tảng kêu gọi đầu tư liên quan đến tài sản số. Việc yêu cầu đăng ký không phải để công nhận tiền ảo là tài sản hợp pháp, mà nhằm xác định chủ thể đứng sau, giám sát dòng tiền và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Đây cũng là cách giúp cơ quan chức năng không phải “đuổi theo xử lý hậu quả”.
Bên cạnh đó, cần xây dựng danh sách cảnh báo chính thức về các mô hình rủi ro, tương tự danh mục cảnh báo trên thị trường chứng khoán. Theo ông Biên, việc công khai cảnh báo có thể giúp người dân tránh được rất nhiều rủi ro, nhất là trong bối cảnh các dự án tiền ảo thường đổi tên liên tục để “làm mới” hình ảnh.
Yếu tố quan trọng không kém là nâng cao kỹ năng tài chính cho người dân. Luật sư Biên cho rằng nhóm bị thiệt hại nặng nề nhất là những người ít kiến thức nhưng mong kiếm tiền nhanh. “Không có kênh đầu tư nào an toàn mà lại cho lợi nhuận cao. Khi ai đó hứa hẹn “kiếm tiền dễ”, người dân cần coi đó là tín hiệu cảnh báo đỏ”, ông nhấn mạnh.
Theo luật sư Biên, vụ SPIN ở Thái Nguyên chỉ là “bề nổi” của nhiều mô hình đang lẩn khuất trên mạng xã hội. “Nếu không siết quản lý, ban hành tiêu chí cảnh báo và nâng cao hiểu biết tài chính cộng đồng, những hệ thống tương tự sẽ tiếp tục xuất hiện, chỉ thay tên dự án và đổi giao diện, còn bản chất lừa đảo vẫn giữ nguyên”, Luật sư cảnh báo.
