Gửi bình luận
Tâm lý người tiêu dùng Mỹ đang ở ngưỡng thấp nhất trong hơn ba năm qua, kéo theo những tín hiệu ảm đạm về sức khỏe của nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Theo khảo sát sơ bộ tháng 11 của Đại học Michigan, chỉ số niềm tin tiêu dùng giảm 3,3 điểm, xuống còn 50,3 – chỉ nhỉnh hơn đôi chút so với mức thấp kỷ lục của tháng 6/2022. Đây là kết quả yếu hơn gần như toàn bộ dự báo của giới chuyên gia kinh tế, phản ánh tâm lý bi quan lan rộng ở mọi nhóm tuổi, thu nhập và khuynh hướng chính trị.
Nguyên nhân chính đến từ tình trạng chính phủ Mỹ đóng cửa kéo dài, khiến các số liệu kinh tế quan trọng bị gián đoạn, cùng với giá cả vẫn ở mức cao làm xói mòn tài chính hộ gia đình.
“Người tiêu dùng cảm thấy bị áp lực từ nhiều phía, từ chi phí sinh hoạt cho đến triển vọng việc làm,” bà Joanne Hsu, Giám đốc khảo sát của Đại học Michigan, nhận định.
Mặc dù kỳ vọng lạm phát trung và dài hạn (3,6% cho giai đoạn 5–10 năm tới) có phần dịu lại, người tiêu dùng vẫn lo ngại giá cả ngắn hạn sẽ tăng. Quan trọng hơn, nỗi lo thất nghiệp đang trở lại mạnh mẽ. Khoảng 71% người tham gia khảo sát dự báo tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng trong năm tới, gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.
Dữ liệu từ Cục Dự trữ Liên bang New York cũng cho thấy mức xác suất bị mất việc trong 12 tháng tới đã vọt lên 43%, cao nhất kể từ tháng 4/2025. Trong khi đó, khả năng tìm được việc mới nếu bị sa thải lại giảm, phản ánh một thị trường lao động “ít tuyển dụng, ít sa thải” – tình trạng vốn khiến nhiều người lo ngại về cơ hội việc làm trong tương lai.
Bức tranh việc làm yếu đi phần nào được xác nhận bởi báo cáo của ADP Research Institute: khu vực tư nhân chỉ tạo thêm 42.000 việc làm trong tháng 10 – mức tăng khiêm tốn đầu tiên sau ba tháng liên tiếp sụt giảm.
Đợt đóng cửa chính phủ kéo dài sang tuần thứ sáu đã khiến Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS) không thể công bố các báo cáo định kỳ, trong đó có báo cáo việc làm và chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của tháng 10.
Dù Fed có trong tay dữ liệu lạm phát mới nhất khi họ cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm vào cuối tháng 10, nhưng việc thiếu thông tin cập nhật về thị trường lao động đang khiến các quan chức rơi vào thế khó.
Theo Bloomberg Economics, nếu BLS không kịp thu thập dữ liệu tháng 10, Mỹ có thể không có báo cáo việc làm chính thức trong cả tháng, khiến bức tranh kinh tế trở nên “mù mờ”. Trong khi đó, số liệu tư nhân lại cho thấy xu hướng trái chiều. ADP và Challenger báo cáo tình trạng tuyển dụng yếu, nhưng các đơn xin trợ cấp thất nghiệp – vốn do các bang tổng hợp – vẫn ổn định.
Sự thiếu nhất quán này khiến việc đánh giá “mức độ yếu” của thị trường lao động trở nên cực kỳ khó khăn. Nếu khoảng 650.000 công chức bị cho nghỉ việc tạm thời được tính là thất nghiệp, tỷ lệ thất nghiệp quốc gia có thể tăng thêm 0,4 điểm phần trăm, theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ.
Việc thiếu dữ liệu chính thức đang chia rẽ nội bộ Fed về hướng đi tiếp theo. Một phe lo ngại rủi ro suy thoái và suy yếu thị trường lao động, trong khi phe còn lại cho rằng áp lực giá vẫn chưa được kiềm chế đủ để tiếp tục nới lỏng.
Sau hai lần cắt lãi suất liên tiếp vào tháng 9 và tháng 10, Chủ tịch FED Jerome Powell đã cảnh báo việc hạ thêm lãi suất trong cuộc họp tháng 12 “sẽ không dễ dàng”.
Các nhà đầu tư vẫn đặt cược Fed sẽ tiếp tục giảm lãi suất, với xác suất hơn 50% cho một đợt cắt mới vào tháng 12, dựa trên hợp đồng tương lai lãi suất. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng quyết định này sẽ phụ thuộc nhiều vào việc chính phủ có sớm mở cửa trở lại hay không và chất lượng dữ liệu sau khi thu thập lại.
Michael Reid, chuyên gia kinh tế cấp cao tại RBC Capital Markets, nhận xét: “Chất lượng dữ liệu chính phủ sẽ bị đặt dấu hỏi. Và điều đó chỉ khiến cuộc tranh luận trong Fed thêm căng thẳng.”
Dù tâm lý yếu đi, giới kinh tế vẫn cho rằng sức mua thực tế của người dân Mỹ chưa sụt giảm nghiêm trọng. Theo ông Thomas Ryan, chuyên gia kinh tế Bắc Mỹ của Capital Economics, mối liên hệ giữa tâm lý và chi tiêu đã yếu đi trong những năm gần đây. Ông dự báo mức tiêu dùng quý IV vẫn tăng trưởng khá, dù ở tốc độ chậm hơn, nhờ lạm phát có xu hướng hạ nhiệt và thị trường tín dụng tiêu dùng phần nào nới lỏng.
Khảo sát của Fed New York cũng ghi nhận cảm nhận về khả năng tiếp cận tín dụng đã cải thiện, với tỷ lệ hộ gia đình nói rằng “khó vay vốn” giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2022. Đây là tín hiệu tích cực trong bức tranh tổng thể, khi lãi suất chính sách hiện ở vùng 4,75–5% sau chu kỳ thắt chặt mạnh nhất trong bốn thập kỷ.
