Tín dụng bắt đầu được các ngân hàng chọn lọc kỹ hơn, thể hiện qua lãi suất tăng lên và tiếp tục hướng vào các lĩnh vực ưu tiên, hạn mức nhỏ, vay ngắn hạn.
Thay vì chạy đua tăng trưởng dư nợ bằng mọi giá, các ngân hàng đang chuyển dịch sang chiến lược cho vay có trọng điểm. Theo đó, các khoản vay bất động sản (BĐS) có lãi suất thả nổi đã bắt đầu được điều chỉnh.
Trên thị trường đã có loạt ngân hàng, điển hình như Agribank vừa thông báo dừng triển khai một số chương trình, chính sách cho vay ưu đãi đối với khách hàng cá nhân, trong đó có chương trình cho vay ưu đãi mua nhà dành cho khách hàng trẻ tuổi. Một số ngân hàng “mạnh tay” đẩy chương trình cho vay mua nhà ở với lãi suất ưu đãi trước đây, như HDBank, SHB, BVBank, tuy vẫn triển khai chương trình, song sẽ có điều chỉnh lãi suất theo giai đoạn.
Khảo sát một nhà băng trong nhóm Big4 ghi nhận ban đầu cán bộ tín dụng cơ sở báo lãi suất vay mua sửa chữa nhà ở hiện đang là 9%/năm. Vị này cho biết “cuối năm lãi suất vay tăng là 1 giải pháp để siết bớt tín dụng khi ngân hàng không thúc đẩy mở rộng dư nợ đại trà. Nếu người vay không gấp giải ngân thì nên làm hồ sơ định giá trước, để đầu năm sau lãi suất có thể giảm mới làm hợp đồng giải ngân”.
Tại họp báo Chính phủ mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần chỉ đạo các ngân hàng thương mại thực hiện hiệu quả các gói tín dụng cho các lĩnh vực ưu tiên (như nhà ở xã hội, phát triển hạ tầng chiến lược,...); kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với những lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, trong đó có lĩnh vực BĐS.
Như vậy, kiểm soát chặt chẽ tín dụng BĐS đã và đang được thực hiện, song lãnh đạo một ngân hàng có vốn Nhà nước cho hay, tín dụng chọn lọc vẫn được các ngân hàng tập trung ưu tiên từ trước đến nay, bao gồm gạn lọc với cho vay BĐS ở những hồ sơ ưu tiên nhu cầu nhà ở thật, đảm bảo đáp ứng các tiêu chí thẩm định hồ sơ và khả năng trả nợ vay. Với doanh nghiệp, nhóm được ưu tiên sẽ có BĐS khu công nghiệp (do dòng vốn FDI vẫn ổn định), nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ.
Trong dòng chảy tín dụng với vốn trở nên “đắt” hơn so với trước đây, nhiều ngân hàng cho biết "khẩu vị" rủi ro ưu tiên dòng tiền thực được đặt lên hàng đầu. Bởi khi lãi suất đầu vào tăng (chi phí vốn - COF tăng), ngân hàng buộc phải khắt khe hơn để bảo vệ biên lãi ròng (NIM) và kiểm soát nợ xấu. Do đó, ngân hàng tạm thời có xu hướng chuyển từ cho vay dựa trên tài sản đảm bảo (thế chấp) sang cho vay dựa trên khả năng tạo dòng tiền. Đây sẽ là hướng “nắn dòng” vốn vào các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, doanh nghiệp sản xuất thương mại có đơn hàng ổn định và dòng tiền về đều, khoản vay hạn mức vừa và nhỏ, vòng quay tiền nhanh.
“Các doanh nghiệp có tài sản lớn (đất đai) nhưng không có dòng tiền kinh doanh đều đặn sẽ khó tiếp cận vốn hơn, song thực tế đại đa số doanh nghiệp đều có kế hoạch vốn từ đầu năm nên sẽ không bị ảnh hưởng một khi đã có hạn mức trước. Nếu có kế hoạch phát sinh, doanh nghiệp lớn có tài sản thường sẽ ưu tiên chuyển thời điểm đầu tư, giải ngân sang năm sau”, một cán bộ ngân hàng lý giải.
Bên cạnh đó, TS Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế cho rằng các ngân hàng sẽ tiếp tục thúc đẩy tín dụng xanh. Đối tượng hưởng lợi trước tiên là các dự án năng lượng tái tạo, nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất giảm phát thải carbon, và các doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn ESG. Nguyên do là các ngân hàng cũng dễ dàng tiếp cận nguồn vốn giá rẻ từ các tổ chức tài chính quốc tế (WB, ADB, IFC) nếu họ giải ngân cho danh mục xanh, nên họ ưu tiên đẩy vốn vào đây.
Tuy nhiên, ông Hiển cũng cho rằng với kế hoạch vốn xanh ưu đãi từ Nhà nước, thì NHNN dự kiến sẽ trình Chính phủ Dự thảo Nghị định với đề xuất hỗ trợ lãi suất cố định 2%/năm đến hết năm 2030 cho doanh nghiệp tư nhân, hộ và cá nhân kinh doanh thực hiện dự án xanh, tuần hoàn, ESG trong tháng 12/2025. Theo đó, ngân hàng và doanh nghiệp còn phải chờ Thông tư hướng dẫn, và nếu có bắt đầu tiếp cận vay được ưu đãi, cũng phải tới năm sau.
Trong ngắn hạn, tín dụng chuỗi cung ứng cũng tiếp tục được ưu tiên. Thay vì cho vay các doanh nghiệp nhỏ lẻ rời rạc, các ngân hàng (như Techcombank, VPBank, MB) đang tập trung đánh vào hệ sinh thái của các "sếu đầu đàn". Theo đó, việc gắn vào chuỗi cung ứng, ví dụ doanh nghiệp là nhà cung cấp hoặc nhà phân phối cấp 1 của các tập đoàn lớn (như Masan, Vinamilk, các chuỗi bán lẻ lớn...), sẽ được cấp tín dụng dễ dàng hơn, lãi suất tốt hơn dựa trên uy tín và dữ liệu thanh toán của doanh nghiệp. Điều này cũng đồng thời giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro vì dòng tiền được kiểm soát trong vòng tròn khép kín.
Với sự hỗ trợ của số hóa quy trình thẩm định, trên nền tảng sự phát triển của dữ liệu lớn và AI. Các doanh nghiệp SME không minh bạch về sổ sách kế toán, báo cáo thuế "hai sổ" sẽ cực kỳ khó vay vốn trong bối cảnh lãi suất cao, vì ngân hàng không thể định lượng được rủi ro.
Do đó, càng trong bối cảnh lãi suất tăng cuối năm 2025, dòng tiền rẻ hẹp lại, tín dụng chọn lọc đồng nghĩa với việc vốn sẽ chảy vào sản xuất thực (thay vì đầu cơ), xanh và bền vững theo chuẩn ESG, minh bạch về tài chính và pháp lý. “Tín dụng chọn lọc không có nghĩa không có vốn mà đi vào thực chất, chất lượng hơn. Đây cũng là điều cần thiết để vốn đi vào đúng trọng tâm tăng trưởng thực”, chuyên gia nhấn mạnh.
