Tình yêu với sách

>> Doanh nhân Phan Minh Thông vượt thách thức với "Vượt lên, những con đường kinh doanh"

Bất ngờ về chuyện in, giới thiệu sách ra nước ngoài

Khi phát hành cuốn sách đầu tiên có tên “Sáng Tạo Không Giới Hạn Trong Kinh Doanh”, tôi chưa bao giờ nghĩ mình dịch nó ra tiếng nước ngoài mà chỉ tập trung vào marketing và bán. Nguyên do vì là lần đầu phát hành, phần vì không nghĩ có khách hàng bạn đọc nước ngoài quan tâm.

Tuy nhiên sau đó, có rất nhiều khách hàng của tôi khi đến thăm công ty đã muốn có cuốn sách làm kỷ niệm. Tôi nói là không có bản tiếng Anh, họ nói thế thì bán cho họ như một bưu thiếp và phải nói họ thực sự muốn đọc cuốn sách, muốn biết một doanh nghiệp mà chủ yếu kinh doanh ở nước ngoài thì cảm nhận về văn hóa các nước như thế nào. Khi đó, tôi từng nghĩ đến dịch và phát hành sách ở nước ngoài. Nhưng ý nghĩ đó chỉ đến và đi rất nhanh vì bận rộn công việc, mọi việc chỉ dừng ở đó. Cuốn đó của tôi đã in 15.000 bản và đến hiện tại, bán được trên dưới 13.000 bản.

Khi dịch COVID-19 xảy ra, 2 năm không đi công tác nước ngoài và đặc biệt 4 tháng bị phong tỏa đã thành chất xúc tác để tối viết cuốn sách thứ 2 “Vượt Lên, Những Con Đường Kinh Doanh”. Lần này ý định dịch ra tiếng Anh nhen nhóm trong tôi ngay từ đầu. Mặc dù bận rộn với việc làm sách, biên tập, ra mắt, marketing, bán pre-order, họp báo..., tôi vẫn không quên việc mình phải dịch ra tiếng Anh. Đến lúc này tôi đã bán tới trên 6.000 bản, nhận được nhiều phản hồi tích cực từ độc giả và báo chí, nó càng làm tôi nung nấu dịch sách qua tiếng Anh.

Viết với tôi cũng là 1 “môn” giải trí. Lúc mọi người đi chơi thì tôi đọc, tôi xem tranh, tôi bơi, và tôi viết như một sự giải tỏa cho chính mình…

Các câu chuyện trong quyển thứ 2 có nhiều truyện ngắn nhân vật ở Nam Mỹ, nhiều khách hàng ở Châu Âu và Mỹ. Vậy thì dịch ra tiếng nào là dễ nhất? Mọi người nhất trí dịch ra tiếng Anh là đầu tiên vì nó phổ thông và nhiều người ở các vùng miền khác nhau trên thế giới có tỷ lệ biết tiếng Anh khá cao.

Sau khi có bản hoàn chỉnh tiếng Việt của cuốn sách và sẵn sàng cho việc in ấn, chúng tôi liên hệ nhà sách và các nhà xuất bản về việc phát hành tiếng Anh ở nước ngoài thì nhận ra một điều vô cùng bất ngờ: Chưa có 1 quy trình phát hành sách ra nước ngoài, chưa có 1 tác giả nào mà các nhà xuất bản Việt Nam sau khi in ở Việt Nam thì chủ động dịch ra tiếng nước ngoài và liên kết với các nhà xuất bản nước ngoài phát hành ở nước ngoài. Càng làm nhiều nhà xuất bản thì câu trả lời cuối cùng là chưa có!

Chọn chủ động hay chịu hội nhập một chiều?

Chỉ có các nhà xuất bản, hiệp hội nước ngoài chủ động dịch của các tác giả Việt Nam và in ở nước ngoài mà thôi. Khi chúng tôi liên hệ thì Công ty sách trả lời là dù họ chưa làm, nhưng họ nói đấy là 1 ý tưởng rất hay và có thể cuốn sách của Tôi là dự án đầu tiên họ làm như vậy, có nghĩa là dịch ra tiếng Anh và tìm cách phát hành ở nước ngoài. Thực sự nghe nhiều câu chuyện tôi vẫn còn choáng; thế giới phẳng và sách là sản phẩm dễ vận chuyển in ấn và giao lưu nhất, mà lại chưa thấy phát triển, chỉ 1 chiều từ nước goài vào Việt Nam, không có chiều ngược lại và quá thụ động. Văn hóa Việt Nam rất tuyệt vời, các nhà văn Việt cũng rất tuyệt, nếu sự năng động của nhà xuất bản tốt thì sự giao lưu quảng bá xuất khẩu văn hóa, thấu hiểu tập tục và văn hóa con người sẽ là cái rất hay và chúng ta giới thiệu nhiều hơn văn hóa con người Việt Nam thay vì cứ chỉ đợi họ tìm đến chúng ta.

Chúng ta có rất nhiều truyện hay, nhưng người Việt rất ít đọc. Mỗi lần phát hành đầu sách chỉ 1.000 đến 2.000 bản mà bán còn khó, lại không có quảng bá trong ngoài nước thì chúng ta chỉ có sự xâm chiếm văn hóa nước ngoài mà thôi.

Việc xuất bản sách, dịch ra tiếng Anh và tìm cách phát hành ở nước ngoài này làm tôi liên tưởng cách đây 20 năm, việc xuất khẩu phân phối hàng nông sản của Việt Nam cũng hoàn toàn do các Công ty nước ngoài làm như Hồng Kông, Singapore, Tây Âu và Mỹ làm chủ. Nhưng với sự nỗ lực rất lớn từ Phúc Sinh, chúng tôi góp phần thay đổi cục diện lớn và góp phần chủ động trong việc xuất nhập khẩu hàng nông sản Việt Nam ra toàn thế giới. Tôi còn nhớ khi tôi chia sẻ các câu truyện xuất khẩu, đi hội chợ lớn Thế giới trên Diễn Đàn Doanh Nghiệp hay tại Hiệp Hội thì luôn tạo ra hiệu ứng rất tích cực. Rất nhiều bạn trẻ gặp tôi ở sân bay hay gửi tin nhắn trên mạng xã hội nói rằng họ rất thích bài đó. Các bài đi hội chợ đó truyền cho họ cảm hứng và họ cũng muốn xuất khẩu ra nước ngoài và làm được. Rồi hàng loạt công ty ở Hiệp Hội nông sản đã học cách làm như vậy và thành công.

Lựa chọn trước ngã rẽ...

Trước thực trạng đó, quay trở lại kế hoạch dịch và xuất bản sách ở nước ngoài, tôi nghĩ tại sao đây không phải việc đầu tiên trong ngành xuất bản sách. Quan trọng là nội dung cuốn sách hay và có nhiều người đọc Việt Nam mua thì tôi sẽ tự tin. Bởi nếu người đọc Việt Nam thích thì cũng có lẽ ở đâu đó trên thế giới rộng lớn có nhiều dân tộc này họ cũng thích, vì chúng ta cùng là con người và cuốn sách nói về thân phận con người trong hoạt động kinh doanh, đại dịch, và văn hóa sinh hoạt, kinh doanh nhiều nơi. Sự nỗ lực của start up ở đâu cũng khó khăn và lựa chọn trước ngã rẽ của cuộc sống khiến chúng ta thấy đồng cảm, dù chúng ta sinh ở đâu đó khác nhau trên mọi miền trên thế giới.

Tuy nhiên, khác với thời tôi start up cách đây 21 năm, đội ngũ làm sách của tôi có phần lo lo lắng với ý tưởng đó, trong khi tôi lại biết rõ rằng có sáng tạo và tiên phong nào mà không có khó khăn. Nhưng trái với sự lo lắng của đội ngũ làm sách, tôi đã được các nhà báo trong nghề vô cùng chào đón. Nhiều Ban Biên tập dành sự yêu quý và trân trọng cho sự ra mắt cuốn sách và các ý tưởng trong đó, Hội đồng sách DNSG nơi tôi cộng tác dành cho tôi sự ưu ái từ lúc ra mắt sách, phát hành và viết nhiều bài ca ngợi. Thật là tuyệt vời vì tôi nghĩ hiếm ai có sư ưu ái như vậy. Tòa soạn báo còn bỏ tiền ra dựng cả vở kịch “Tôi Đi Đòi Nợ” trong cuốn sách khiến tôi hết sức cảm động.

Tôi có nhiều dự định cho cuốn sách. Bản dịch tiếng Anh sắp xong và đợi những lần biên theo tiếp theo trước khi ra mắt, và tôi cũng sẽ đi hội chợ sách ở nước ngoài để giới thiệu nó. Trong khi tiến hành, tôi đã tưởng tượng có hàng trăm khách hàng của tôi được đọc bản tiếng Anh và rất nhiều khách nói tiếng Tây Ban Nha mà không biết tiếng Anh một ngày nào đó cũng sẽ vô cùng bất ngờ khi được đọc bản tiếng Tây Ban Nha. Với những gì nỗ lực để đến hội chợ sách, từ tìm nhà dịch thuật, nhà xuất bản, phát hành sách một cách chủ động ra với thế giới bên ngoài, tôi hy vọng sẽ là cảm hứng cho các nhà làm sách và xuất bản Việt Nam, như cách tôi đi hội chợ hàng nông sản gây cảm hứng cho cả 1 thế hệ xuất khẩu nông sản Việt Nam cách đây 20 năm. Năm mới sắp tới với nhiều dự định làm mình phấn chấn lạ thường.