Gửi bình luận
Đạo luật Sáng kiến Trấn an châu Á (ARIA) được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành ngày cuối năm 2018 là một ví dụ hiếm hoi về sự đồng thuận cao
giữa Chính quyền và Quốc hội Mỹ trong xử lý những thách thức an ninh lớn nhất tại một khu vực quan trọng nhất với Hoa Kỳ là Ấn Độ- Thái Bình Dương (IPS).
Đạo luật này được ban hành nhằm cân bằng vai trò giữa lập pháp và giám sát của Quốc hội trong bối cảnh nhân sự và chính sách ngoại giao, quốc phòng với khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương của Chính quyền Trump tiếp tục khó lường. Mặt khác, Quốc hội Mỹ cũng không muốn để Tổng thống Trump làm xói mòn vai trò lãnh đạo của Mỹ trên thế giới.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký ban hành Đạo luật Sáng kiến Trấn an châu Á (ARIA) nhằm xử lý thách thức an ninh tại Ấn Độ- Thái Bình Dương. Ảnh: AP
Thông điệp kép mạnh mẽ
Rõ ràng, Đạo luật này là thông điệp kép mạnh mẽ, cảnh báo đối thủ, đặc biệt là Trung Quốc rằng không chỉ hai đảng Cộng hòa – Dân chủ mà cả Quốc hội lẫn Chính quyền Trump đều có quyết tâm cao về cạnh tranh chiến lược toàn diện, trên thế mạnh, vì một trật tự dựa trên luật lệ. Trấn an đồng minh và đối tác bằng cam kết hỗ trợ, hợp tác lâu dài, nghiêm túc, đáng tin cậy, thông qua sự hỗ trợ tài chính.
Có thể bạn quan tâm
01:07, 18/11/2018
23:05, 28/08/2018
Quan trọng hơn, đây cũng là nỗ lực không thể nhầm lẫn giữa chính sách của chính quyền Trump không dao động, không chệch hướng, làm phương hại đến uy tín và lợi ích quốc gia của Mỹ (dù ảnh hưởng thực tế của Quốc hội về đối ngoại là không thực sự lớn).
Đạo luật sẽ có hệ lụy chiến lược lâu dài bất luận Tổng thống nào nắm quyền, bởi Thượng viện là cơ quan lập pháp có tính ổn định và tầm nhìn chiến lược, các thượng nghị sĩ có nhiệm kỳ 6 năm, thường làm nhiều nhiệm kỳ.
Không có gì ngạc nhiên khi các nội dung chính của đạo luật cơ bản đã được phản ánh khá nhất quán trong sáng kiến Ấn Độ- Thái Bình Dương tự do, rộng mở của Chiến lược an ninh quốc gia 12/2017 và các phát biểu của Tổng thống Trump và lãnh đạo Mỹ suốt năm 2018.
ARIA yêu cầu chính quyền Trump đàm phán khuôn khổ can dự kinh tế toàn diện với ASEAN, tăng cường giám sát biển, không để Trung Quốc thao túng đàm phán COC.Đông.
ARIA nhấn mạnh cần tập trung nguồn lực chống ảnh hưởng của Trung Quốc phương hại hệ thống quốc tế dựa trên luật lệ, nhất là ở Biển Đông, vấn đề vi phạm bản quyền và an ninh mạng, nhưng cũng để ngỏ khả năng hợp tác với Trung Quốc. ARIA cũng nêu nguy cơ hạt nhân Triều Tiên, khủng bố ở Đông Nam Á, đồng thời khuyến khích hợp tác kinh tế, xuất khẩu năng lượng, thúc đẩy nhân quyền.
Để chứng tỏ không nói suông, Quốc hội Mỹ cam kết chi 1,5 tỷ USD từ 2019-2023, ưu tiên hỗ trợ đồng minh, khôi phục hợp tác Nhóm Bộ tứ sau 10 năm (từng được Thủ tướng Nhật Abe khởi xướng 2007), trong đó coi Ấn Độ là “đối tác quốc phòng”.
Những điều còn bảo lưu
Chúng ta cũng cần nhìn nhận sẽ khó có một luật toàn diện khi đạo luật cố bao hàm quan điểm của nhóm nghị sĩ từ hai đảng với ưu tiên và góc nhìn khác nhau về đối ngoại. Nếu ARIA kết hợp với các sáng kiến “Asia EDGE” (Tăng cường phát triển châu Á thông qua năng lượng) thì Washington mới có một khuôn khổ chiến lược toàn diện hơn cho khu vực, điều mà các đồng minh và đối tác của Mỹ đã luôn lo lắng kể từ đầu 2017 tới nay.
Tuy nhiên, bước sang 2019 chính sách khu vực của Mỹ và quan hệ Mỹ – Trung sẽ còn nhiều diễn biến khó lường, nhất là với một Tổng thống có ưu tiên phải làm hài lòng bộ phận cử tri trung thành khi bầu cử 2020 đang cận kề.
ARIA cũng kiến nghị chính quyền đàm phán khuôn khổ can dự kinh tế toàn diện với ASEAN, chú trọng hợp tác nâng cao năng lực giám sát biển, không để Trung Quốc thao túng đàm phán COC ở Biển Đông.
Đạo luật mới cũng cam kết tiếp tục sáng kiến hạ nguồn sông Mekong về môi trường, giáo dục, y tế, hạ tầng, với thông điệp là Washington sẵn sàng chi tiền cho sáng kiến này. Đây có thể được coi là điểm tích cực khi chính quyền Trump đến nay hầu như bỏ rơi sáng kiến từng được hai chính quyền tiền nhiệm của Bush và Obama coi trọng.
Tuy nhiên, trong bố cảnh các nước khu vực, nhất là các thành viên ASEAN đang có nguy cơ “tan đàn xẻ nghé” trước “cái gậy và củ cà rốt” của Trung Quốc, thì việc “trấn an châu Á” vẫn là câu chuyện còn một số bảo lưu. Thực tế hiển nhiên là, năng lực chống tiếp cận/chống xâm nhập (AC/AD) ngày càng tăng của Trung Quốc ngày càng giảm lợi thế của Hoa Kỳ, ít nhất là ở khu vực Đông Á.
Cuối cùng, sức mạnh mềm vượt trội của Hoa Kỳ – vốn rất khó đong đếm – đang phải đối mặt thách thức nghiêm trọng nhất, mà mỉa mai thay lại xuất phát từ chính nội bộ Hoa Kỳ. Bởi vậy, Hoa Kỳ làm sao có thể hấp dẫn thế giới trong khi ước này ngày càng đi theo chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa bảo hộ và có thể là cả với sự nổi lên của Donald Trump.
