Tổng giám đốc… ảo

Cuối năm ngoái, NetDragon Websoft - một công ty trò chơi trực tuyến có trụ sở tại Hồng Kông với doanh thu hàng năm 2,1 tỷ USD - đã bổ nhiệm một giám đốc mới để lãnh đạo công ty con của mình.

Giám đốc 0 đồng

Giám đốc mới có tên Thang Uy, đảm nhiệm tất cả các nhiệm vụ điển hình của một người đứng đầu công ty: xem xét các phân tích cấp cao, đưa ra quyết định lãnh đạo, đánh giá rủi ro và thúc đẩy một nơi làm việc hiệu quả.

Vị nữ giám đốc này làm việc 24/7, không ngủ và nhận lương… 0 USD mỗi năm. “Bà” Uy thực chất không phải là con người, mà là một người máy ảo có trí tuệ nhân tạo (AI).

Cho đến nay, việc có một giám đốc là trí tuệ nhân tạo chưa gây ra bất kỳ hậu quả thảm khốc nào đối với NetDragon Websoft. Trên thực tế, kể từ khi giám đốc Uy được bổ nhiệm, công ty đã hoạt động tốt hơn trên thị trường chứng khoán Hồng Kông.

Người ta vẫn thường nói nhiều về việc máy móc “cướp” việc của người, nhưng đến giờ, hầu hết các máy này đều tập trung vào các việc được gọi là cấp thấp, như công nhân kho hàng, tài xế xe tải, trợ lý văn phòng,... Gần đây, AI còn đe dọa các vị trí viết lách như kế toán và nhà báo.

Trong khi các lãnh đạo ca ngợi ưu điểm cắt giảm chi phí của AI, họ dường như hiếm khi hướng sự chú ý về bản thân. “Tiết kiệm chi phí” là lý do lớn để áp dụng máy móc. Vậy tại sao không bắt đầu bằng cách thay thế nhân viên được trả lương cao nhất - Giám đốc?

Lương quá cao

Tại các công ty trong danh sách Fortune 500, mức lương trung bình của giám đốc hiện rơi vào khoảng 16 triệu USD mỗi năm. Trung bình một giám đốc ngày nay được trả tương đương với 399 công nhân.

Tại các công ty lớn hơn, tỷ lệ này thường cao hơn gấp nhiều lần. Chẳng hạn, vào năm 2021, Giám đốc điều hành Amazon, Andy Jassey, hưởng 213 triệu USD - bằng mức lương chung của 6.474 nhân viên Amazon, bằng số lượng người của 4 trung tâm hoàn thiện đơn hàng.

Trớ trêu là có những nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mức lương của giám đốc và hiệu quả hoạt động lâu dài của công ty lại… tỷ lệ nghịch với nhau.

Ví dụ, Giám đốc điều hành của Warner Bros. Discovery, David Zaslav, đã kiếm được 247 triệu USD tiền bồi thường vào năm 2021 và sau đó được mệnh danh là “Giám đốc tồi tệ nhất năm 2022” sau khi thực hiện một số sai lầm chiến lược lớn khiến cổ phiếu của công ty giảm mạnh 37%.

Một lý do lớn cho điều này là cách đánh giá công việc của một lãnh đạo bằng các chỉ số sẽ khiến các giám đốc sẽ theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn hơn là tăng trưởng dài hạn có ý nghĩa. Trong khi tiền lương cho lãnh đạo ngày càng “phình to” nhưng hiệu quả lại kém đi theo thời gian, thì công nghệ là một giải pháp rẻ hơn và đáng tin cậy hơn.

Triển vọng tương lai

Vào cuối năm 2022, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD)- một tập đoàn quốc tế nhằm “kích thích tiến bộ kinh tế”, đã tổng hợp một báo cáo phân tích khả năng tự động hóa ảnh hưởng đến các ngành nghề khác nhau. Theo đó, các CEO gần như là vị trí chịu ảnh hưởng sau cùng. Nhưng điều đó không có nghĩa là CEO không thể được tự động hóa.

McKinsey đã ước tính rằng khoảng 25% thời gian của CEO được dành cho các nhiệm vụ mà máy móc hay AI có khả năng thực hiện được, như xem xét hiệu suất tài chính, gửi email, dự báo xu hướng.

Một số CEO đã công khai thừa nhận đã tự động hóa phần lớn công việc của họ bằng cách thuê lao động bên ngoài. Cách đây vài năm, một doanh nhân người Mỹ tên là Christine Carrillo, người tự nhận mình là “CEO 20 giờ”, đã đăng một chủ đề trên Twitter kể chi tiết cách trợ lý điều hành của cô - được thuê ở Philippines, nơi có mức lương trung bình thấp hơn nhiều - đã thực hiện 60% công việc của mình.

Một lĩnh vực tự động hóa tiềm năng khác là quá trình ra quyết định điều hành. Các CEO thường được coi là những thiên tài ra quyết định. Nhưng theo sự thừa nhận của chính họ, họ thường xuyên đưa ra các quyết định sai lầm và chính các CEO này lại đang dựa vào AI để hỗ trợ ra quyết dịnh. Các công ty như IBM, Google và Alibaba đều đã nhảy vào lĩnh vực “tự động hóa việc ra quyết định” này trong những năm gần đây.

Bỏ qua tính khả thi về công nghệ sang một bên, vẫn có những rào cản khác đối với việc tự động hóa các CEO. Một phần nguyên nhân khiến một số công việc ít có khả năng được tự động hóa hơn là khả năng thương lượng, và các CEO cực kỳ giỏi trong việc thuyết phục các cổ đông rằng họ là những người không thể thiếu.

Tuy nhiên, trong một cuộc khảo sát năm 2019, 30% công nhân cho biết họ sẵn sàng thay thế CEO của mình bằng robot. Còn nhở các đây vài năm, Jack Ma, tỷ phú người Trung Quốc, người đồng sáng lập Tập đoàn Alibaba, cho rằng trong 30 năm nữa, “một người máy rất có thể sẽ xuất hiện trên trang bìa của tạp chí Time với tư cách là CEO giỏi nhất”.

Nếu tổng giám đốc AI của NetDragon có thể tiếp tục “dẫn dắt” công ty thì dự đoán đó có thể không quá xa vời.