TP HCM phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng

Phát biểu khai mạc Hội thảo “Nâng cao năng lực triển khai định hướng giao thông công cộng (TOD)", Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường cho biết, thành phố đang ở giai đoạn bản lề khi vừa hợp nhất với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, mở rộng không gian lên hơn 6.700 km2, với khoảng 14 triệu dân.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường, ở tầm vóc mới, TP HCM đặt mục tiêu trở thành siêu đô thị tầm khu vực, trung tâm tài chính, thương mại, logistics, công nghệ cao và du lịch biển, đồng thời giữ vai trò then chốt trong mạng lưới kinh tế và sáng tạo quốc gia, khu VỰC.

Ông Cường cho rằng, với lợi thế hội tụ đủ 5 loại hình giao thông gồm đường bộ, đường sắt, hàng không, đường biển và đường thủy, TP HCM đang từng bước khẳng định vị thế trung tâm kết nối liên vùng và quốc tế. Trong định hướng phát triển, mô hình đô thị TOD được coi là chiến lược chủ chốt để xây dựng thành phố thông minh, bền vững.

“Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2035 đưa vào vận hành 355km đường sắt đô thị, đồng thời phát triển các khu TOD theo Nghị quyết 38 nhằm giải quyết bài toán giao thông, thúc đẩy giao thương và nâng cao chất lượng sống", Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường thông tin.

Cũng theo ông Cường, TP HCM xác định triển khai TOD theo ba giai đoạn: từ 2025-2030 tập trung tuyến metro số 1, số 2 và Vành đai 3; giai đoạn 2030-2045 mở rộng các tuyến metro số 3, 4, 6, tuyến nối dài đến Bình Dương và Vũng Tàu; sau 2045 sẽ hoàn thiện mạng lưới metro khép kín với các tuyến số 5, 7, 8, 9, 10.

Trong 5 năm đầu, thành phố chọn 11 vị trí thí điểm quanh các ga metro và Vành đai 3 như Khu C30, ga Phước Long, khu 29ha Long Bình, khu vực ga Tân Kiên... Cách làm thí điểm có chọn lọc được đánh giá phù hợp, giúp từng bước hình thành hệ sinh thái đô thị gắn với giao thông công cộng hiện đại. Song song đó, thành phố đang quy hoạch sử dụng đất quanh ga metro, đấu giá và kêu gọi đầu tư nhằm khai thác hiệu quả giá trị đất đai, tái đầu tư cho hạ tầng giao thông.

Chia sẻ cụ thể hơn về kế hoạch phát triển đô thị TOD tại TP HCM trong thời gian tới, ông Võ Tuấn Thành - Phó Trưởng phòng Hợp tác công tư, Ban Quản lý Phát triển Đô thị TP HCM cho biết, Thành phố tập trung triển khai TOD ưu tiên các tuyến đường sắt đã đầu tư, có nhu cầu cao, khả năng liên kết vùng và các khu đất công hoặc đất thuê sắp hết hạn.

Theo ông Thành, kế hoạch cụ thể sẽ được chia làm 3 giai đoạn. Cụ thể, ở giai đoạn 5 năm đầu (2025-2030), tập trung tuyến metro số 1 (đã xây dựng), metro số 2 (chuẩn bị khởi công); tuyến nối dài metro số 2 (Bến Thành - Thủ Thiêm - Long Thành) và Vành đai 3. Trong giai đoạn này, các đơn vị vừa triển khai vừa tích góp kinh nghiệm, tiếp đến mở rộng TOD về Bình Dương (cũ) để kết nối với sân bay Long Thành.

Giai đoạn 10-15 năm tiếp theo (2030-2045), TP HCM phát triển các tuyến metro số 3, 4, 6 (để khép kín metro tạo điều kiện lưu thông nội đô); tuyến metro số 2 nối dài đến Bình Dương cũ và tuyến metro Vũng Tàu (cũ) đến Long Thành. Từ đó tạo mạng lưới kết nối TP HCM (mới) với những địa phương lân cận và giai đoạn sau năm 2045...

Trọng tâm trong 5 năm đầu tiên, TP HCM nghiên cứu và phát triển TOD tại 3 tuyển chính là metro số 1, metro số 2 và Vành đai 3. Với 11 vị trí trọng điểm đưa ra gồm: Khu C30; khu vực quanh ga Phước Long; nông trường Dừa; khu 29ha phường Long Bình; khu số 8 Tân Hiệp; khu xung quanh ga Tân Kiên... Sau đó, các khu vực như depot Tham Lương (metro số 2) được bổ sung, từng bước hình thành hệ sinh thái đô thị gắn với giao thông công cộng hiện đại.

Ông Thành cũng cho biết, mặc dù TP HCM chưa có dự án TOD hoàn thiện để rút ra kinh nghiệm thực tiễn, nhưng đã hình thành tư duy chính sách và từng bước triển khai các bước thí điểm.

Trước tiên cần lập quy hoạch chi tiết kết nối đô thị - nhà ga; công tác giải phóng mặt bằng kịp tiến độ; xây dựng cơ chế tài chính minh bạch theo mô hình chia sẻ giá trị đất đai (LVC); thu hút đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP); ràng buộc trách nhiệm phát triển nhà ở xã hội trong các khu TOD. Đặc biệt, cần thành lập một cơ quan chuyên trách quản lý và điều phối phát triển TOD.