TP.HCM và 30 ngày “cuộc đua” giải ngân vốn đầu tư công

Bài và Ảnh: NGÂN GIANG• 05/12/2023 00:30

Chỉ còn gần 30 ngày với 34 dự án, công trình trọng điểm... với tổng vốn hơn 280.000 tỉ đồng nhưng đều chậm tiến độ. Cuộc đua giải ngân vốn đầu tư công của TP.HCM, có lẽ còn khó hơn “đi trên dây”.

>>"Dồn lực" đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công

Vì sao dự án nào cũng chậm?

Theo số liệu mới nhất của Kho bạc Nhà nước TP.HCM, tính đến ngày 10/11/2023, TP mới giải ngân vốn đầu tư công được 25.804 tỉ đồng, đạt tỷ lệ 38% trong tổng vốn được giao năm 2023 là 68.634 tỉ đồng.

Chỉ còn gần 30 ngày với 34 dự án, công trình trọng điểm với tổng vốn hơn 280.000 tỉ đồng nhưng đều chậm tiến độ.

Những số liệu cho thấy, tổng vốn dự kiến không giải ngân hết từ các dự án chậm giải phóng mặt bằng (GPMB), dự án chậm do các nguyên nhân khác lên đến hơn 6.800 tỉ đồng. Với tiến độ giải ngân tính đến ngày 10/11/2023 chỉ đạt chưa tới 40% thì đường về đích 95% như Chính phủ giao là còn quá xa. Trong khi, nếu tính từ 19/10/2023, TP.HCM đã giải ngân được khoảng 24.200 tỉ đồng. Song, đến 10/11/2023, địa phương này cũng chỉ mới giải ngân thêm có gần 1.600 tỉ đồng đang là áp lực rất lớn cho TP.

Đáng chú ý, trước những tồn tại về tình hình giải ngân đầu tư quá chậm, ngày 3/11/2023, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi, đã phát động thi đua 60 ngày đêm thực hiện giải ngân vốn đầu tư công để đạt mục tiêu 95% như kế hoạch đề ra. Trong đó, ngành giao thông là cỗ xe được thúc chạy nhiều nhất, bởi chỉ riêng Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM (BQL) đã được giao giải ngân hơn 30.000 tỉ đồng, tương đương gần 44% tổng vốn đầu tư công toàn TP.HCM. Thế nhưng mới đây, người đứng đầu thành phố cũng thẳng thắn nhìn nhận về việc để đạt được 95% là hết sức khó khăn. Và thêm một lần nữa, người đứng đầu chính quyền TP lại phải nhấn mạnh và cam kết “sẽ cố gắng, quyết tâm giải ngân vốn đầu tư công không thấp hơn 80% trong năm 2023, tức thấp hơn 15% kế hoạch Chính phủ giao.

Nêu quan điểm và nhận định của mình với vai trò là chủ đầu tư của nhiều dự án hạ tầng giao thông trên địa bàn TP, đặc biệt là những lí do chậm giải ngân vốn đầu tư công, ông Lương Minh Phúc - Giám đốc Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM, khẳng định: đa phần các dự án có các đặc điểm là tỷ trọng giải ngân sẽ rơi vào khoảng từ quý 2 trở đi. Bởi quý 1 là thời điểm các dự án đang phê duyệt phương án, thiết kế, chỉ giải ngân một ít chi phí cho công tác tư vấn nên tỷ trọng giải ngân sẽ không cao.

Sở dĩ lập luận trên, ông Phúc cho rằng so sánh kết quả những năm trước cũng cho thấy hầu hết các dự án giao thông sẽ giải ngân trong 2 quý đầu năm, nhưng thực tế sẽ đạt gần 100% kế hoạch là tạp trung ở giai đoạn cuối năm.

Lý giải về những con số trên, ông Phúc cho rằng, thời điểm đó, lãnh đạo BQL ước tính, đến cuối quý 2, tổng thể các dự án giao thông của TP sẽ đạt tỷ lệ giải ngân khoảng 30 - 40%; cuối quý 3 tăng lên khoảng 70 - 75% và đến cuối năm sẽ đạt từ 90 - 95%.

Đáng nói, theo số liệu mới nhất từ BQL thì tính đến 21/11/2023, đơn vị này cũng chỉ mới giải ngân được 14.200/30.000 tỉ đồng, tỷ lệ đạt 47%. Điều này có nghĩa là, mặc dù gần hết năm (chỉ còn dưới 30 ngày), thế nhưng tỷ lệ giải ngân chỉ gần 50% so với kỳ vọng. Nguyên nhân chính vẫn nằm ở nhóm dự án chờ bàn giao GPMB.

Điển hình, theo kế hoạch thì nguồn vốn 18.000 tỉ đồng sẽ được ưu tiên để GPMB cho dự án Vành đai 3 TP.HCM. Bởi lẽ, đây là dự án chiếm tổng vốn đầu tư lớn nhất từ trước tới nay, và dự án mang tính chất quyết định tỷ lệ hoàn thành công tác giải ngân của BQL trong năm 2023.

Còn nhớ, hồi đầu năm 2023, tất cả các địa phương đều thống nhất và "chốt" kế hoạch ngày 25/4/2023, TP sẽ ưu tiên chi trả tiền bồi thường cho người dân trong vùng bị ảnh hưởng bởi dự án và theo kế hoạch chi trả của đợt 1 khoảng 8.000 tỉ đồng; đợt 2 trị giá 10.000 tỉ đồng và tiếp tục triển khai trong tháng 9, tháng 10 và cam kết sẽ hoàn tất chi trả trước tháng 11/2023. Tuy nhiên, chỉ có đợt 1 hoàn thành nhiệm vụ. Trong khi đợt 2, công tác GPMB của dự án đến nay vẫn còn khá nhiều vướng mắc. Đặc biệt, thời gian cho cuộc chạy đua giải ngân vốn đầu công của TP từ nay đến cuối năm đang được tính theo từng ngày, thì việc mục tiêu "Vành đai 3 phải giải ngân trên 95% trong năm nay" chắc chắn sẽ không dễ dàng chút nào nếu không muốn nói là khó hơn “đi trên dây”.

>>TP.HCM: Quyết tâm không để giải ngân vốn đầu tư công dưới 80%

Vẫn kỳ vọng ở những ngày cuối năm…?

Đáng chú ý, mặc dù tiến độ dự án của các dự án còn ngổn ngang khối lượng công việc, song, chia sẻ với PV Diễn đàn Doanh nghiệp, ông Lương Minh Phúc – Giám đốc BQL vẫn kỳ vọng về tỷ lệ giải ngân sẽ kỳ vọng là "bứt tốc" vào cuối tháng 12/2023.

Cũng theo ông Phúc, hiện nay lượng vốn cần phải tiếp tục giải ngân để đảm bảo chỉ tiêu TP giao nằm ở 4 nhóm chính:

Một là, khối lượng sẽ tạm ứng cho 6 gói thầu xây dựng thuộc dự án Vành đai 3 TP.HCM và 6 gói thầu xây dựng của các dự án trọng điểm khác sẽ giải ngân vào cuối năm nay.

Hai là, khối lượng giải ngân nguồn vốn bồi thường GPMB của 6 dự án thuộc 5 địa phương, dự kiến cũng sẽ chi trả vào cuối năm.

Ba là, là các dự án ODA sau khi hoàn tất việc giải quyết các khó khăn, vướng mắc, hoàn tất các thủ tục giải ngân với nhà thầu thì khối lượng giải ngân dự kiến cũng sẽ thực hiện vào tháng cuối của năm.

Bốn là, khối lượng thi công ở các dự án giao thông trọng điểm sẽ tiếp tục được đẩy nhanh tiến độ. Sau khi giải ngân 4 nhóm vốn này vào cuối năm, tỷ lệ giải ngân sẽ tăng cao.

Với tiến độ giải ngân tính đến ngày 10/11/2023 chỉ đạt chưa tới 40% thì đường về đích 95% như Chính phủ giao là còn quá xa.

Như vậy, mặc dù tiến độ "cuộc đua" giải ngân vốn đầu tư công được lãnh đạo BQL đã vạch ra được cho là khá cụ thể. Tuy nhiên, theo số liệu mà PV Diễn đàn Doanh nghiệp ghi nhận được cho thấy: Nếu căn cứ vào báo cáo mới nhất của Sở GTVT vừa gửi UBND TP.HCM về tình hình thực hiện các dự án, công trình giao thông trọng điểm lại khiến cử tri và các ngành chức năng TP không khỏi lo lắng vì thời gian cho “cuộc đua” không còn nhiều và đang được tính từng ngày, từng giờ.

Cụ thể, theo Sở GTVT, danh mục dự án, công trình giao thông vận tải trọng điểm năm 2023 trên địa bàn TP.HCM gồm 34 dự án với tổng mức vốn đầu tư khoảng 280.472 tỉ đồng. Trong đó, có 13 dự án chuẩn bị đầu tư, gồm: cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, Vành đai 4 TP.HCM; cầu Thủ Thiêm 4; cầu Cần Giờ; cầu đường Bình Tiên; đoạn 1 (từ cầu Phú Hữu đến xa lộ Hà Nội) và đoạn 2 (từ ngã tư Bình Thái đến đường Phạm Văn Đồng) thuộc đường Vành đai 2 TP.HCM; nâng tĩnh không hai cầu Bình Phước 1, Bình Triệu 1; đường liên cảng Phú Hữu - Cát Lái - Vành đai 3 TP.HCM... 21 dự án đã phê duyệt đầu tư, gồm: tuyến metro số 1; metro số 2, mở rộng QL50; Vành đai 3; đoạn 3 đường Vành đai 2 (từ đoạn Phạm Văn Đồng đến cầu vượt Gò Dưa), nút giao An Phú, nút giao Mỹ Thủy…

Đáng nói, tiến độ thực hiện các dự án đều chậm so với yêu cầu của UBND TP.HCM. Về nguyên nhân chính được Sở GTVT nhận định là: “một số chủ đầu tư thiếu chủ động, chưa quyết liệt trong việc điều hành, tổ chức thực hiện dự án; Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bàn giao mặt bằng của một số dự án thực hiện chậm so với kế hoạch dẫn đến thời gian thực hiện các dự án kéo dài, ảnh hưởng tới giao thông khu vực, gây bức xúc trong dư luận”.