Trao giải Cuộc thi “Thiết kế bài giảng về phòng, chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”

Thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và chương trình phối hợp giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), Báo Giáo dục và Thời đại là đơn vị tổ chức Hội thảo “Giáo dục và truyền thông phòng, chống tác hại thuốc lá trong trường học” và Lễ trao giải Cuộc thi thiết kế bài giảng “Phòng, chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng” dành cho giáo viên phổ thông trên toàn quốc năm 2025.

Sự kiện có sự tham dự của lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Công đoàn Giáo dục Việt Nam, đại diện các Sở Giáo dục và Đào tạo, trường học, thầy cô giáo tiêu biểu cùng các cơ quan báo chí trung ương và địa phương.

Đây là hoạt động trọng điểm trong chiến dịch truyền thông quốc gia về phòng, chống tác hại thuốc lá trong ngành Giáo dục, hướng tới mục tiêu “Trường học không khói thuốc – Học sinh khỏe mạnh – Tương lai bền vững”.

Trong những năm qua, thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha đang ngày càng len lỏi vào học đường. Thực tế cho thấy, tỷ lệ học sinh, sinh viên từng thử hoặc đang sử dụng thuốc lá điện tử gia tăng đáng kể trong 3 năm qua, tạo nên thách thức nghiêm trọng đối với công tác giáo dục, sức khỏe học đường và văn hóa học sinh.

Trong bối cảnh mạng xã hội và xu hướng tiêu dùng mới khiến thuốc lá điện tử được quảng bá như “một lựa chọn sành điệu”, vai trò của giáo dục và truyền thông trở nên đặc biệt quan trọng.

Chính vì vậy, Báo Giáo dục và Thời đại đã chủ động triển khai chuỗi chương trình truyền thông chuyên đề “Giáo dục và phòng, chống tác hại thuốc lá trong trường học” – hướng tới mục tiêu thay đổi nhận thức bằng tri thức, thay đổi hành vi bằng sức mạnh lan tỏa của thầy cô và học sinh.

Sau hơn ba tháng phát động, cuộc thi thu hút hơn 6.800 bài dự thi từ các giáo viên phổ thông trên khắp mọi miền đất nước. Mỗi bài giảng là một thông điệp nhân văn, thể hiện tâm huyết và trách nhiệm của người thầy trước những thách thức của thời đại. Nhiều tác phẩm nổi bật không chỉ dừng ở việc phân tích tác hại thuốc lá, mà còn khơi dậy năng lực tư duy phản biện, kỹ năng sống và khả năng tự bảo vệ bản thân của học sinh. Các bài giảng sử dụng hình ảnh trực quan, tình huống thực tế, video minh họa và phương pháp tương tác đa chiều, giúp người học dễ tiếp nhận, dễ nhớ và dễ hành động.

Kết quả, Ban Tổ chức đã vinh danh 38 cá nhân và 10 tập thể tiêu biểu với các giải thưởng cao nhất, đồng thời công bố việc chuyển đổi những bài giảng xuất sắc thành tài liệu điện tử phục vụ giảng dạy và tuyên truyền trên toàn quốc.

Hơn cả một hội thảo hay một cuộc thi, chương trình năm 2025 là một thông điệp về lòng nhân ái và trách nhiệm. Đó là lời khẳng định rằng giáo dục chính là “vaccine” hữu hiệu nhất, giúp thế hệ trẻ Việt Nam miễn nhiễm trước những thói quen và cám dỗ độc hại. Những bài giảng hôm nay sẽ tiếp tục được lan tỏa, những người thầy hôm nay sẽ tiếp tục thắp sáng niềm tin, để mỗi trường học trở thành một không gian xanh – sạch – khỏe – không khói thuốc.

Bà Phan Thị Hải - Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho biết, trong thời gian qua, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá – Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trên cả nước triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên. Hàng nghìn buổi truyền thông trực tiếp tại trường học đã được tổ chức; hàng trăm tài liệu, video, bài giảng, và sản phẩm truyền thông đã được biên soạn, phổ biến rộng rãi; nhiều cuộc thi, chương trình ngoại khóa, mô hình “Trường học không khói thuốc” được duy trì thường xuyên.

Bộ GDĐT cũng đã tổ chức các lớp tập huấn sử dụng Tài liệu hướng dẫn giáo dục lồng ghép nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá trong bài giảng môn học và hoạt động giáo dục cấp Trung học phổ thông cho giáo viên tại các địa phương. Những hoạt động này đã góp phần đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, giúp giáo viên có thêm công cụ, kỹ năng để truyền tải kiến thức về phòng, chống tác hại của thuốc lá một cách sinh động, gần gũi và hiệu quả hơn tới học sinh, sinh viên.

Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho thấy tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên giảm đáng kể: ở nhóm 13–17 tuổi giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019; ở nhóm 13–15 tuổi giảm từ 2,5% năm 2014 xuống còn 1,9% năm 2022.

Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tuy nhiên, những thành tựu này đang có nguy cơ bị phá bỏ bởi sự gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, đặc biệt trong giới trẻ.

Ở thanh thiếu niên 13–17 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; ở nhóm 13–15 tuổi, tỷ lệ này đã tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đáng lưu ý, ở nữ giới từ 11–18 tuổi, theo kết quả sơ bộ điều tra tại 11 tỉnh, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã đạt 4,3% năm 2023.

Những con số trên cho thấy, nếu chúng ta không có các biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt để ngăn chặn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các kết quả đạt được trong hơn một thập kỷ qua có thể bị xóa bỏ.

Trong thời gian tới, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá – Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Báo Giáo dục và thời đại cùng các bộ, ngành và địa phương để mở rộng các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong trường học thông qua việc hỗ trợ xây dựng tài liệu giảng dạy, chương trình đào tạo kỹ năng tuyên truyền cho giáo viên, nhân rộng các mô hình trường học không khói thuốc, đồng thời đẩy mạnh truyền thông đa nền tảng nhằm giúp học sinh, sinh viên dễ dàng tiếp cận thông tin chính xác, khoa học và gần gũi hơn.