Tư duy thiết kế ở doanh nghiệp khởi nghiệp

Khởi nghiệp sáng tạo là hành trình mang tính bất định và mạo hiểm, do đó, tư duy thiết kế được xem như “vũ khí” giúp doanh nghiệp tự tin hơn, hình dung rõ ràng hơn tiến trình một sản phẩm hay giải pháp mới được tạo ra và thử nghiệm trên thị trường. Xoay quanh nội dung này, phóng viên Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trao đổi với bà Dương Tường Nhi - Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Tạo động lực - IIC, Sáng lập Cộng đồng Design Thinking - Tech fest VN.

- Thưa bà, Design Thinking - Tư duy thiết kế - phương pháp giải quyết vấn đề với cách tiếp cận sáng tạo. Đối với những doanh nghiệp khởi nghiệp truyền thống thì tư duy thiết kế giữ vai trò quan trọng thế nào trong việc hỗ trợ họ khởi nghiệp?

Đối với các doanh nghiệp đã có chỗ đứng bền vững trên thị trường sẽ không dễ có sự đổi mới bứt phá cũng bởi vì tâm lý “bền vững” và khả năng quản lý rủi ro cao.

Tư duy thiết kế giúp phát triển các ý tưởng của tập thể, giúp cho các thử nghiệm mới giảm nhiều rủi ro nhờ quá trình đồng cảm (empathy) người dùng, lấy người dùng làm trung tâm, có thể dự đoán những gì khách hàng muốn trước khi họ nhận ra điều đó. Hơn nữa, tư duy thiết kế giúp hiểu được động lực của thị trường nhờ việc nghiên cứu sâu và rộng thị trường tương lai. Đây là phương pháp thúc đẩy đổi mới, nâng cao trải nghiệm của người dùng và dẫn đến thành công kinh doanh đặc biệt.

IBM là một ví dụ điển hình của một tập đoàn lớn đã áp dụng thành công tư duy thiết kế để thúc đẩy đổi mới và chuyển đổi hoạt động kinh doanh. Hành trình tư duy thiết kế của IBM bắt đầu với sứ mệnh tái tạo các giải pháp phần mềm doanh nghiệp. Công ty đã chuyển từ trọng tâm lấy sản phẩm làm trung tâm sang lấy người dùng làm trung tâm. Thay vì chỉ dựa vào các thông số kỹ thuật, IBM bắt đầu bằng cách đồng cảm với khách hàng. Bên cạnh đó, các nguyên tắc tư duy thiết kế được nhúng sâu vào văn hóa của công ty.

- Thực tế cho thấy, khối doanh nghiệp truyền thống thường khó sáng tạo, đổi mới hoặc chậm so với doanh nghiệp khởi nghiệp – Startup, bà có thể chia sẻ lý do vì sao?

Chiến lược của các doanh nghiệp truyền thống thường tập trung vào khai thác sản phẩm cốt lõi, tối ưu và có đổi mới nhưng không liên tục. Với tư duy khai thác thị trường, lãnh đạo, văn hoá, năng lực, cơ cấu phân cấp, nhiệm vụ, các hoạt động đều tập trung vào mục tiêu bán hàng và lợi nhuận.

Các startup làm việc với tinh thần khởi nghiệp, tư duy khám phá, với chiến lược đối mới và phát triển tạo ra văn hoá của tốc độ, linh hoạt, thử nghiệm, chấp nhận rủi ro. Startup dễ tạo ra các sản phẩm mới và nhanh chóng thích ứng với sự thay đổi của thị trường, đổi mới đột phá nhờ tầm nhìn xa và cơ cấu thích ứng, linh hoạt.

Sự khác nhau hoàn toàn từ tư duy đến chiến lược tạo nên sự khác biệt trong cách quản lý, vận hành và thực hiện mục tiêu và năng lực của doanh nghiệp và start up.

- Sự sáng tạo cần một quá trình thay đổi cách nghĩ, cách sống và hành động của mỗi người trong công việc, cuộc sống. Theo bà, làm thế nào để một doanh nghiệp truyền thống có thể phát triển năng lực sáng tạo, đổi mới?

Doanh nghiệp cần một quá trình chuyển đổi mạnh mẽ, thay đổi tư duy từ cách giải quyết vấn đề truyền thống sang cách tiếp cận sáng tạo lấy con người làm trung tâm. Cách tiếp cận sáng tạo với tư duy thiết kế không chỉ thúc đẩy sự đổi mới mà còn tạo ra văn hóa cộng tác và học tập liên tục.

Đổi mới bao gồm việc thách thức hiện trạng, suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ và chấp nhận rủi ro được tính toán để thúc đẩy tiến bộ và đạt được kết quả đột phá. Xây dựng văn hóa đổi mới là yếu tố quan trọng nhất để doanh nghiệp truyền thống có thể phát huy sự sáng tạo. Để tạo ra nền văn hóa đổi mới, đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp cần tiên phong như là những nhân vật chủ chốt.

Họ cần có khả năng tạo ảnh hưởng, tạo tác động và là hình mẫu cho sự đổi mới. Họ cùng nhau tạo ra một môi trường thúc đẩy sự sáng tạo trong tập thể, ủng hộ những người táo bạo, tin vào sự xuất sắc, cam kết công bằng. Mọi người cùng cam kết xây dựng nơi làm việc đặc biệt: sự dũng cảm, dám nói, dám thử nghiệm và được phép thất bại.
Khi tư duy thiết kế tạo nên văn hoá của sự cộng tác, đồng sáng tạo, là cách tư duy, cách sống, cách làm trong mọi vấn đề cần giải quyết thì việc sáng tạo đổi mới sẽ trở nên dễ dàng.

- Trân trọng cảm ơn bà!