V. Zelensky - lựa chọn đúng đắn của người Ukraine?

>> Ukraine sẽ trở lại bằng “tư tưởng Zelensky”?

Ngày 21/4/2019, diễn viên hài trẻ tuổi Volodymyr Zelensky đã đánh bại đối thủ chính trị kỳ cựu Petro Poroshenko, giành chiếc ghế Tổng thống Ukraine trong sự hoài nghi của giới quan sát toàn cầu lúc ấy.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Poroshenko nhiều lần cố gắng thuyết phục người Ukraine rằng đây là cuộc bầu cử thực tế, chứ không phải là bộ phim, người đứng đầu đất nước cần nhiều phẩm chất hơn là sự hài hước và gần gũi.

Các nhà chính trị học giải thích sự thành công của ông Zelensky theo hướng khác, trong bầu không khí ngột ngạt, bất ổn kéo dài, cử tri mất niềm tin hoàn toàn với những nhân vật dày dặn kinh nghiệm chính trường. Ông Oleksandr Paskhave, cựu Cố vấn Tổng thống Ukraine cho rằng: “về cơ bản người dân bỏ phiếu chống lại Poroshenko chứ không phải ủng hộ ông Zelensky”.

Xảy ra sự kiện ngày 24/2/2022, quân Nga tràn qua biên giới tấn công thủ đô Kiev từ phía Bắc. Đây là một tuần đầu tiên thử thách khủng khiếp với ông Zelensky và nội các. Không một nhà lãnh đạo phương Tây nào đáp lại lời kêu gọi hỗ trợ của Ukraine. Phía Mỹ sẵn sàng bảo đảm để ông Zelensky rời khỏi Ukraine an toàn.

Tuy nhiên, ông Zelensky ở lại Kiev và đẩy lùi cuộc tấn công có tính bước ngoặt của lực lượng Nga, giúp vai trò của ông tăng vọt. Một cuộc thăm dò vào tháng 7/2022 cho thấy 65% người dân ở Ukraine tin rằng ông Zelensky là người phù hợp nhất để dẫn dắt đất nước đến chiến thắng. Hơn 80% số người được hỏi mô tả ông Zelensky là người thông minh, mạnh mẽ và trung thực.

Dưới sự hỗ trợ mạnh mẽ của phương Tây, Tổng thống Zelensky đã đưa cuộc chiến tranh về thế cân bằng, giằng co; tạo ra các bất lợi cho người đồng cấp phía Nga. Đồng thời, ông đã dẫn dắt toàn bộ đất nước ngả hẳn về phương Tây, gây ra mối thù không dễ dàng hóa giải với Nga.

>> Lời ai oán muộn màng của ông Zelensky

Chiến tranh rồi sẽ khép lại, ông Zelensky sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn. Đáng chú ý, người Ukraine không hoàn toàn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Zelensky thời hậu chiến. Trong cùng một cuộc thăm dò vào tháng 7/2022, 55% người được khảo sát lựa chọn ông Zelensky là người tốt nhất để lãnh đạo công cuộc tái thiết đất nước thời hậu chiến - một tỷ lệ khá khiêm tốn tại đất nước thuộc nhóm đông dân ở châu Âu.

Để vượt qua những nghi ngại tiềm ẩn này, ông Zelensky sẽ phải xây dựng lại và củng cố không chỉ các thành phố và cơ sở hạ tầng của Ukraine mà còn cả nền dân chủ của nước này. Ông cũng sẽ cần phải tôn trọng các quy tắc và tinh thần của hiến pháp Ukraine. Khả năng của ông Zelensky để đáp ứng những thách thức này sẽ quyết định số phận của đất nước ông và tương lai của nền dân chủ.

Chiến sự Nga- Ukraine đang diễn ra và khuynh hướng mới của Ukraine cũng là thách thức với Tổng thống Zelensky. Chẳng hạn, tư cách thành viên EU sẽ yêu cầu một sự điều chỉnh lớn đối với hệ thống kinh tế Ukraine. Nó cũng sẽ buộc Kiev phải thực hiện các bước để loại bỏ tham nhũng, đòi hỏi phải cải cách sâu rộng hệ thống luật pháp.

Những cải cách như vậy sẽ gây áp lực lên cả công dân bình thường và đặc biệt động chạm lợi ích của giới tinh hoa. Do đó, những nguy cơ của việc quay trở lại nền chính trị bảo trợ như truyền thống là có thật. Cải cách sâu rộng, hòa nhập vào châu Âu hay trở thành bãi chiến trường của phe nhóm, bất ổn, phục vụ mục đích cạnh tranh “địa chính trị”?