Vì sao Mỹ “mềm tay” với Cuba?

>> Cuba và những vấn đề của CNXH Mỹ Latin

Tháng 3/2016, Tổng thống Mỹ B. Obama thực hiện chuyến thăm 3 ngày lịch sử đến Cuba, vì ông là người đầu tiên đến nước này kể từ cuộc cách mạng 1959 gây mâu thuẫn sâu sắc với Washington.

Chuyến công du này khiến thế giới yêu chuộng hòa bình hữu nghị mừng như "mở cờ trong bụng". Có lẽ nào kể từ đây, xung đột ý thức hệ, địa chính trị giữa gia đình Castro và nhiều đời Tổng thống Mỹ sẽ được hóa giải?

Rất tiếc, lúc đó ông Obama đã vào cuối nhiệm kỳ thứ 2, ông hết cơ hội làm điều gì đó để lại ấn tượng sâu sắc hơn trong lòng người dân Cuba nói riêng và khu vực Mỹ Latin nói chung.

Một buổi tối, ông Obama cùng gia đình tản bộ tham quan khu phố cổ ở thủ đô Havana, dưới cơn mưa nhiệt đới. Một người dân Cuba hô to “đả đảo lệnh cấm vận”, vị Tổng thống Mỹ mỉm cười và giơ tay vẫy chào đáp trả.

Đến hôm nay, nụ cười ấy vẫn chưa thể giải mã, lúc ấy ông Obama liệu có nghĩ đến lệnh cấm vận suốt 54 năm đã xiềng xích một đất nước bé nhỏ, xinh đẹp, kiên gan bền chí sống cách lãnh thổ nước Mỹ 160km?

Ông Trump thay ông Obama, thực thi chính sách đối lập với đảng Dân chủ, bồi thêm lệnh cấm vận nhằm vào Havana. Điều này khiến vấn đề Cuba bị lãng quên, trong khoảng thời gian này, gia tộc Castro đã chuyển giao quyền lực, trẻ hóa lãnh tụ tối cao, bắt đầu cải cách rất đáng chú ý.

Mới đây, Nhà trắng thông qua quyết định nới lỏng cấm vận tài chính và đi lại đến Cuba. Lý do được nêu ra bởi người phát ngôn Bộ ngoại giao Mỹ là “tạo điều kiện cho người dân Cuba theo đuổi cuộc sống không phải chịu “sự đàn áp của chính phủ”.

Người Mỹ luôn như vậy, không mấy thân thiện với những chế độ mà họ xem là “độc tài” như cách họ e ngại Triều Tiên, quyết tâm đẩy lùi Putin và thực hiện cách mạng màu khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên, động thái “mềm tay” với Cuba có đơn giản như thế?

Thứ nhất, dẫu sao chính sách của đảng Dân chủ vẫn “mềm mại” hơn đảng Cộng hòa, chủ trương liên minh, hợp tác hơn là chia rẽ, thù địch. Nhà trắng tìm mọi cách nối lại quan hệ với các tổ chức quốc tế; tái đàm phán với cựu thù Iran, Venezuela thì nới cấm vận Cuba cũng dễ hiểu.

Thứ hai, trong giai đoạn này, nước Mỹ cần thể hiện thái độ thân thiện, hữu hảo để tô điểm thêm tính chính nghĩa cho nhiệm vụ tích cực viện trợ Ukraine - với lý do bảo vệ hòa bình, ủng hộ luật pháp quốc tế.

Thứ ba, thế giới hiện rất nhạy cảm, bất kỳ hành động “chướng tai gai mắt” nào cũng rất dễ bị tiếng nói tiến bộ tấn công vùi dập. 

Cuối cùng, Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - ASEAN vừa tổ chức ở Washington, bản chất là dựng thêm vây cánh, mở rộng mạng lưới đồng minh ở châu Á - Thái Bình Dương, phục vụ lợi ích cốt lõi của Mỹ. Tất yếu, các nước dự Hội nghị không khỏi phân vân. Tỏ thái độ thân thiện với Cuba có lẽ nào là thông điệp tốt đẹp, rằng, người Mỹ không hề muốn xa cách, lạnh lùng?