Vì sao Viện Virus Vũ Hán tiếp tục là tâm điểm điều tra nguồn gốc SARS-CoV-2?

Phòng thí nghiệm thuộc Viện Virus học Vũ Hán thuộc nhóm các phòng thí nghiệm an ninh nhất thế giới, được xếp hạng an toàn sinh học cấp độ 4 (BSL4). Nơi này được thiết kế để đảm bảo hoạt động nghiên cứu được an toàn ngay cả với các vi khuẩn và virus nguy hiểm, có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng chưa có cách điều trị hoặc phòng ngừa.

Các phòng sạch ở đây có hệ thống lọc HVAC kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, giới hạn nhiễm khuẩn, áp suất… để virus không thể thoát ra ngoài qua đường không khí. Nước thải được xử lý với hóa chất và nhiệt độ cao không có sinh vật nào sống sót. Nghiên cứu viên được tập huấn kỹ về quy trình an toàn và luôn phải mặc đồ bảo hộ phòng độc.

Theo nghiên cứu của một số nhà khoa học độc lập, chưa có tiêu chuẩn quốc tế ràng buộc nào về an toàn, an ninh và trách nhiệm với các mầm bệnh với các phòng thí nghiệm, trong đó có phòng thí nghiệm tại Vũ Hán. Sự cố ngoài ý muốn có thể xảy ra ngay cả ở những cơ sở cấp cao nhất, và thường xuyên hơn ở hàng ngàn phòng thí nghiệm trang bị kém hơn.

Lynn Klotz, nhà khoa học cấp cao tại Trung tâm Kiểm soát và không phổ biến vũ khí đã cảnh báo về đe dọa từ các phòng thí nghiệm sinh học trong nhiều năm. Theo ông, "sai sót do con người chiếm hơn 70% các lỗi trong các phòng thí nghiệm". Chính vì vậy, vẫn còn tồn tại khả năng virus SARS-CoV-2 bị rò rỉ ra bên ngoài.

Mặt khác, phòng thí nghiệm Vũ Hán chỉ cách khu chợ hải sản Hoa Nam, nơi ghi nhận những ca nhiễm Covid-19 đầu tiên chỉ 25-30 km. Điều này cũng dấy lên lo ngại về việc những ca nhiễm Covid-19 có thể được bắt đầu từ phòng thí nghiệm và lan ra chợ hải sản Hoa Nam.

Bên cạnh đó, việc thiếu một chuỗi đột biến trong chủng virus gây Covid-19 cho thấy một loại Corona virus đã biến đổi gen được tạo ra trong phòng thí nghiệm. Không giống như các mầm bệnh mới trước đây, SARS-CoV-2 đã sẵn sàng thích nghi trong cơ thể con người mà không cần đột biến.

Khi một số quan chức Mỹ đọc các báo cáo được công bố về các loại nghiên cứu mà phòng thí nghiệm tại Vũ Hán đang tiến hành, giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm đã thu hút nhiều sự quan tâm hơn. Mùa thu năm 2020, cộng đồng tình báo Hoa Kỳ đã có được thông tin rằng ba nhân viên tại phòng thí nghiệm Vũ Hán đã bị ốm vào tháng 11/2019 với các triệu chứng tương tự như Covid-19.

Bên cạnh đó, cũng có một số thông tin rằng quân đội Trung Quốc đã tiến hành các thí nghiệm tại phòng thí nghiệm tại Viện Virus Vũ Hán trong nhiều năm. Điều đó cũng tăng thêm sự tập trung vào lý thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm.

Giới quan sát nhận định, việc phòng thí nghiệm tại Viện Virus Vũ Hán vẫn trở thành tâm điểm điều tra phần lớn xuất phát từ phản ứng của chính phủ Trung Quốc đối với sự bùng phát dịch bệnh. Thêm vào đó, các quan chức Trung Quốc dường như quan tâm đến việc ngăn chặn các cuộc điều tra hơn là hỗ trợ nhóm chuyên gia đến từ Tổ chức Y tế Thế giới. Họ cũng đã ngăn các bác sĩ và nhà báo không đưa tin về sự lây lan của virus khi chúng xuất hiện lần đầu ở các bệnh nhân tại bệnh viện ở Vũ Hán vào tháng 12/2019.

Mặc dù vậy, không điều gì kể trên kết luận chắc chắn rằng Covid-19 đã rò rỉ từ phòng thí nghiệm. Cho đến nay, không có bằng chứng khoa học nào ủng hộ khả năng tự nhiên hoặc sự cố trong phòng thí nghiệm làm nảy sinh đại dịch. Chính vì vậy, như nhà phân tích người Mỹ Chris Meekins nhận định, có khả năng sẽ phải mất nhiều năm để làm sáng tỏ nguồn gốc của dịch Covid-19.