Việt Nam cần giải quyết rào cản về thủ tục hành chính

Trình bày tại “Diễn đàn Chính sách thúc đẩy đầu tư, phát triển bền vững ĐBSCL” chiều 27/03/2025, ông Matsumoto - Trưởng đại diện của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) chi nhánh TP HCM, Phó Chủ tịch Hiệp hội các Thành phố thương mại Nhật Bản chia sẻ cách các công ty Nhật Bản nhìn nhận Việt Nam và làm thế nào để Việt Nam có thể thu hút thêm đầu tư, dựa trên kết quả khảo sát thường niên của JETRO.

Theo ông Matsumoto, trong 5 năm qua, Việt Nam là điểm đến của việc chuyển dời cơ sở sản xuất của Nhật Bản từ Trung Quốc. Trong số 176 dự án chuyển từ Trung Quốc, Việt Nam chiếm khoảng một nửa, tức 90 dự án, con số lớn nhất trong các nước ASEAN. Tương tự, số lượng dự án chuyển giao sản xuất từ Nhật Bản cũng cao nhất với 106 dự án. Điều này cho thấy, sự quan tâm lớn của các công ty đối với Việt Nam. Khoảng 60% công ty báo cáo mức độ chuyển giao từ 1 đến 50%.

JETRO cũng tiến hành khảo sát các công ty đang hoạt động ở mỗi quốc gia ASEAN về kế hoạch mở rộng trong một hoặc hai năm tới. Tỷ lệ công ty cho biết họ sẽ mở rộng là 56,1% ở Việt Nam, cao nhất trong ASEAN. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tỷ lệ này đã giảm trong hai năm liên tiếp.

Trong khảo sát, 48,1% công ty sản xuất trả lời rằng họ sẽ mở rộng và tỷ lệ công ty trong ngành phi sản xuất là 63,2%. Tuy nhiên, trong số các nhà sản xuất, tỷ lệ công ty trong ngành thiết bị điện và điện tử và ngành giao thông vận tải đã tăng hơn 20 điểm so với năm trước. Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa hai khu vực công nghiệp.

Lý do mở rộng và kết quả hàng đầu cho cả ngành sản xuất và phi sản xuất đều là mở rộng nhu cầu thị trường địa phương và tăng xuất khẩu. Có rất nhiều công ty Nhật Bản đang xem xét Việt Nam. Và trong khi JETRO có 76 văn phòng trên toàn thế giới, văn phòng tại TP HCM là văn phòng được ghé thăm nhiều thứ hai, với bốn hoặc năm công ty Nhật Bản ghé thăm văn phòng mỗi ngày.

Tuy nhiên, để giải thích việc tỷ lệ mở rộng suy giảm trong 2 năm vừa qua, ông Matsumoto cho biết, trong khi ưu điểm bao gồm quy mô và tiềm năng thị trường lớn, chi phí lao động thấp và điều kiện chính trị và xã hội ổn định, thì rủi ro bao gồm thủ tục hành chính phức tạp, hệ thống pháp luật chưa phát triển và hoạt động không rõ ràng. Đặc biệt, những rủi ro này cao hơn mức trung bình của ASEAN hơn 20 điểm, khiến Việt Nam trở thành một môi trường rất thách thức.

Cũng theo ông Matsumoto, trong 5 năm qua, khi lợi nhuận giảm, rủi ro tăng lên và các công ty Nhật Bản tin rằng sự suy giảm về sức hấp dẫn của Việt Nam đã dẫn đến sự suy giảm trong ý định mở rộng. Tuy nhiên, việc nhiều công ty tiếp tục ghé thăm văn phòng của JETRO cho thấy sự quan tâm vẫn còn cao. Nhưng tại thời điểm này, JETRO tin rằng họ đang trì hoãn quyết định đầu tư do thiếu tiến bộ trong các thủ tục hành chính.

Nói cách khác, nếu những vấn đề này có thể được giải quyết chủ động ở cấp chính quyền địa phương, có thể thu hút được nhiều công ty Nhật Bản đang chờ đợi xem điều gì sẽ xảy ra. Các vấn đề mà chính quyền địa phương có thể giải quyết, chẳng hạn như các trường hợp mà nhiều thủ tục bị bỏ ngỏ hàng tháng trời, là những vấn đề mà chính quyền địa phương có thể giải quyết.

“Các công ty Nhật Bản đặc biệt lựa chọn mục tiêu đầu tư của họ từ góc độ dài hạn vì họ sẽ lắp đặt các cơ sở sản xuất lớn. Thái độ hợp tác của chính quyền địa phương là rất quan trọng. Từ quan điểm này, người ta thường nói rằng các thủ tục khác nhau được quy định bởi luật pháp và nếu có vấn đề thì nên tham khảo ý kiến của chính phủ trung ương, nhưng điều quan trọng là phải có thái độ hợp tác để giải quyết những vấn đề đó”, ông Matsumoto nhấn mạnh.

Đồng thời, ông cũng cho biết, theo số liệu của JETRO, trong 10 năm qua, tỷ lệ mua sắm tại địa phương ở Việt Nam thấp hơn so với các nước ASEAN khác. Tuy tỷ lệ này đang cải thiện từng bước nhưng so với các nước ASEAN khác vẫn còn thấp. Vì vậy, để tăng tỷ lệ mua sắm tại địa phương, điều đặc biệt quan trọng là phải thúc đẩy ngành công nghiệp địa phương để thu hút các công ty sản xuất.

“Vấn đề mà Việt Nam hiện đang phải đối mặt và vấn đề lớn nhất là thủ tục hành chính thông suốt, đây là cách tốt nhất để thu hút đầu tư”, ông Matsumoto kết luận.