Xe điện siêu nhỏ Trung Quốc xâm chiếm Châu Âu

Những chiếc xe điện siêu nhỏ (NEV) của Trung Quốc đang tràn ngập châu Âu vì sự tiện lợi và đặc biệt là giá siêu rẻ. Xe NEV vốn được thiết kế để đi lại trong thành phố với tốc độ thấp. Các mẫu xe ba bánh cơ bản nhất, không bao gồm chi phí vận chuyển, có thể bán với giá dưới 1.000 EUR (1.090 USD), trong khi xe mini bốn bánh có giá từ 8.000–20.000 EUR (8.720–21.800 USD).

Không giống như ở Trung Quốc, nơi NEV thường được gắn với những người lái xe lớn tuổi, thì người mua ở châu Âu bao gồm cả những người trẻ tuổi. Trong một số gia đình trung lưu, cha mẹ mua NEV cho con cái tuổi teen của họ vì nó thiết thực và giá cả phải chăng để đi học. Chi phí thấp, dễ lái và đủ điều kiện hợp pháp cho những người lái xe trẻ tuổi khiến chúng đặc biệt hấp dẫn ở những khu vực mà các lựa chọn phương tiện giao thông công cộng còn hạn chế.

Nhu cầu về NEV của Trung Quốc đã tăng vọt trong nửa đầu năm 2024, với đơn đặt hàng tại Hoa Kỳ tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Nhưng bất chấp sự tăng trưởng này, châu Âu vẫn là mục tiêu chính của các công ty làm NEV trong việc mở rộng toàn cầu.

Đồng thời, khi các quy định của Trung Quốc dần thắt chặt, hạn chế việc sử dụng NEV ở khu vực thành thị, thì các nhà sản xuất trong nước chuyển sang đẩy nhanh việc thâm nhập vào thị trường nước ngoài. Chỉ trong một năm, số lượng các công ty Trung Quốc tham gia vào cuộc đua xuất khẩu NEV đã tăng gấp bội, trong khi các nhà sản xuất ô tô châu Âu lâu đời cũng bắt đầu phải đầu tư vào phân khúc này.

Châu Âu là điểm nóng mới

Châu Âu đã nổi lên thành một thị trường đặc biệt hứa hẹn cho NEV, nhất là khi được thúc đẩy bởi các chính sách điện khí hóa mạnh mẽ. Vào năm 2022, Liên minh Châu Âu đã chính thức xác nhận lệnh cấm bán xe chạy bằng xăng mới vào năm 2035, chỉ cho phép bán xe điện chạy bằng pin và xe chạy bằng nhiên liệu điện (e-fuel) sau ngày đó.

Sự thay đổi chính sách này đã trực tiếp thúc đẩy nhu cầu về xe điện trên khắp châu Âu. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA), doanh số bán xe điện và xe hybrid thuần túy đã tăng đáng kể vào tháng 1 năm 2024, với xe điện chiếm gần 17% thị trường, trong khi xe chạy bằng xăng tiếp tục mất thị phần.

Ở Trung Quốc, NEV được coi là khác biệt với xe điện và được phân loại riêng. Tuy nhiên, ở châu Âu, không có sự phân biệt như vậy. Thay vào đó, NEV được phân loại theo loại xe bốn bánh, nghĩa là chúng có nhiều quyền sử dụng đường giống như các loại xe điện khác. Một lợi thế không hề nhỏ.

Do những rào cản gia nhập tương đối thấp, nhiều tài xế NEV ở châu Âu là thanh thiếu niên. Ở những vùng nông thôn có phương tiện giao thông công cộng hạn chế, các trường học thường cung cấp xe buýt đưa đón. Nhưng nhiều người muốn chủ động hơn trong việc di chuyển, thế nên các bậc phụ huynh châu Âu ngày càng coi NEV là giải pháp thiết thực cho nhu cầu đi lại của con em họ.

Ngoài khả năng tiếp cận, kích thước nhỏ gọn và khả năng cơ động của NEV khiến chúng trở nên lý tưởng cho những con phố hẹp ở châu Âu. Ở những thành phố như Madrid, nơi các khu vực trung tâm thành phố đầy những con đường một chiều và các đại lộ chính thường chỉ rộng hai làn, những chiếc xe nhỏ hơn là sự lựa chọn tự nhiên. Những chiếc xe nhỏ gọn từ lâu đã được ưa chuộng ở châu Âu vì lý do này.

Theo dữ liệu từ CarSalesBase, vào năm 2019, xe siêu nhỏ chiếm 7,7% tổng doanh số bán xe mới ở châu Âu, so với chỉ 0,5% ở Hoa Kỳ và 0,3% ở Trung Quốc. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã phục vụ thị trường này trong nhiều thập kỷ. Ví dụ, Fiat đã giới thiệu một chiếc xe siêu nhỏ hai chỗ ngồi vào năm 1955 được thiết kế cho môi trường đô thị đông đúc của châu Âu, một thiết kế rất giống với xe NEV hiện đại của Trung Quốc. Vào năm 2023, Fiat đã hồi sinh mẫu xe này dưới dạng xe điện dưới tên gọi Topolino, với giá khởi điểm là 7.544 EUR (8.223 USD).

Tuy nhiên, NEV phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt không chỉ từ các đối thủ Trung Quốc mà còn từ các loại xe siêu nhỏ của châu Âu được hưởng lợi từ sự công nhận hợp pháp và thói quen tiêu dùng ăn sâu. Với các hãng sản xuất ô tô lâu đời hiện đang đầu tư vào phân khúc này, các nhà sản xuất NEV của Trung Quốc có thể phải vật lộn để duy trì thành công lâu dài ở nước ngoài.

Thách thức

Trong khi nhu cầu về NEV đang tăng lên, các nhà sản xuất Trung Quốc phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng - không chỉ từ các nhà xuất khẩu Trung Quốc mà còn từ các thương hiệu châu Âu có vị thế pháp lý mạnh hơn và được người tiêu dùng tin tưởng từ lâu.

Một báo cáo gần đây của ngành ước tính rằng vào năm 2023, thị trường NEV toàn cầu được định giá khoảng 62,64 tỷ Nhân dân tệ (8,8 tỷ USD) và dự kiến ​​sẽ đạt 79,45 tỷ Nhân dân tệ (11,1 tỷ USD) vào năm 2029, tăng trưởng với tốc độ kép hàng năm là 3,3%.

Mặc dù có ít rào cản pháp lý hơn ở EU so với Trung Quốc, NEV xuất khẩu vẫn phải đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn tối thiểu, bao gồm dây an toàn, cần gạt nước kính chắn gió và đèn pha. Nhiều xe cần phải sửa đổi trước khi có thể tuân thủ các quy định về an toàn của châu Âu, vì thị trường NEV trong nước của Trung Quốc từ lâu đã thiếu các tiêu chuẩn thống nhất.

Hiện tại, hầu hết các nhà sản xuất NEV của Trung Quốc sản xuất xe trong nước và lắp ráp ở nước ngoài để bán ra quốc tế. Hoạt động phân phối phần lớn do các đối tác nước ngoài đảm nhiệm, họ lấy trung bình 5% giá bán lẻ.

Ngoài châu Âu, một số công ty Trung Quốc cũng đang nhắm đến các thị trường mới nổi với ít quy định hơn. Ví dụ, Levdeo đã hợp tác với một công ty Ethiopia để xuất khẩu hàng nghìn xe NEV sang châu Phi, nơi mà, giống như ở châu Âu, khách hàng mục tiêu là những tài xế trẻ có ý thức về ngân sách.

Mặc dù có sự nhiệt tình ban đầu ở thị trường nước ngoài, thành công lâu dài vẫn chưa được đảm bảo. NEV vẫn là xe giá rẻ, khiến chúng có tính cạnh tranh cao nhưng khó có thể duy trì như một doanh nghiệp lâu dài.

Lợi thế sản xuất của Trung Quốc là không thể phủ nhận, nhưng giá cả không đủ để đảm bảo thành công ở nước ngoài. Trong khi NEV có thể được ưa chuộng ở châu Âu và các thị trường quốc tế khác, tương lai của chúng trong bối cảnh ô tô toàn cầu vẫn còn chưa chắc chắn.