Xoay trục sang châu Phi, Mỹ đang toan tính gì?

Vừa qua, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã thực hiện 4 cuộc điện đàm lần lượt với người đồng cấp Nam Phi, sau đó là Chủ tịch Liên minh châu Phi (AU), thứ ba là Ethiopia và gần đây nhất là với ông Rui Figueosystemo, Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng của Cape Verde.

Trong cuộc điện đàm này, Ngoại trưởng Blinken cho biết, Mỹ coi trọng tình bạn với Cape Verde, đồng thời bày tỏ hy vọng thúc đẩy các ưu tiên chung, mở rộng quan hệ thương mại và tăng cường quan hệ đối tác an ninh giữa Washington và Praia.

Cộng hòa Cape Verde là một đảo quốc nhỏ ngoài khơi, nằm ở bờ biển phía Tây châu Phi với dân số khoảng 550.000 người và có vị trí tiếp nhiên liệu trên biển và hàng không quan trọng.

Trong lịch sử, Mỹ và Cape Verde đã thiết lập mối quan hệ từ thế kỷ XVIII. Các tàu hải quân và cảnh sát biển Mỹ cũng thường xuyên đến thăm các hòn đảo lân cận. Vào năm 2017, hai nước đã ký kết một thỏa thuận quân sự, cho phép lính Mỹ có thể đi vào lãnh địa của Cape Verde.

Giới phân tích đánh giá, có được ảnh hưởng ở quần đảo này sẽ là một chiến thắng địa chính trị cho Washington hoặc Bắc Kinh. Trước đó, Trung Quốc đã hỗ trợ tiền mặt cho Cape Verde xây dựng phủ Tổng thống, khu phức hợp chính phủ và sân vận động bóng đá ở Cape Verde. Bắc Kinh cũng đã tài trợ cho quốc gia này 60 triệu USD nhằm nâng cấp một trường đại học trong năm nay.

Do đó, việc Ngoại trưởng Blinken lựa chọn Praia là một trong những nước đầu tiên để thực hiện cuộc gọi trao đổi là dấu hiệu cho thấy, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đang dần cạnh tranh với Trung Quốc tại khu vực này.

Các Nghị sĩ Mỹ cho rằng, quan hệ chặt chẽ với các nước châu Phi sẽ là chìa khóa để Mỹ đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Mitt Romney nói trong phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện rằng, vị trí địa lý của Cape Verde có ý nghĩa chiến lược to lớn đối với bất kỳ nước nào đang cân nhắc thương mại hàng hải, hoặc thậm chí có thể cả hải quân.

Mặc dù châu Phi không hoàn toàn tách khỏi tầm ảnh hưởng của Hoa Kỳ dưới thời chính quyền Trump, tuy nhiên, mục tiêu “Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại” của Cựu Tổng thống đã làm suy yếu mối quan này.

Không nhiều nhà lãnh đạo châu Phi có thể đến thăm Washington trong thời gian ông Trump cầm quyền, ngoại trừ Tổng thống Nigeria Muhammadou Bohari, và bản thân ông Trump cũng không tiến hành bất kỳ chuyến thăm nào tại khu vực này.

Nhưng với Tổng thống Joe Biden, ông đang đẩy mạnh việc củng cố lại các mối quan hệ ngoại giao với các quốc gia châu Phi. Trong thông điệp gửi các nhà lãnh đạo khi họ chuẩn bị hội tụ tại Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Phi lần thứ 34, Tổng thống Biden khẳng định cam kết xây dựng lại các mối quan hệ với các đối tác trên toàn thế giới và tái tương tác với các tổ chức quốc tế như Liên minh châu Phi.

“Hoa Kỳ sẵn sàng trở thành đối tác của các quốc gia, trong tình đoàn kết, hỗ trợ và tôn trọng lẫn nhau”, ông Biden nhấn mạnh.

Theo Alyssa Harvie, trợ lý tại Trung tâm Châu Phi thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, Tổng thống Biden có mối quan hệ cá nhân chặt chẽ với các thành viên ủng hộ châu Phi trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nơi ông từng giữ chức Chủ tịch. Điều này cũng sẽ mang lại lợi thế cho Châu Phi khi chính quyền Mỹ thiết lập các chính sách đối ngoại của mình.

“Tổng thống Biden có nhiều kinh nghiệm đối ngoại - bao gồm cả chính sách ngoại giao Mỹ-Phi - hơn bất kỳ người tiền nhiệm nào của ông. Mặt khác, những ưu tiên chính sách quan trọng của ông Biden hiện nay cũng sẽ mang lại lợi ích cho các nước châu Phi. Chính vì vậy, Mỹ sẽ nhanh chóng thiết lập lại tầm ảnh hưởng tại châu lục này”, bà nhận định.