Gửi bình luận
Chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với EU có nguy cơ gây ra cuộc chiến thương mại lớn, tác động tiêu cực đến kinh tế toàn cầu.
Ngày 23/5/2025, ông Trump tuyên bố sẽ đánh thuế 50% đối với hàng hóa nhập khẩu từ EU có hiệu lực từ ngày 1/6/2025, vì không có tiến triển trong đàm phán. Đến ngày 26/5, ông Trump cho biết chính sách này sẽ hoãn đến ngày 9/7/2025 sau khi thảo luận với Chủ tịch EU Ursula von der Leyen, tức hai bên có hơn một tháng đàm phán.
Tổng kim ngạch thương mại trong năm 2024 giữa EU với Mỹ đạt mức 976 tỷ USD, chiếm tỷ trọng lớn nhất của thương mại Mỹ lên tới 18,3%. Đặc biệt, Mỹ cũng có mức thâm hụt thương mại rất lớn với EU, lên tới 236 tỷ USD vào năm 2024, sau Trung Quốc. Đây là điều khiến Tổng thống Trump khó chịu. Thậm chí, ông Trump còn cho rằng EU được lập ra để lợi dụng Mỹ.
Xuất khẩu chính của EU sang Mỹ là thuốc chữa bệnh, máy móc thiết bị, ô tô, và các hàng hóa ngành chế tạo khác. Tỷ trọng nhóm hàng này lên tới 91%, phần còn lại không đáng kể.
Riêng thuốc chữa bệnh và các dược phẩm đã chiếm tới 22,5%, ô tô gần 10%, máy móc thiết bị công nghiệp 6% (thường là loại cao cấp và chính xác cao). Ngược lại, trong hàng hoá xuất khẩu của Mỹ thì xăng dầu và các sản phẩm liên quan chiếm tỷ trọng lớn nhất lên tới 16%, thứ hai là thuốc và dược phẩm 14%, thứ ba là thiết bị máy móc phát điện 9%.
Như vậy, Mỹ và EU là những nhà cung ứng của nhau với những mặt hàng chiến lược cho tiêu dùng cao cấp cuối cùng, nguyên liệu và thiết bị máy móc chất lượng cho sản xuất. Nếu ông Trump đánh thuế 50% lên hàng nhập khẩu từ EU, thì liên minh này sẽ gặp khó khăn trong cạnh tranh. Nhưng mặt khác, phía Mỹ cũng chịu tổn thất không nhỏ khi chi phí chữa bệnh, nguyên liệu sản suất và hàng tiêu dùng (ô tô) sẽ tăng đáng kể. Áp lưc lạm phát ở Mỹ sẽ không thể xem nhẹ.
Riêng mức thuế quan 50% như ông Trump đe dọa đối với EU lớn hơn gấp đôi mức thuế đối ứng 20%. Điều này gây nhiều tác động tiêu cực lên kinh tế EU, Mỹ và cả nền kinh tế thế giới. Theo tính toán của các chuyên gia, mức thuế trên sẽ khiến kinh tế Mỹ đối mặt với lạm phát tăng nhanh hơn, tăng trưởng chậm lại, trong khi EU có thể bị đẩy vào suy thoái; còn kinh tế toàn cầu cũng sụt giảm.
Ông Julian Hinz từ Viện Nghiên cứu Kinh tế Thế giới Kiel cho biết tăng trưởng kinh tế Mỹ có thể sẽ giảm khoảng 1,5%. Trong khi đó, theo một tính toán khác từ Viện Capital Economics, các nền kinh tế ở EU tùy thuộc mức độ phụ thuộc thị trường Mỹ mà có những mức giảm tương ứng. Chẳng hạn, Ireland phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ sẽ sụt giảm tăng trưởng tới 4%, Đức giảm 1,5%, Italia giảm 1,2%, Pháp giảm 0,75% và Tây Ban Nha giảm 0,5%.
Nếu so sánh mức tác động giữa hai bên, theo tính toán của Viện Nghiên cứu Bruegel, tác động của chính sách thuế của ông Trump đối với EU lại nhẹ hơn so với Mỹ vì EU cho thấy khả năng chịu đựng và quản lý tốt hơn, như tăng cầu trong nước thông qua chính sách tài khóa, đa dạng thị trường thông qua FTA với các nước thứ ba, thực thi các cải cách thị trường.
Trong kịch bản ban đầu chỉ có thuế đối ứng thì tác động đối với Mỹ đã lớn hơn rất nhiều so với EU.
Thứ nhất, đối với thương mại thì tác động đối với EU nhỏ hơn đáng kể so với Mỹ. Xuất khẩu của Mỹ sang EU có thể giảm từ 8% đến 66% nếu không có thỏa thuận nào đạt được; so với mức giảm chỉ từ 0,6% đến 1,1% đối với xuất khẩu từ EU sang Mỹ. Lý do của hiện tượng này một phần là bởi bối cảnh, trong đó Mỹ bị giảm sút thương mại với tất cả các nước trong khối, trong khi tất cả các nước chỉ giảm thương mại với một đối tác là Mỹ.
Thứ hai, tác động đến GDP cũng tương tự, Mỹ bị tác động tiêu cực lớn hơn EU chủ yếu vì Mỹ lệ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu cho tiêu dùng cuối cùng và đầu vào cho ngành chế tạo. Nếu không đạt được thỏa thuận nào, GDP của Mỹ sẽ giảm khoảng 0,7% trong khi EU giảm khoảng 0,3%. Mức sụt giảm 0,3% này là đáng kể nhưng không đủ mức đẩy EU vào suy thoái vì EU trước đó được dự báo có tăng trưởng khoảng 1,5% trong năm 2025.
Thêm vào đó, tác động giảm phát trên toàn cầu do bất ổn lại giúp Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) có thể giảm thêm lãi suất để kích thích nền kinh tế.
Như vậy, dù một số khu vực có thể bị tác động mạnh, thì về tổng thể vĩ mô, nền kinh tế EU lại có khả năng kiểm soát và giảm thiểu tác động khá dễ dàng. Điều này đến lượt nó lại trở thành vùng đệm cho những nước bị tác động mạnh. Đó chính là lý do giải thích sự chống chịu tốt của nền kinh tế cả khối EU trong bối cảnh có thương chiến với Mỹ.
Ủy ban châu Âu đánh giá rằng trước khi ông Trump dọa thuế 50%, nền kinh tế EU được dự báo giảm tăng trưởng trong năm 2025 và 2026. Nếu mức thuế 50% được thực thi thì mức giảm sút có thể lớn hơn. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế EU vẫn bị giảm ít hơn Mỹ.
