[12 dự án thua lỗ] Bài 8: Thép Việt - Trung xin ở lại “danh sách thua lỗ”

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo của Chính phủ xử lý 12 dự án, nhà máy yếu kém, thua lỗ kéo dài của ngành Công Thương do Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì tổ chức gần đây, ông Phúc cho biết, Cty TNHH Khoáng sản và luyện kim Việt Trung (VTM) đạt lợi nhuận 469 tỉ đồng trong năm 2018 sau khi lãi 423 tỉ đồng năm 2017. “Có điều do thời gian trước doanh nghiệp nợ nhiều loại thuế nên mới đây sau khi Kiểm toán Nhà nước vào cuộc, kiểm toán đề nghị chúng tôi nộp một số khoản khiến lợi nhuận sau kiểm toán giảm còn 350 tỉ đồng. Bên cạnh đó, trong quý I/2019 thị trường đang đi xuống khiến doanh nghiệp chưa có lãi, nên chúng tôi rút đề nghị xin ra khỏi danh sách, chờ thêm nửa năm nếu khả quan sẽ kiến nghị”, ông Phúc đề xuất.

Vướng mắc trong đầu tư sản xuất, kinh doanh

Công ty TNHH khoáng sản và luyện kim Việt Trung (VTM) là Công ty liên doanh giữa Tổng công ty Thép Việt Nam (Vnsteel), Công ty TNHH cổ phần khoáng sản Lào Cai và Công ty TNHH Khống chế cổ phần gang thép Côn Minh - Trung Quốc (KISC). Vnsteel liên doanh với Trung Quốc để khai thác mỏ sắt Quý Xa và nhà máy gang thép Lào Cai, tuy nhiên sau nhiều năm, dự án gánh lỗ nghìn tỷ vì hoạt động kém hiệu quả. Dự án này là một trong 12 đại dự án ngàn tỷ thua lỗ nặng của ngành công thương.

Trước đó, qua thanh tra dự án nhà máy gang thép Lào Cai và dự án khai thác quặng mỏ sắt Quý Xa cuối năm 2017, Thanh tra tỉnh Lào Cai đã chỉ ra hàng loạt tồn tại, khuyết điểm của dự án. Kết luận thanh tra cho thấy quá trình xây dựng, đàm phán, ký kết hợp đồng liên doanh và điều lệ của VTM tại dự án nói trên vẫn còn một số ý kiến của các bộ ngành tham gia chưa được tiếp thu, sửa đổi. Do vậy đã dẫn đến một số vướng mắc trong quá trình đầu tư sản xuất, kinh doanh của VTM.

Nội dung liên doanh và điều lệ của VTM còn một số tồn tại, hạn chế như việc xuất khẩu quặng sắt Quý Xa giao cho KISC đã làm giảm tính chủ động của VTM trong quá trình hoạt động. Bên cạnh đó, quy định toàn bộ dự án đầu tư ra bên ngoài trên 200 nghìn USD và hạng mục kinh doanh nội bộ trên 100 nghìn USD phải được sự nhất trí tuyệt đối của các bên khiến việc thực hiện khó khăn.

Đối với việc đầu tư và xây dựng dự án, VTM tổ chức lập dự án ban đầu chưa đảm bảo đầy đủ theo quy trình, giá trị phê duyệt dự án dựa trên khái toán của báo cáo đầu tư để phê duyệt tại dự án tại Quyết định số 04 ngày 14/6/2007, dẫn đến khi triển khai phải điều chỉnh, lập và phê duyệt lại dự án làm tăng tổng mức đầu tư so với ban đầu.

Thua lỗ do lãi vay cao

Ngoài ra, triển khai việc tổ chức điều chỉnh dự án diễn ra chậm dẫn đến khi đầu tư bị trượt giá, mất cơ hội tốt để đưa sản phẩm ra thị trường. Kết quả thanh tra cũng cho biết dự án bị thua lỗ liên tiếp trong 2 năm sau khi đưa vào hoạt động. Cụ thể, tính đến ngày 31/12/2016, tổng lỗ lũy kế 1.188 tỷ đồng. Trong khi đó, theo kế hoạch, trong 2 năm đầu khi Nhà máy gang thép đi vào hoạt động, VTM được phép lỗ theo kế hoạch 555 tỷ đồng.

Dự án cũng thua lỗ do lãi vay trong thời gian đầu tư cao, có thời điểm lãi suất 20,5% so với tính toán trong dự án đầu tư là 10,5%. Tỷ giá USD liên tục tăng trong thời gian thi công gói thầu EPC cũng làm tăng chi phí đầu tư.

"Các đơn vị tư vấn thiết có trách nhiệm trong việc chưa tiên lượng được thực tế hiện trạng, chỉ dựa trên kết quả khảo sát bước thiết kế cơ sở để thiết kế và tính toán. Việc xác định phương án kiến trúc, quy mô của công trình chưa chính xác ở bước thiết kế cơ sở, dẫn đến việc bước thiết kế bản vẽ thi công phải điều chỉnh quy mô để đáp ứng với nhu cầu thực tế", cơ quan Thanh tra cho hay.

Đối với Viện thiết kế luyện kim mầu Côn Minh Trung Quốc, Thanh tra tỉnh Lào Cai cho rằng, đơn vị này phải chịu trách nhiệm về công tác lập hồ sơ thiết kế hạng mục xưởng nghiền trong đó phần dây chuyền công nghệ lựa chọn chưa phù hợp, dẫn đến phải điều chỉnh bổ sung công nghệ. Thanh tra tỉnh Lào Cai yêu cầu VTM nghiêm túc kiểm điểm, chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với các tồn tại, khuyết điểm trong quá trình quản lý đầu tư xây dựng dự án khai thác mỏ sắt Quý Xa và dự án nhà máy gang thép Lào Cai.

Đồng thời, lập phương án cụ thể khắc phục tình trang thua lỗ trong sản xuất kinh doanh, tối ưu hóa các công đoạn sản xuất, giảm định mức tiêu hao nguyên vật liệu, tăng năng suất lao động và những sáng kiến cải tiến kỹ thuật để giảm giá thành sản xuất.