Gửi bình luận
Doanh nghiệp nội địa, đặc biệt trong các ngành như dệt may, thủy sản, và gỗ sẽ chịu tác động thuế quan, nên cần được hỗ trợ kịp thời thông qua các gói tín dụng ưu đãi và các giải pháp khác.
Tại báo cáo “Cơ cấu xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Hoa Kỳ - Ứng phó thuế quan và Tầm nhìn dài hạn” do FiinGroup và FiinRatings thực hiện, các chuyên gia của hãng xếp hạng tín nhiệm nhận định: Nguy cơ áp thuế cao từ Mỹ đang tạo ra áp lực đáng kể đối với hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam, bao gồm nhóm doanh nghiệp FDI, vốn chiếm ưu thế trong thương mại với Mỹ.
Những thay đổi trong chính sách thuế quan có thể dẫn đến việc điều chỉnh ngành hàng và thị trường xuất khẩu, hoặc thậm chí dịch chuyển dòng vốn đầu tư sản xuất từ các doanh nghiệp FDI.
Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu nội địa, hoạt động trong các ngành như dệt may, thủy sản và gỗ, có thể phải đối mặt với thách thức lớn về khả năng chống chịu tài chính, khiến họ dễ bị tác động hơn khi môi trường thuế quan thay đổi.
Báo cáo phân tích thực trạng phân bổ xuất khẩu giữa khối doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa, đồng thời đi sâu vào cơ cấu ngành hàng của mỗi nhóm doanh nghiệp, đánh giá sức khỏe tài chính của các doanh nghiệp nội địa và khả năng chịu đựng của họ trước những biến động từ môi trường thuế quan quốc tế.
Theo số liệu về thương mại song phương của các quốc gia với Mỹ, Việt Nam nằm trong nhóm ba quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ năm 2024, chỉ xếp sau Trung Quốc và Mexico. Về cơ cấu giá trị xuất khẩu sang thị trường Mỹ theo nhóm doanh nghiệp, có thể thấy sự chênh lệch lớn giữa khu vực doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa trong suốt những năm gần đây. Doanh nghiệp nội địa chỉ chiếm gần 22% trong tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu đi Mỹ trong năm 2024.
Cụ thể, ngoại trừ Ngành hàng Thủy sản, khối FDI đóng góp phần lớn (hơn 50%) giá trị xuất khẩu đi Mỹ, hay nói cách khác, các doanh nghiệp nội địa chiếm tỷ trọng chi phối trong duy nhất ngành hàng thủy sản.
Các ngành đòi hỏi ít về mặt công nghệ như dệt may, túi xách, gỗ, giày dép vẫn chia sẻ tỷ trọng lớn với doanh nghiệp FDI. Hàng điện tử, máy móc đòi hỏi đầu tư lớn về mặt công nghệ và năng lực sản xuất đều chi phối bởi các doanh nghiệp FDI.
Doanh nghiệp FDI tập trung vào ngành hàng công nghệ cao với mặt hàng điện tử, máy móc thiết bị là ưu tiên hàng đầu.
Đi sâu vào cơ cấu mặt hàng xuất khẩu Mỹ của doanh nghiệp nội địa Việt Nam (2024), theo FiinGroup và FiinRatings, ngành dệt may, gỗ và thủy sản là ba ngành hàng chủ lực, với tổng tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ chiếm khoảng 46% giá trị xuất khẩu Mỹ của doanh nghiệp nội địa.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp này đang đối mặt với rủi ro lớn từ thuế quan của Mỹ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng xuất khẩu và duy trì hoạt động doanh nghiệp.
Với điều kiện sức khỏe tài chính hạn chế và mức độ tác động lớn về mặt kinh tế xã hội của nhóm doanh nghiệp này, đòi hỏi phải có các chính sách hỗ trợ kịp thời.
FiinGroup tổng hợp số liệu ghi nhận, ngành dệt may xuất khẩu sang Mỹ có 1.525 doanh nghiệp nội địa, sử dụng 1,4 triệu lao động và có dư nợ tín dụng khoảng 60 nghìn tỷ đồng.
Biên lợi nhuận gộp dao động từ 0,59 % đến 34,84% (trung bình 13,37%), nhưng biên lợi nhuận ròng chỉ từ –30,96% đến 4,81% (trung bình –3,06%). Điểm rủi ro trung bình các doanh nghiệp ở mức FG-7 theo thang phân loại FiinGroup (18 mức), tương ứng xác suất rủi ro là 2,64%.
Ngành thủy sản xuất khẩu sang Mỹ có 323 doanh nghiệp nội địa, sử dụng 322 nghìn lao động và có dư nợ tín dụng khoảng 49 nghìn tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp dao động từ 3,81% đến 27,49% (trung bình 10,9%), nhưng biên lợi nhuận ròng chỉ từ –9,16% đến 4,34% (trung bình –0,14%). Điểm rủi ro trung bình các doanh nghiệp ở mức FG-6 theo thang phân loại FiinGroup (18 mức), tương ứng xác suất rủi ro là 1,90%.
Ngành gỗ xuất khẩu sang Mỹ có 1.736 doanh nghiệp nội địa, sử dụng 416 nghìn lao động và có dư nợ tín dụng khoảng 59 nghìn tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp dao động từ 2,78% đến 26% (trung bình 11,86%), nhưng biên lợi nhuận ròng chỉ từ –14,63% đến 3,37% (trung bình –1,10%). Điểm rủi ro trung bình các doanh nghiệp ở mức FG-8 theo thang phân loại FiinGroup (18 mức), tương ứng xác suất rủi ro là 3,68%.
"Doanh nghiệp FDI đến từ các quốc gia như Hàn Quốc, Đài Loan và bao gồm cả Mỹ, chiếm tỷ trọng áp đảo trong tỷ trọng xuất khẩu trong suốt các năm qua, cần chung tay đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong đàm phán, chia sẻ khó khăn, và duy trì sản xuất để bảo đảm an sinh xã hội và tăng trưởng kinh tế", FiinGroup khuyến nghị.
Cùng với đó, doanh nghiệp nội địa, đặc biệt trong các ngành như dệt may, thủy sản, và gỗ sẽ chịu tác động đáng kể; đây cũng là nhóm sử dụng nhiều lao động nên cần được Chính phủ hỗ trợ kịp thời thông qua các gói tín dụng ưu đãi, chương trình thương mại quốc tế và chính sách an sinh cho người lao động.
Đối với tổ chức tín dụng, cần điều chỉnh chính sách tín dụng, tăng cường giám sát rủi ro danh mục, và ứng dụng các công cụ phân tích chuyên sâu, kịp thời để kiểm soát rủi ro đối với các ngành bị ảnh hưởng lớn, theo các chuyên gia.
Bên cạnh các chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường khả năng giảm rủi ro tác động, doanh nghiệp được khuyến nghị chủ động thích ứng trước biến động thuế quan. Trên thực tế, việc mở rộng và khơi mở các thị trường mới ngoài Mỹ, có lợi thế cho giao dịch thương mại và giảm thiểu hàng rào thuế quan khi thuộc các quốc gia có Hiệp định thương mại song phương và đa phương đã ký với Việt Nam, đã được các chuyên gia khuyến nghị/ nhắc nhở từ trước khi Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng nhiệm kỳ II.
Theo FiinGroup, về dài hạn, Việt Nam cần tập trung phát triển năng lực sản xuất nội địa, hướng tới mục tiêu đưa doanh nghiệp trong nước trở thành chủ lực trong hoạt động xuất khẩu đa ngành. Chính phủ nên ưu tiên nguồn lực, xây dựng chính sách dài hạn hỗ trợ doanh nghiệp nội địa, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển các ngành xuất khẩu công nghệ cao nhằm nâng cao sức cạnh tranh quốc tế.
Việt Nam cần đẩy mạnh chiến lược mở rộng thị trường xuất khẩu, khai thác tốt hơn các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký, giảm thiểu tác động nếu thuế quan không được điều chỉnh theo hướng tích cực trong trung và dài hạn.
