Bắc Ninh: Tăng cường nguồn lực đầu tư cho phát triển văn hóa

Việc thực hiện Chương trình tăng cường nguồn lực đầu tư phát triển văn hóa sẽ góp phần tăng cường nguồn lực đầu tư, đáp ứng yêu cầu bức thiết về phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh trong thời kỳ mới

Bước vào hành trình kiến tạo kỷ nguyên mới, dưới ánh sánh của Đảng với khí thế mới, quyết tâm mới, mỗi người dân Bắc Ninh càng thêm vững vàng bản lĩnh, nỗ lực không ngừng, sáng tạo trong tư duy và hành động, góp sức đưa quê hương phát triển tăng tốc, bứt phá toàn diện, tiến lên cùng thời đại.

Theo Giám đốc Trịnh Hữu Hùng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về lĩnh vực phát triển văn hóa, con người, những năm qua, Bắc Ninh triển khai đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI). Đặc biệt, ngay sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc, ngày 29-8-2022, Bắc Ninh đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TU về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”. Phát triển văn hóa gắn với phát triển du lịch. (QĐ 406 của UBND tỉnh Bắc Ninh về việc phê duyệt đề án "Phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030"). Đây được xem là “kim chỉ nam”, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cả về tầm nhìn, về ưu tiên đầu tư các nguồn lực cho việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh thời kỳ mới.

Năm 2025, Bắc Ninh sẽ tiếp tục dành những nguồn lực đầu tư cho phát triển văn hóa. Trong đó, phấn đấu 100% đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã có đủ cơ sở vật chất thiết chế văn hóa; bảo tồn, tôn tạo và phát triển các công trình văn hóa, di tích lịch sử cách mạng kết hợp phát triển du lịch.

Ở cấp tỉnh, tiếp tục đầu tư xây dựng Nhà thực hành Quan họ, Trung tâm chiếu phim đạt chuẩn quốc gia, Trung tâm thông tin, hội chợ, triển lãm. Nâng cấp, cải tạo, xây mới các thiết chế như: Trung tâm Văn hóa tỉnh, Bảo tàng tỉnh, Thư viện tỉnh, Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Cung văn hóa Thanh thiếu niên tỉnh.... (Trung tâm văn hóa tỉnh sáp nhập với Nhà hát Dân ca Quan họ thành Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh; Bảo tàng sáp nhập với Trung tâm Bảo tồn di tích và Xúc tiến du lịch thành Bảo tàng và Xúc tiến du lịch)

Tăng cường các nguồn lực cho phát triển văn hóa, tương xứng với tăng trưởng kinh tế, gắn với thu hẹp khoảng cách vùng miền là chủ trương mà Bắc Ninh đã triển khai trong thời gian qua và tiếp tục duy trì trong thời gian tới.

Theo đánh giá, Bắc Ninh hiện nay là 1 trong những địa phương có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất cả nước. Những năm gần đây, tỉnh đã có những bước phát triển mạnh mẽ, kinh tế liên tục tăng trưởng cao và ổn định. Đi đôi với đó, tỉnh ưu tiên tăng cường đầu tư và huy động các nguồn lực xã hội hóa để đầu tư tu bổ, tôn tạo các di tích, đồng thời xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo các thiết chế văn hóa một cách đồng bộ.

Giám đốc Trịnh Hữu Hùng, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh nhấn mạnh, Bắc Ninh - Kinh Bắc là vùng đất “địa linh nhân kiệt”, giàu truyền thống lịch sử, văn hiến và cách mạng, cội nguồn dân tộc và văn hoá Việt Nam, nơi thờ thủy tổ dân tộc Việt - Kinh Dương Vương, quê hương nơi phát tích Vương triều Lý và nhiều danh nhân tiêu biểu, lãnh đạo cách mạng, tiền bối của Đảng, Nhà nước, nơi hội tụ của kho tàng văn hoá dân gian với nhiều công trình văn hoá nghệ thuật đặc sắc.

Hiện nay, Bắc Ninh có 1.589 di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu, trong đó có 4 di tích quốc gia đặc biệt, 204 di tích quốc gia, 457 di tích cấp tỉnh; 18 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia. Mảnh đất Bắc Ninh tự hào có 4 di sản văn hóa phi vật thể được Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh là: Dân ca Quan họ Bắc Ninh, ca trù, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt và nghi lễ, trò chơi kéo co làng Hữu Chấp. Bên cạnh đó, Bắc Ninh còn có 8 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

“Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ” đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý đệ trình UNESCO xem xét đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Không chỉ chứa đựng nhiều di sản văn hóa, vùng đất này còn được mệnh danh là xứ sở của lễ hội dân gian truyền thống, với gần 600 lễ hội lớn nhỏ; 140 làng nghề thủ công, trong đó 62 làng nghề thủ công truyền thống; nhiều loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian như: tuồng, chèo, trống quân, múa rối nước, các trò chơi dân gian... Ngoài ra, hàng nghìn nghi lễ, phong tục, truyền thuyết, giai thoại, hò vè, truyện kể xung quanh nhân vật lịch sử, bậc tiền bối và liên quan đến chu kỳ vòng đời con người được các cộng đồng dân cư Bắc Ninh – Kinh Bắc gìn giữ, trao truyền từ đời này sang đời khác...

Tất cả những điều này hội tụ nên một Bắc Ninh giàu truyền thống văn hóa di sản, là nguồn lực để tỉnh phát triển du lịch văn hóa. Có thể nói, di sản văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc là tài sản quý giá của cộng đồng cư dân trong tỉnh; là biểu tượng của sự trường tồn, đồng thời là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của dân tộc.

Đặc biệt, sau hiệu ứng tích cực của MV Bắc Bling, tỉnh Bắc Ninh tổ chức tour du lịch miễn phí, thu hút đông đảo lượng khách tham gia trải nghiệm.

Trong 3 tháng đầu năm 2025, Bắc Ninh đón gần 600 nghìn lượt khách, tăng 32,5% so với cùng kỳ năm 2024; tổng doanh thu ước đạt 495 tỷ đồng, tăng 48% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ, khách đến Bắc Ninh ước đạt 83.000 - 95.000 lượt khách. Những điểm đến thu hút lượng lớn khách tham quan như: Chùa Dâu, chùa Bút Tháp (Thuận Thành), chùa Phật Tích (Tiên Du), đền Đô (Từ Sơn), đền Bà Chúa Kho, đền Cùng giếng Ngọc (TP. Bắc Ninh)…

Từ đầu tháng 3, sau hiệu ứng tích cực của MV Bắc Bling, Bắc Ninh tổ chức tour du lịch miễn phí với chủ đề “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản” vào thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần.

Trước nhu cầu du lịch của người dân trong và ngoài tỉnh, các ngành chức năng đã thực hiện tăng tour, tăng chuyến, mở kênh đăng ký online tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Thay vì 2 tour với 4 chuyến/ngày trước đó, đã tăng lên 4 tour với 8 chuyến/ngày và phục vụ hơn 700 khách/tuần.

Sau 3 tuần đầu triển khai, Bắc Ninh có hơn 2.100 lượt khách tham gia trải nghiệm các tour du lịch miễn phí. Dự kiến tour du lịch miễn phí sẽ kéo dài đến hết tháng 6/2025.

Đầu tư nguồn lực kết hợp bảo tồn di sản văn hóa

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Giám đốc Trịnh Hữu Hùng Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh cho biết, trải qua các thời kỳ lịch sử, cùng với nhiệm vụ phát triển kinh tế, sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh được quan tâm phát triển toàn diện, mang đậm bản sắc văn hóa Kinh Bắc. Bắc Ninh là tỉnh đi đầu trong cả nước ban hành nhiều cơ chế, chính sách thiết thực bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể. Tỉnh đã tổ chức thành công nhiều sự kiện văn hóa có quy mô lớn cấp quốc gia và quốc tế.

Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh luôn coi việc bảo vệ, phát huy giá trị hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của tỉnh là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Ngành đã tổ chức thực hiện có hiệu quả các đề án, dự án trùng tu, tôn tạo di tích; định kỳ kiểm kê và xây dựng hồ sơ khoa học đối với các di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu...Những cam kết với UNESCO về bảo vệ và phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh được triển khai tích cực, hiệu quả.

Năm 2024, Đoàn công tác của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham gia giới thiệu, quảng bá di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh và tranh dân gian Đông Hồ tới gần 200 đại biểu quốc tế, phái đoàn ngoại giao các quốc gia tại UNESCO và đông đảo nhân dân, Việt kiều tại Pháp, Đức và Cộng hòa Séc... Hoạt động ngoại giao, hợp tác quốc tế về văn hoá góp phần giới thiệu, tuyên truyền, quảng bá những giá trị văn hoá truyền thống, hình ảnh vùng đất Bắc Ninh văn hiến với bạn bè quốc tế, tạo chất xúc tác thúc đẩy các hoạt động thu hút đầu tư thương mại và hợp tác phát triển kinh tế.

Hình ảnh quê hương Bắc Ninh văn hiến, giàu tiềm năng, phát triển năng động được quảng bá và trở thành điểm đến của các nhà đầu tư trong, ngoài nước và khách du lịch, tạo hiệu ứng tích cực, môi trường thuận lợi thu hút các nhà đầu tư đến từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Nhờ vậy, kinh tế và văn hóa của Bắc Ninh luôn đồng hành phát triển, không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Nhận thức của các cấp ủy Đảng về vị trí, vai trò của văn hóa, con người Bắc Ninh từng bước được cải thiện. Quản lý nhà nước về văn hóa được tăng cường. Hệ thống thiết chế văn hoá được quan tâm đầu tư hoàn thiện. Các hoạt động, sản phẩm văn hóa ngày càng phong phú, đa dạng, cơ bản đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của nhân dân. Những giá trị mới về văn hóa, con người của thời kỳ công nghiệp hóa, hội nhập dần hình thành và được khẳng định cùng sự mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế trên nhiều lĩnh vực... Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh cũng được Bắc Ninh xác định là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, là trách nhiệm của toàn xã hội.
Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh cũng cần hướng đến những mục tiêu mới, tích hợp những giá trị cao hơn. Hiện nay, ngành Văn hóa Bắc Ninh đang tranh thủ nắm bắt thời cơ, tận dụng lợi thế, tham mưu hoàn thiện chính sách, tháo gỡ những điểm nghẽn, tạo nguồn xung lực mới trong xây dựng, phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh bắt nhịp, đột phá tư duy trên hành trình đổi mới và sáng tạo, vươn mình trong kỷ nguyên dân tộc, ông Hùng chia sẻ.