Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ: Cần sự chủ động của doanh nghiệp

>> Cần tăng cường xây dựng và quản lý các tài sản sở hữu trí tuệ

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay đem đến những thay đổi nhanh chóng về công nghệ. Cùng với xu hướng hội nhập trí tuệ, phát triển của khoa học, công nghệ vừa giúp phát huy và lan tỏa mạnh mẽ những mặt tích cực, đồng thời cũng tồn tại các vấn đề nổi cộm về sở hữu trí tuệ mà doanh nghiệp phải đối mặt. Đáng nói, trong tiến trình hội nhập kinh tế thế giới, cam kết về sở hữu trí tuệ không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc.

Thực tế, các hành vi xâm phạm sở hữu trí tuệ đã và đang diễn ra ngày càng nhanh chóng hơn, tinh vi hơn với quy mô rộng lớn hơn, vượt qua cả ranh giới về địa lý và lãnh thổ quốc gia, thay đổi hình thức từ môi trường kinh doanh truyền thống lên môi trường thương mại điện tử và internet.

Có thể kể đến những vụ việc như sản phẩm kẹo dừa Bến Tre bị một đối tác làm nhái và đăng ký độc quyền nhãn hiệu này ở Trung Quốc; Vinataba, Trung Nguyên, Vifon… phát hiện thương hiệu của mình bị đăng ký tại nhiều quốc gia; nước mắm Phú Quốc liên tục bị công ty nước ngoài đăng kí nhãn hiệu… Do đó việc bảo hộ và quản lý tài sản sở hữu trí tuệ là yêu cầu bắt buộc, doanh nghiệp không thể thờ ơ.

Trước những đòi hỏi từ thực tiễn, vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. Việc sửa đổi bổi sung này, được các chuyên gia đánh giá, đã mang tính toàn diện và sâu rộng nhất từ trước tới nay. Đồng thời, kỳ vọng sẽ là cơ sở quan trọng giúp cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam thực hiện nhiệm vụ bảo hộ, quản lý tài sản trí tuệ của mình một cách hiệu quả.

Theo ông Phạm Nghiêm Xuân Bắc - Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam, trong cuộc cách mạng công nghiệp lần 4, quyền sở hữu trí tuệ sẽ trở thành một trong những công cụ quyết định sức mạnh cạnh tranh tổ chức, doanh nghiệp. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ nhằm tạo ra một bước phát triển mới của hệ thống sở hữu trí tuệ Việt Nam phù hợp với các quy định quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Đây là cơ sở quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam thực hiện nhiệm vụ bảo hộ, quản lý tài sản trí tuệ của mình một cách hiệu quả.

>> Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi): Tạo cú hích cho đổi mới sáng tạo

Tuy nhiên, trên thực tế, Báo cáo chỉ số sở hữu trí tuệ quốc tế năm 2022 của Phòng Thương mại Hoa Kỳ cho thấy, chỉ số đo lường quyền sở hữu trí tuệ của Việt Nam năm 2022 chỉ xếp thứ 42/55 quốc gia được xếp hạng, tức là thuộc 1/3 các quốc gia bị đánh giá thấp, giảm một bậc so với năm 2021. Chưa kể, nếu so sánh với con số hơn 860.000 doanh nghiệp đang hoạt động trên thị trường thì số lượng đơn đăng ký và văn bằng được cấp trong thời gian qua vẫn rất khiêm tốn.

Trong khi, theo các chuyên gia doanh nghiệp Việt Nam đang có một lợi thế rất lớn để có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng cũng như giá trị toàn cầu và sở hữu trí tuệ sẽ là công cụ hỗ trợ cho việc này bởi nó đóng vai trò rất lớn trong việc duy trì thu hút đầu tư của các công ty đa quốc gia. Một công ty bảo mật tốt về công nghệ và nhãn hiệu hàng hóa sẽ tạo sự tin tưởng của các nhà đầu tư lớn và có cơ hội nhận được chuyển giao công nghệ. Với một quốc gia vững chắc về sở hữu trí tuệ sẽ có cơ hội tiếp nhận những công nghệ tiên tiến, hiện đại hơn so với một quốc gia chậm phát triển và hệ thống sở hữu trí tuệ lỏng lẻo.

Vì vậy, khi hành lang pháp lý đã có, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng và bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ của mình, để tránh phải đối mặt với những vấn đề về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong tiến trình hội nhập.

Thông tin với báo chí về việc sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ vừa qua, bà Nguyễn Thị Thu Hà - Luật sư thành viên, Công ty Luật Vision & Associates đánh giá, lần sửa này của Luật Sở hữu trí tuệ mang tính toàn diện và sâu rộng nhất từ trước tới nay. Trong đó, các thay đổi liên quan đến các chế định bảo hộ nhãn hiệu sẽ là điều mà các doanh nghiệp phải quan tâm trước hết.

Ngoài vấn đề mới cho việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp về cơ chế thực thi quyền sở hữu trí tuệ, Luật Sở hữu trí tuệ có thay đổi tích cực là cho phép sự tham gia của cơ quan Nhà nước khi phát hiện ra các hành vi xâm phạm trong quá trình thực thi công vụ. Việc xử lý này được tiến hành ngay mà không cần yêu cầu từ phía chủ thể quyền… ngay từ bây giờ các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu để vận dụng tốt nhất các quy định.

“Những hoạt động từ phía cơ quan Nhà nước Việt Nam trong việc phổ biến pháp luật là cần tuyên truyền, giáo dục, đào tạo liên quan đến sở hữu trí tuệ. Còn các doanh nghiệp cần phải chủ động trong việc tìm hiểu các quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ, tìm hiểu thông tin, tư vấn từ luật sư để có thể vận dụng tốt nhất những quy định đó cho mình. Các doanh nghiệp nên chủ động không nên chờ đợi để được cung cấp dịch vụ hay là sự giải thích… từ phía cơ quan Nhà nước”, Luật sư Hà bày tỏ.