Bên trong cuộc chiến giữa EU và Big Tech

>>>Khi BigTech vẫn là …BigTech!

Trên thực tế, những gã khổng lồ công nghệ của Mỹ, Big Tech, vốn bị cáo buộc là trốn thuế, kìm hãm cạnh tranh, kiếm hàng tỷ USD từ tin tức mà không trả tiền và phát tán thông tin sai lệch.

Tuy nhiên, thực sự bên trong cuộc chiến giữa Liên minh châu Âu (EU) và Big Tech đang có gì?

Cạnh tranh thiếu lành mạnh

Big Tech thường xuyên bị chỉ trích vì thống trị thị trường bằng cách loại bỏ các đối thủ cạnh tranh một cách thiếu lành mạnh.

Vào tháng 7, Nghị viện Châu Âu đã thông qua một đạo luật mang tính bước ngoặt, Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số, để hạn chế sự thống trị thị trường của Big Tech, với các hành vi vi phạm có thể bị phạt với mức phạt lên đến 10% doanh số toàn cầu hàng năm của một công ty.

Riêng Brussels đã phạt hơn 8 tỷ euro đối với Google vì lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường của mình. Trong đó, năm 2018, công ty đã bị phạt 4,3 tỷ euro, hình phạt chống độc quyền lớn nhất từ trước đến nay do EU đưa ra, vì lạm dụng vị trí thống trị của hệ điều hành di động Android để quảng cáo cho công cụ tìm kiếm của Google.

Bên cạnh đó, EU cũng đã “truy sát” Apple với cáo buộc chặn các đối thủ khỏi hệ thống thanh toán iPhone không tiếp xúc của mình và phạt Microsoft 561 triệu euro vào năm 2013 vì áp đặt công cụ tìm kiếm Internet Explorer của họ lên người dùng Windows 7.

Năm ngoái, Ý cũng đã tham gia hành động “đánh” Amazon với khoản tiền phạt chống độc quyền trị giá 1,1 tỷ euro vì lạm dụng vị thế thống trị để thúc đẩy hoạt động kinh doanh hậu cần của mình.

Thuế và Dữ liệu cá nhân

Tuy nhiên, EU đã không thành công trong việc buộc các công ty công nghệ Mỹ phải trả nhiều thuế hơn ở châu Âu, nơi họ bị cáo buộc chuyển lợi nhuận vào các nền kinh tế có thuế suất thấp như Ireland và Luxembourg.

Một trong những vụ việc khét tiếng nhất, năm 2016, EU đã phát hiện ra rằng Ireland đã cấp các khoản thuế bất hợp pháp cho Apple và yêu cầu công ty này phải trả 13 tỷ euro tiền thuế. Nhưng, Tòa án chung của EU sau đó đã lật lại phán quyết, nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy công ty đã vi phạm các quy tắc.

Ủy ban cũng thua kiện tương tự liên quan đến Amazon, công ty đã ra lệnh hoàn trả 250 triệu euro tiền thuế cho Luxembourg. Thất vọng vì thiếu tiến bộ, Pháp, Ý và một số quốc gia châu Âu khác đã tiến hành áp thuế của riêng họ đối với các công ty công nghệ trong khi chờ đợi một thỏa thuận toàn cầu về vấn đề này. Mới đây nhất, vào tháng 10 năm 2021, một nhóm các quốc gia G20 đồng ý về mức thuế doanh nghiệp tối thiểu 15%. Gần 140 quốc gia đã ký vào thỏa thuận này.

Bên cạnh đó, những gã khổng lồ công nghệ thường xuyên bị chỉ trích về cách họ thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân. EU đã dẫn đầu trách nhiệm kiềm chế họ với Quy định chung về bảo vệ dữ liệu năm 2018, từ đó đã trở thành tài liệu tham khảo quốc tế. Theo đó, họ phải yêu cầu sự đồng ý khi thu thập thông tin cá nhân và không được sử dụng dữ liệu được thu thập từ một số nguồn để lập hồ sơ người dùng trái ý muốn.

“Gã khổng lồ” thương mại điện tử Amazon đã bị Luxembourg phạt 746 triệu euro vào năm 2021 vì đã vi phạm các quy tắc. Trong khi đầu tháng này, Instagram đã bị chính quyền Ireland phạt 405 triệu euro vì vi phạm các quy định của EU về xử lý dữ liệu trẻ em.

>>>Chống độc quyền Big Tech- Kỳ II: Giải pháp nào tối ưu?

>>>Chống độc quyền Big Tech- Kỳ I: Phạt chỉ như “gãi ngứa”

Tin tức giả và lạm dụng

Các mạng xã hội, đặc biệt là Facebook và Twitter, thường bị cáo buộc không xử lý được thông tin sai lệch và ngôn từ kích động thù địch.

Vào tháng 7, Nghị viện Châu Âu đã thông qua Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số buộc các công ty trực tuyến lớn phải giảm thiểu rủi ro liên quan đến thông tin sai lệch hoặc đối mặt với khoản tiền phạt lên đến 6% doanh thu toàn cầu của họ.

Trong khi đó, Google và các nền tảng trực tuyến khác cũng bị cáo buộc kiếm hàng tỷ USD từ tin tức mà không chia sẻ doanh thu với những người thu thập nó.

Để giải quyết vấn đề này, một luật của Liên minh Châu Âu vào năm 2019 đã tạo ra một hình thức bản quyền được gọi là “quyền láng giềng”, cho phép các phương tiện in ấn yêu cầu bồi thường khi sử dụng nội dung của họ.

Pháp là nước đầu tiên thực hiện chỉ thị. Sau sự phản đối ban đầu, Google và Facebook đã đồng ý trả tiền cho truyền thông Pháp, bao gồm các bài báo được hiển thị trong các tìm kiếm trên web. Tuy nhiên, điều đó không ngăn được việc công ty bị cơ quan cạnh tranh của Pháp phạt nửa tỷ euro vào tháng 7 năm 2021 vì không thương lượng “có thiện chí”, một phán quyết mà Google đã kháng cáo.

Có thể thấy, cách mà EU đang làm để kiềm chế những gã khổng lồ công nghệ của Mỹ, có thể sẽ là nguyên mẫu cho những quốc gia khác làm theo, trong đó có cả Việt Nam.