Bình Dương: Bảo tồn và phát triển nghề truyền thống

Đó là ý kiến chỉ đạo của ông Nguyễn Văn Lợi - Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương khi đến khảo sát và làm việc với các hiệp hội gốm sứ, sơn mài trên địa bàn tỉnh mới đây.

>> Bình Dương tăng sức hút từ các khu công nghiệp

Doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn

Theo đại diện Hiệp hội Gốm sứ tỉnh Bình Dương, thời gian qua do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 và suy giảm kinh tế thế giới nên tình hình sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp gốm sứ gặp rất nhiều khó khăn. Ước trong 9 tháng năm 2023, các doanh nghiệp trong hiệp hội sản xuất đạt khoảng 60% kế hoạch, giảm 50% so với cùng kỳ năm 2022. Dự báo, trong thời gian tới người dân nhiều nước thắt chặt chi tiêu nên hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp gốm sứ vẫn còn khó khăn.

Ông Nguyễn Tiến Thành - Chủ tịch Hiệp hội Gốm sứ Bình Dương cho biết, các doanh nghiệp gốm sứ trên địa bàn tỉnh Bình Dương chủ yếu là các doanh nghiệp gia đình nên mô hình quản lý còn theo kiểu truyền thống, chưa bắt kịp xu hướng, dễ chịu tác động bởi thị trường. 

Trong hai quý đầu năm 2023 các doanh nghiệp hầu như không có đơn hàng mà chỉ có một số đơn từ năm trước; Quý III bắt đầu có đơn hàng nhưng số lượng chỉ bằng 50% cùng kỳ năm 2022, kéo theo số lượng lao động trong ngành gốm sứ giảm khoảng 30%, trong đó có nhiều lao động có tay nghề. 

Theo đại diện Hiệp hội Gốm sứ tỉnh, việc di dời các doanh nghiệp gốm sứ vào khu, cụm công nghiệp theo chủ trương của tỉnh gặp khó khăn hơn nhiều so với các ngành nghề khác như thiếu thợ có tay nghề cao (do lao động lành nghề sinh sống, gắn bó lâu năm tại nơi sản xuất cũ), cùng với đó doanh nghiệp thiếu nguồn vốn để di dời, xây dựng nhà máy mới. 

Ông Nguyễn Tiến Thành kiến nghị, tỉnh xem xét xây dựng chính sách hỗ trợ đặc thù cho doanh nghiệp gốm sứ khi xây dựng bộ tiêu chí các doanh nghiệp phải di dời vào khu, cụm công nghiệp theo chủ trương của tỉnh. Đồng thời, có ưu đãi cho ngành nghề gốm sứ về giá thuê đất cũng như tạo điều kiện về địa điểm sản xuất mới tạo thuận tiện cho hoạt động sản xuất (gần làng nghề, nguồn nguyên liệu, thuận lợi cho di chuyển) và đảm bảo ổn định số lượng thợ có tay nghề của doanh nghiệp. 

Đối với nghề sơn mài truyền thống, đại diện Hiệp hội Sơn mài, Điêu khắc tỉnh Bình Dương cho rằng, cần thúc đẩy việc xây dựng khu bảo tồn làng nghề sơn mài truyền thống kết hợp với du lịch, trong đó du khách không chỉ được ngắm phong cảnh mà còn được thăm nơi sản xuất, thậm chí có thể tham gia vào một phần quá trình tạo ra sản phẩm, chính điều này sẽ tạo nên sức hấp dẫn riêng của làng nghề góp phần bảo tồn và phát huy làng nghề truyền thống đồng thời phát triển du lịch, tăng thu nhập của người dân địa phương.

Hỗ trợ phát triển nghề truyền thống

Theo ông Lý Ngọc Minh - Chủ tịch HĐQT Công ty Minh Long I, sản xuất gốm sứ là ngành nghề rất khó khăn, cực khổ và tiềm ẩn nhiều rủi ro, muốn có kết quả tốt phải kiên trì bền bỉ. Tuy nhiên trong thách thức chính là cơ hội để doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, ứng dụng kỹ thuật cao trong sản xuất tạo ra các sản phẩm độc đáo, mới lạ, mang xu hướng thời đại đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Lãnh đạo Công ty Minh Long I cho biết, sản phẩm của Minh Long không chỉ khẳng định vị trí vững chắc tại thị trường trong nước mà đã vươn ra thị trường thế giới. Sản phẩm gốm của Minh Long đã chinh phục được các thị trường khó tính như Pháp, Đức, Ý, các nước Đông Âu… Có thể nói, gốm Minh Long không thua kém bất cứ sản phẩm gốm nào trên thế giới.

Đối với làng nghề sơn mài truyền thống, ông Thái Kim Điền - Chủ tịch Hiệp hội Sơn mài, Điêu khắc tỉnh Bình Dương chia sẻ, làng nghề sơn mài truyền thống Tương Bình Hiệp là một "đặc sản" của Bình Dương. Với hơn 100 năm giữ gìn và phát huy, nghệ nhân sơn mài Bình Dương đã không ngừng tìm tòi nghiên cứu, tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo được khách trong và ngoài nước ưa chuộng. Các thể loại sơn mài như cẩn ốc, cẩn trứng, thiếp vàng vẽ nối, khắc trũng… của sơn mài Bình Dương đã làm rạng danh địa phương qua các sản phẩm như bàn ghế án gió, bàn phấn, tranh ảnh, bình soa, liễn đối trang trí nhà cửa, cơ quan, đình chùa, thờ cúng trang hoàng các buổi tiếp nguyên thủ quốc gia đến các sản phẩm ứng dụng như bình hoa, guốc lược…

Ông Thái Kim Điền cho rằng, Đề án "Bảo tồn và phát triển làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp kết hợp với du lịch thuộc địa bàn TP.Thủ Dầu Một” là niềm mong đợi của những người làm sơn mài trong tỉnh. Đây không chỉ là nơi giới thiệu các sản phẩm sơn mài của các làng nghề mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, truyền thống của nghề sơn mài. Đây cũng là một trong những điểm đến thú vị của du khách khi đến với TP.Thủ Dầu Một.

Việc xây dựng và phát triển làng nghề cần có sự đầu tư và triển khai phát triển theo hướng bền vững, trong đó bảo tồn, giữ gìn các kỹ thuật chi tiết trong sơn mài. Tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong làng nghề có chính sách hỗ trợ riêng, nhất là chính sách thuế, hỗ trợ các cửa hàng bán sản phẩm. Bên cạnh đó, việc phối hợp đào tạo giữa doanh nghiệp và các trường nghề cần được chú trọng hơn nữa, đảm bảo khả thi, phù hợp hơn và đáp ứng nhu cầu thực tế.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Nguyễn Văn Lợi đánh giá cao hiệp hội, các nghệ nhân, họa sĩ đã khắc phục nhiều khó khăn, duy trì sản xuất, tạo việc làm, góp phần bảo tồn các làng nghề. Đồng thời, đề nghị các ngành và địa phương ghi nhận những ý kiến, kiến nghị của hiệp hội, doanh nghiệp báo cáo Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy; đồng thời nghiên cứu, tham mưu tỉnh xây dựng chính sách hỗ trợ về di dời vào khu, cụm công nghiệp, chính sách về giá thuê đất; vốn, xúc tiến thương mại... tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp, làng nghề phát triển sản xuất, cũng như bảo tồn nghề truyền thống của tỉnh...

Đối với Đề án Bảo tồn và phát triển làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp kết hợp du lịch, ông Nguyễn Văn Lợi yêu cầu TP.Thủ Dầu Một và các ngành liên quan rà soát, điều chỉnh, bổ sung các nội dung, hạng mục phù hợp trước khi trình UBND tỉnh phê duyệt để triển khai đầu tư trong thời gian tới.