Brexit: Cuộc "chia ly" chưa hồi kết của Vương quốc Anh và EU

Bằng việc thông qua thỏa thuận Brexit mà trước đó, Nghị viện Anh đã phê chuẩn, tại phiên họp của Nghị viện châu Âu tại Brussels - Bỉ với 621 phiếu thuận và 49 phiếu chống, Vương quốc Anh đã chính thức rời khỏi EU, đồng thời chấm dứt những tháng ngày căng thẳng, mệt mỏi, giúp quá trình này diễn ra có trật tự, tránh được các hậu quả không mong muốn.

Trong tối 29/01, các nghị sĩ châu Âu và Anh đã cùng nhau hát vang bài hát “Auld Lang Syne” để nói lời từ biệt. Chủ tịch Uỷ ban châu Âu, Ursula von der Leyen tuyên bố châu Âu sẽ nhớ nước Anh và Vương quốc Anh vẫn mãi là một phần đặc biệt của châu Âu.

Về cơ bản, sau dấu mốc 31/1, sự di chuyển của con người và thương mại giữa Anh và EU vẫn sẽ tiếp tục trong thời gian chuyển tiếp. Mặc dù người Anh sẽ không còn là công dân EU, nhưng họ vẫn sẽ được hưởng các quyền tương tự như hiện tại.

Vương quốc Anh sẽ tiếp tục được truy cập vào ngân sách EU trong giai đoạn chuyển tiếp này, nhưng các nhà lập pháp Anh sẽ không còn ngồi trong Nghị viện châu Âu hoặc tham dự vào việc quyết định các quy tắc chung của EU. 

Có thể thấy, những bất cập trong quản trị của EU đã tạo ra những chia rẽ không thể hàn gắn giữa các thành phần công dân khác nhau trong khối. Đây là một cú sốc địa chính trị lớn với các tác động lâu dài về chiến lược đối với Liên minh châu Âu cũng như Vương quốc Anh khi cả hai bên có những khối công việc "đồ sộ" cần giải quyết.

Trước mắt, giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 11 tháng sẽ giúp Anh và EU thêm thời gian chuẩn bị để giải  quyết những thách thức lớn nhất của Brexit như du lịch xuyên biên giới, quyền cá nhân, nhập cư cũng như thỏa thuận thương mại cho đến ngày 31/12 thông qua các cuộc đàm phán. 

Tuy nhiên, hầu hết các nhà phân tích đều nhận định rằng, việc đàm phán một mối quan hệ mới với EU sẽ khó khăn hơn nhiều so với việc rời bỏ khối. Dự báo, những cuộc đàm phán này sẽ diễn ra hết sức căng thẳng và khó khăn không chỉ vì liên quan đến khía cạnh kinh tế mà còn cả về chính trị, an ninh và đặc biệt là cách thức dung hoà các khác biệt về mô hình phát triển tương lai mà hai bên muốn hướng tới. 

Bên cạnh đó, cách thức tiến hành cũng mất khá nhiều thời gian để các cơ quan chuyên môn của EU chuẩn bị các tài liệu và dịch ra các ngôn ngữ khác nhau cho quốc hội 27 nước thành viên xem xét thông qua.

Dù Thủ tướng Anh Boris Johnson có thể yêu cầu kéo dài thời gian chuyển tiếp nhưng với sự chia rẽ trong nội bộ chính quyền hiện nay, điều này đang là phương án bất khả thi. Mặt khác, nền kinh tế Anh vẫn đang phải đối mặt với những thách thức lớn.

Đồng bảng Anh vẫn chưa phục hồi sau khi giảm mạnh từ khi Anh tiến hành bỏ phiếu rời EU. Tỷ lệ thất nghiệp thấp, nhưng tăng trưởng kinh tế cũng tương đối chậm và rủi ro rơi vào suy thoái vẫn đang được đánh giá ở mức cao. 

Chính vì vậy, nếu Vương quốc Anh không thể nhanh chóng đạt được thỏa thuận, nền kinh tế của quốc gia này sẽ nhanh chóng chịu nhiều tác động tiêu cực. Việc áp dụng các điều khoản về thuế quan với hàng hóa theo các điều khoản của Tổ chức Thương mại Thế giới sẽ gây thiệt hại cho các doanh nghiệp Anh và các nền kinh tế EU. 

Cụ thể, theo nhận định của Bộ trưởng Tài chính Anh Sajid Javid, các rào cản thương mại sẽ dẫn đến việc tăng chi phí và làm tổn thương ngành nông nghiệp và ô tô của các doanh nghiệp đang hoạt động tại Anh. Nhiều nhà sản xuất nước ngoài đã xây dựng các nhà máy tại Anh để tận dụng lợi thế thương mại tự do với EU.

Nhưng trong trường hợp Anh không đạt bất cứ điều khoản ưu đãi nào khi xuất khẩu sang EU phải đối mặt với mức thuế quan cao như các nước khác, điều đó có thể làm giảm động lực cho các công ty nước ngoài đầu tư vào Vương quốc Anh, dẫn đến việc giảm tỷ trọng tăng trưởng của ngành công nghiệp.

Như vậy, có thể nói nước Anh chưa thể hoàn thành việc rời EU vào ngày 31/1 và câu chuyện Brexit sẽ còn tiếp diễn trong cả năm 2020, thậm chí dài hơn nữa. Hồi kết câu chuyện Brexit, trên thực tế là đoạn đầu của một chặng đường phía trước cũng gập ghềnh không kém đối với nước Anh.