Cách nào giải ngân nhanh gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ đồng?

Chính phủ cần có được cơ chế để “ra quân” ngay, bởi dịch COVID-19 không chờ đợi ai hay đình hoãn mức độ tác động.

Những con số biết nói

Theo quy định của Sở Xây dựng TP. HCM, việc hạn chế số lượng công nhân tập trung tại các sàn công tác đảm bảo tối đa không quá 20 người/ca. Lẽ dĩ nhiên sẽ không có dự án lớn nào tự thấy mình thuộc diện không cấp thiết cần ngưng, giãn tiến độ. Trong khi những người công nhân cũng lo nếu đình công trình, nghỉ không lương thì tính sao?

Theo tính toán của Tổng cục Thống kê năm 2019, khu vực công nghiệp và xây dựng có 15,6 triệu người đang làm việc. Tính cả số lượng việc làm phi chính thức (19 triệu người) và khu vực dịch vụ (19,5 triệu người), tổng nhân công lao động 3 khu vực này đang chiếm hơn 1/2 dân số Việt Nam. Nhiều người trong số này không được đào tạo có tay nghề cao, chủ yếu lao động chân tay. Mức thu nhập bình quân thấp (trên dưới 5 triệu đồng/tháng), nên càng ít điều kiện để nghĩ đến tích lũy hoặc được quan tâm bảo hiểm nhằm tạo tấm lưới an sinh cho ốm đau, dịch bệnh. Bởi vậy, người lao động chân tay vô cùng chờ đợi gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng của Nhà nước.

Cần giải gấp câu hỏi “chi sao?”

Để có hỗ trợ này, Chính phủ đã phải tính đến nguồn lực với các câu hỏi: Tiền đâu? Chi cho ai? Chi ra sao?. Đến nay, 2 câu hỏi đầu tiên đã được xác định cụ thể. Chỉ có câu hỏi “chi ra sao” thì vẫn phải chờ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phê duyệt. Dự kiến thời gian phê duyệt sẽ trong tuần này và có nghĩa rằng sẽ đi hết khoảng 10 ngày đầu tiên của quy định “cách ly xã hội”, gói mới có thể đưa ra hướng triển khai. Và sẽ còn mất thời gian nhiều hơn thế, để từ hướng triển khai, đi vào thống nhất ở các đầu mối được chỉ định giải ngân.

Vẫn biết các Bộ, ngành phải có trách nhiệm về khoản chi tiêu không nhỏ của quốc gia, về nhiệm vụ an sinh cấp thiết trong mùa dịch. Song đã gọi là cấp thiết, lại phải ngồi chờ tiếp thu lấy ý kiến hoàn thiện quy trình, e rằng sẽ kéo dài tình trạng nhân thêm lượng người khó khăn trong 2 tuần cách ly.

Phải chăng thay vì ngồi xây dựng hoàn thiện báo cáo, cần lập tức tính ngay các gói/tỷ lệ phân bổ cho từng nhóm? Theo đó, Nhà nước ứng trước ngân sách để tiến hành giải ngân cứu trợ sớm, thủ tục hoàn thiện sau. NHNN cũng cần lập tức có hướng dẫn Ngân hàng Chính sách Xã hội tham gia triển khai sớm cho các doanh nghiệp vay lãi suất 0% để trả lương cho người lao động; đồng thời xác định trách nhiệm của Ngân hàng Chính sách Xã hội và doanh nghiệp ra sao đối với việc sử dụng nguồn hỗ trợ từ phía Nhà nước cho người lao động. Bên cạnh các tính toán, cần đề cao trách nhiệm của các cơ quan đứng đầu để xác định tiền hỗ trợ dân đến đúng nơi, tránh cả nghi ngại về thất thoát, xà xẻo hay làm khó người vay như ở nhiều chương trình trước.